Khi Nào Sự Phân Chia Nhân Loại Thành Người Do Thái Và Dân Ngoại Xảy Ra?
Trong hành trình tìm hiểu Lời Chúa, một trong những chủ đề then chốt giúp chúng ta hiểu được toàn bộ kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời chính là sự phân chia giữa người Do Thái (Ioudaios) và Dân Ngoại (Ethnē). Sự phân chia này không phải là một sự kiện ngẫu nhiên trong lịch sử, mà là một phần có chủ đích trong chương trình mặc khải tiệm tiến của Đức Chúa Trời, hướng đến đỉnh điểm nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để tìm hiểu nguồn gốc, mục đích và sự kết thúc của sự phân chia này, từ đó rút ra những bài học thiết thực cho đời sống đức tin của chúng ta ngày nay.
Sự phân biệt giữa một dân tộc đặc biệt (sau này là Y-sơ-ra-ên/Do Thái) và các dân tộc khác (Dân Ngoại) không bắt đầu như một bức tường kỳ thị, mà khởi nguồn từ giao ước (beriyth - בְּרִית) của Đức Chúa Trời với Áp-ra-ham. Đây là điểm mấu chốt đầu tiên.
Sáng-thế Ký 12:1-3 chép: "Vả, Đức Giê-hô-va có phán cùng Áp-ram rằng: Ngươi hãy ra khỏi quê hương, vòng bà con và nhà cha ngươi, mà đi đến xứ ta sẽ chỉ cho. Ta sẽ làm cho ngươi nên một dân lớn; ta sẽ ban phước cho ngươi, cùng làm nổi danh ngươi, và ngươi sẽ thành một nguồn phước. Ta sẽ ban phước cho người nào chúc phước ngươi, rủa sả kẻ nào rủa sả ngươi; và các chi họ thế gian đều sẽ nhờ ngươi mà được phước."
Lời hứa này thiết lập một dòng dõi đặc biệt (Áp-ra-ham, Y-sác, Gia-cốp) qua đó phước lành cuối cùng sẽ tuôn đổ ra cho "các chi họ thế gian". Sự "biệt riêng" của dòng dõi Áp-ra-ham có mục đích truyền giáo, chứ không phải độc quyền. Giao ước được làm vững chắc qua phép cắt bì (Sáng-thế Ký 17) như một dấu hiệu của giao ước, trở thành một dấu hiệu thể chất phân biệt dòng dõi Áp-ra-ham với các dân tộc xung quanh.
Đến thời Môi-se, giao ước tại núi Si-na-i (Xuất Ê-díp-tô Ký 19-24) chính thức thiết lập Y-sơ-ra-ên thành một "vương quốc thầy tế lễ" và "một dân thánh" (Xuất Ê-díp-tô Ký 19:5-6). Tại đây, sự phân chia trở nên rõ ràng về mặt pháp lý và tôn giáo. Luật pháp (Torah) được ban cho để hướng dẫn dân sự trong mối tương giao với Đức Chúa Trời và với nhau, đồng thời cũng bao gồm nhiều điều lệ nhằm bảo vệ sự thánh sạch của dân sự khỏi sự ô uế của các dân tộc ngoại bang xung quanh (ví dụ: Lê-vi Ký 18, 20 về các hủ tục). Tuy nhiên, ngay trong Cựu Ước, chúng ta thấy ánh sáng cứu rỗi vẫn chiếu ra cho Dân Ngoại (như Ru-tơ người Mô-áp, Na-a-man người Sy-ri), chứng tỏ mục đích sau cùng của sự phân chia không phải là loại trừ, mà là chuẩn bị một phương tiện để cứu rỗi.
Qua các thời kỳ phán xét và lưu đày, ý thức về sự khác biệt giữa "dân Đức Chúa Trời" và "các dân" ngày càng sâu sắc. Sau khi hồi hương từ chốn lưu đày (thời E-xơ-ra và Nê-hê-mi), nỗi lo sợ về sự đồng hóa và ô uế dẫn đến các biện pháp cứng rắn nhằm tách biệt hoàn toàn khỏi Dân Ngoại (xem E-xơ-ra 9-10; Nê-hê-mi 13). Tinh thần "biệt riêng" vốn có mục đích thánh khiết đã dần bị con người biến thành thái độ tự tôn, kỳ thị và thành kiến tôn giáo. Đến thời Chúa Giê-xu giáng sinh, bức tường ngăn cách này không chỉ là văn hóa hay dân tộc, mà đã trở thành một rào cản tâm linh sâu sắc. Người Do Thái xem Dân Ngoại là "ô uế", "không được cắt bì", "xa cách Đấng Christ... không có phần trong dân Y-sơ-ra-ên... ngoài giao ước của lời hứa" (Ê-phê-sô 2:12).
Câu trả lời trọng tâm cho câu hỏi "Khi nào sự phân chia kết thúc?" nằm ở thập tự giá của Chúa Giê-xu Christ. Đây là sự kiện vĩ đại nhất, xé toang bức màn ngăn cách.
Ê-phê-sô 2:14-16 tuyên bố cách mạnh mẽ: "Vì Ngài là sự hòa hiệp của chúng ta; Ngài đã hiệp cả hai lại làm một, phá đổ bức tường ngăn cách ở giữa, là sự thù nghịch, bởi vì xác thịt Ngài mà bỏ các điều răn và luật lệ của các ngươi. Ngài đã làm cho đôi bên hiệp làm một, để khiến đôi bên cùng giao hòa với Đức Chúa Trời bởi thập tự giá; tại trên thập tự giá đó Ngài đã giết sự thù nghịch."
