Người Nê-thi-nim Trong Kinh Thánh
Trong hành trình nghiên cứu Kinh Thánh, đặc biệt là các sách lịch sử thời kỳ hồi hương sau chấm dứt lưu đày tại Ba-by-lôn, chúng ta thường bắt gặp một nhóm người có tên gọi đặc biệt: **Nê-thi-nim** (הַנְּתִינִים - *haNethinim*). Danh xưng này, mặc dù không quá phổ biến, lại giữ một vị trí quan trọng trong cấu trúc phục vụ của đền thờ và là một minh chứng sống động về sự thương xót, sự kêu gọi và sự trung tín của Đức Chúa Trời. Bài viết này sẽ đi sâu khám phá nguồn gốc, chức năng, và ý nghĩa thuộc linh của những "người Nê-thi-nim" dưới ánh sáng của Lời Chúa.
Danh từ **"Nê-thi-nim"** trong tiếng Hê-bơ-rơ bắt nguồn từ động từ **"nathan"** (נָתַן), có nghĩa cơ bản là **"ban cho, trao, phó thác"**. Ở dạng số nhiều với mạo từ xác định, **"haNethinim"** có thể được hiểu là **"những người được ban cho"** hoặc **"những người được phó thác"**. Cách dịch này chỉ rõ thân phận và chức vụ của họ: họ là những người đã được ban tặng, được dâng hiến một cách đặc biệt cho công việc của Đức Chúa Trời, cụ thể là phục vụ trong đền thờ. Bản Kinh Thánh Truyền Thống 1925 thường giữ nguyên từ "Nê-thi-nim", trong khi một số bản dịch khác diễn ý là "các tôi tớ" hoặc "người phục vụ đền thờ".
Sự hiện diện của họ được ghi chép rõ ràng nhất trong các sách Ê-xơ-ra, Nê-hê-mi và 1 Sử ký, là những sách văn kiện chính thức ghi lại danh sách những người hồi hương từ chốn lưu đày về tái thiết Giê-ru-sa-lem và đền thờ.
Để hiểu về Nê-thi-nim, chúng ta phải quay ngược thời gian về thời kỳ Giô-suê, sau khi dân Y-sơ-ra-ên chiếm được xứ Ca-na-an. Sách Giô-suê đoạn 9 kể lại câu chuyện về **người Ga-ba-ôn**. Bằng mưu kế, họ giả vờ là sứ giả từ xứ xa đến để lập giao ước hòa bình với Y-sơ-ra-ên. Mặc dù bị phát hiện, nhưng lãnh đạo Y-sơ-ra-ên vẫn tôn trọng lời thề nhân danh Giê-hô-va Đức Chúa Trời. Tuy nhiên, họ không bị tiêu diệt mà bị định cho một số phận đặc biệt: "Giô-suê bèn làm cho họ trở nên những kẻ đốn củi và gánh nước cho cả hội chúng và cho bàn thờ của Đức Giê-hô-va" (Giô-suê 9:27). Đây được xem là nguồn gốc sớm nhất của một nhóm người ngoại bang được giao nhiệm vụ phục vụ cơ bản cho đền thờ.
Trải qua nhiều thế kỷ, có lẽ nhóm người này đã được mở rộng và tổ chức. 1 Sử ký 9:2 ghi chép: "Những người đầu tiên trở về đặng ở trong sản nghiệp mình trong các thành ấy, là người Y-sơ-ra-ên, thầy tế lễ, người Lê-vi, và người Nê-thi-nim". Câu Kinh Thánh này đặt **Nê-thi-nim** ngang hàng như một nhóm riêng biệt bên cạnh ba nhóm chính: dân Y-sơ-ra-ên thường, thầy tế lễ, và người Lê-vi. Điều này cho thấy họ đã có một vị trí chính thức và được công nhận trong cộng đồng tôn giáo.
Vậy, công việc cụ thể của Nê-thi-nim là gì? Kinh Thánh không liệt kê chi tiết, nhưng từ bối cảnh và so sánh với người Lê-vi, chúng ta có thể hình dung. Người Lê-vi được biệt riêng ra để phục vụ trong đền tạm và sau này là đền thờ, với các nhiệm vụ từ cao quý như ca hát, canh giữ cửa, cho đến các công việc hỗ trợ. Nê-thi-nim có lẽ đảm nhận những công việc **lao động chân tay nặng nhọc và khiêm tốn nhất**, kế thừa từ chức vụ "đốn củi, gánh nước" thuở ban đầu.
Điều này có thể bao gồm:
Vận chuyển và chuẩn bị vật liệu: Gỗ, đá, nước cho các nghi lễ tẩy rửa.
Vệ sinh và bảo trì: Dọn dẹp khuôn viên đền thờ.
Hỗ trợ người Lê-vi: Giúp đỡ trong các công việc không đòi hỏi chức tế lễ.