Trong nguyên văn Hy Lạp, từ "sự thù nghịch" (echthran - ἔχθρα) ở đây chỉ chính Luật Pháp với các điều răn và lệ nghi đã bị con người sử dụng để dựng lên bức tường phân cách. Chúa Giê-xu, bằng sự chết chuộc tội của Ngài, đã thỏa mãn mọi đòi hỏi của Luật Pháp và thiết lập một Giao Ước Mới (Giê-rê-mi 31:31) trong huyết Ngài. Trong Giao Ước Mới này, tiêu chuẩn để trở nên dân của Đức Chúa Trời không còn dựa trên huyết thống, phép cắt bì xác thịt, hay việc tuân giữ Luật Pháp, mà dựa trên đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ.
Sự kiện Ngũ Tuần (Công vụ 2) và khải tượng của Phi-e-rơ (Công vụ 10) về tấm vải lớn chứa đủ mọi loài thú là những minh chứng thực tế cho thấy Đức Thánh Linh đã xác nhận: Đức Chúa Trời không thiên vị người nào (Công vụ 10:34). Phao-lô, sứ đồ cho Dân Ngoại, đã công bố chân lý nền tảng: "Vì chẳng có sự khác nhau chi hết, người Giu-đa với người Gờ-réc; vì có chung một Chúa, giàu ơn đối với mọi kẻ kêu xin Ngài. Vì ai kêu cầu danh Chúa thì sẽ được cứu."
(Rô-ma 10:12-13). Và: "Tại trong Đấng Christ Giê-xu, anh em đều là con cái của Đức Chúa Trời bởi đức tin... chẳng còn người Giu-đa hoặc người Gờ-réc... vì anh em hết thảy đều là một trong Đức Chúa Giê-xu Christ."
(Ga-la-ti 3:26-28).
Như vậy, thời điểm sự phân chia bị phá đổ một lần đủ cả chính là sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ. Sự phân chia tồn tại trong một giai đoạn lịch sử cứu rỗi (từ Áp-ra-ham đến Christ) như một "người giám hộ" (Ga-la-ti 3:24) để dẫn dắt nhân loại đến với Đấng Christ. Khi Đấng Christ đã đến, vai trò của người giám hộ ấy chấm dứt.
Lẽ thật này không chỉ là kiến thức lịch sử, mà có sức mạnh biến đổi đời sống Hội Thánh và cá nhân chúng ta.
1. Phá Đổ Những Bức Tường Thành Kiến Trong Lòng: Nếu Đức Chúa Trời đã phá đổ bức tường vĩ đại nhất (tôn giáo, sắc tộc), thì chúng ta cũng phải dẹp bỏ mọi thành kiến trong lòng mình dựa trên địa vị xã hội, học vấn, quá khứ tội lỗi, hay thậm chí là hệ phái. Hội Thánh phải là bức tranh sống động về sự hiệp một trong Đấng Christ.
2. Nhiệt Tâm Truyền Giáo Cho Mọi Dân Tộc: Hiểu rằng phúc âm là cho "mọi chi họ thế gian" thúc giục chúng ta ra đi, chia sẻ tình yêu Christ không chỉ với người giống mình, mà với tất cả mọi người, bất kể nguồn gốc. Mệnh lệnh đại sứ (Ma-thi-ơ 28:19) là hệ quả tất yếu của sự phá đổ này.
3. Sống Trong Sự Hiệp Một Của Thân Thể Đấng Christ: Chúng ta được kêu gọi "gắng sức duy trì sự hiệp một của Thánh Linh bằng sợi dây hòa bình" (Ê-phê-sô 4:3). Sự hiệp một này không phải là tính đồng nhất, mà là sự hài hòa trong khác biệt, tôn vinh ân điển đa dạng của Đức Chúa Trời.
4. Cảm Tạ Vì Ân Điển Không Phân Biệt: Mỗi chúng ta, dù xuất thân từ đâu, đều là "Dân Ngoại" về mặt thuộc linh nếu không nhờ Christ. Việc được ghép vào dân sự Ngài (Rô-ma 11:17-24) là một đặc ân lớn lao, đòi hỏi lòng khiêm nhường và biết ơn sâu sắc.
Sự phân chia nhân loại thành người Do Thái và Dân Ngoại đã khởi đầu với giao ước của Đức Chúa Trời với Áp-ra-ham, được củng cố qua luật pháp Môi-se, và đạt đến đỉnh điểm trong ý thức tôn giáo thời Chúa Giê-xu. Tuy nhiên, mục đích tối thượng của nó không phải là sự chia rẽ vĩnh viễn, mà là để qua một dân tộc được biệt riêng, Lời Chúa và Đấng Cứu Thế được bảo tồn và giới thiệu cho toàn thế giới. Chính trên thập tự giá của Chúa Giê-xu Christ, bức tường ngăn cách ấy đã bị phá đổ vĩnh viễn. Giờ đây, trong kỷ nguyên của Hội Thánh, sự phân biệt duy nhất có ý nghĩa thuộc linh là giữa những người ở trong Christ và những người chưa ở trong Christ. Là những người đã nhận được ân điển của sự hòa giải, chúng ta được kêu gọi sống và rao ra sứ điệp hòa giải đó cho một thế giới vẫn còn đầy rẫy những bức tường chia rẽ.
Ước mong mỗi chúng ta, nhìn lên thập tự giá, luôn nhớ rằng mình là một phần của một dân tộc mới, được dựng nên bởi huyết Ngài, để sống hiệp một và làm sáng danh Ngài.