Một phân đoạn quan trọng là Ê-xơ-ra 8:20, khi Ê-xơ-ra chuẩn bị cho cuộc hồi hương, ông đặc biệt nhắc đến: "lại những người Nê-thi-nim mà Đa-vít và các quan trưởng đã đặt giúp việc người Lê-vi, có hai trăm hai mươi người, thảy đều được gọi đúng tên". Câu này tiết lộ hai điểm then chốt:
- Nguồn gốc tổ chức: Chính Vua **Đa-vít**, vị vua theo lòng Đức Chúa Trời, đã chính thức hóa và tổ chức nhóm Nê-thi-nim này, đặt họ dưới quyền điều khiển của người Lê-vi. Điều này nâng cao địa vị và tầm quan trọng trong việc thờ phượng của họ.
- Được biết đến và có tên: Họ không phải là một đám đông vô danh. Họ "được gọi đúng tên", chứng tỏ Đức Chúa Trời và lãnh đạo của Ngài biết rõ từng cá nhân phục vụ Ngài, dù ở cương vị nào.
Câu chuyện đáng chú ý nhất về Nê-thi-nim là sự **trung tín của họ qua thử thách**. Khi vương quốc Giu-đa sụp đổ, đền thờ bị phá hủy, và dân chúng bị lưu đày sang Ba-by-lôn, mọi cấu trúc tôn giáo dường như tan vỡ. Thầy tế lễ, người Lê-vi, và cả Nê-thi-nim đều bị đày. Tuy nhiên, khi thời kỳ hồi hương mở ra dưới sắc chỉ của Vua Si-ru, chúng ta thấy một bức tranh đáng kinh ngạc.
Trong các danh sách dài những người hồi hương được ghi lại tỉ mỉ ở Ê-xơ-ra 2 và Nê-hê-mi 7, nhóm **Nê-thi-nim luôn được nhắc đến**. Ví dụ: "Người Nê-thi-nim: con cháu của Xi-ha, con cháu của Ha-su-pha, con cháu của Ta-ba-ốt,... hết thảy là ba trăm chín mươi hai người" (Ê-xơ-ra 2:43-58, Nê-hê-mi 7:46-60). Họ trở về không phải như những cá nhân riêng lẻ, mà là **cả một cộng đồng với gia phả rõ ràng**. Điều này chứng tỏ trong suốt 70 năm lưu đày, họ vẫn gìn giữ danh phận, gia tộc và quan trọng nhất là **ký ức về chức vụ phục vụ đền thờ của mình**. Họ khao khát được trở lại làm công việc khiêm nhường ấy. Đây là một đức tính trung tín phi thường.
Hơn nữa, Ê-xơ-ra 2:58 và Nê-hê-mi 7:60 còn ghi chú thêm: "và những người Nê-thi-nim cùng con cháu của các tôi tớ Sa-lô-môn". Điều này gợi ý rằng nhóm Nê-thi-nim còn được mở rộng, bao gồm cả con cháu của những người ngoại bang khác đã được Vua Sa-lô-môn đưa vào phục vụ cho các dự án xây dựng đền thờ đầu tiên của ông (1 Các Vua 9:20-21). Tất cả họ, qua nhiều thế hệ, đã đồng hóa vào trong cộng đồng đức tin và chung một chức vụ.
Lịch sử của người Nê-thi-nim không chỉ là một ghi chép khảo cổ, mà ẩn chứa những bài học thuộc linh sâu sắc cho Hội Thánh và mỗi tín hữu chúng ta ngày nay.
1. Sự Cao Quý Trong Chức Vụ Khiêm Nhường: Người Nê-thi-nim nhắc nhở chúng ta rằng trong vương quốc của Đức Chúa Trời, **không có công việc nào là thấp kém nếu được làm vì Chúa và với lòng yêu mến Ngài**. Họ đốn củi, gánh nước, nhưng công việc ấy lại phục vụ trực tiếp cho bàn thờ, cho sự thờ phượng. Ngày nay, Chúa Giê-xu dạy: "Ai muốn làm lớn trong các ngươi, thì sẽ làm đầy tớ; còn ai trong các ngươi muốn làm đầu, thì sẽ làm tôi mọi cho mọi người" (Mác 10:43-44). Phục vụ trong âm thầm, dọn bàn, trông trẻ, phát tài liệu, thăm viếng... tất cả đều là chức vụ cao quý khi được dâng lên cho Chúa.
2. Ơn Gọi Từ Sự Thương Xót: Nguồn gốc của Nê-thi-nim bắt đầu từ một lời thề và sự thương xót (người Ga-ba-ôn). Họ vốn là dân ngoại, đáng lẽ bị tiêu diệt, nhưng lại được dung nạp và ban cho một chỗ đặc biệt. Điều này làm bóng về **ân điển cứu rỗi** của chúng ta trong Đấng Christ: "Ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời" (Ê-phê-sô 2:8). Chúng ta, vốn là kẻ thù của Đức Chúa Trời, được kêu gọi vào chức vụ nhờ huyết Ngài. Đó hoàn toàn là ân điển.
3. Lòng Trung Tín Trong Mọi Hoàn Cảnh: Sự kiên trì của Nê-thi-nim qua cảnh lưu đày là bài học về **lòng trung tín**. Dù đền thờ không còn, dù ở nơi đất khách, họ vẫn giữ gìn di sản thuộc linh và sẵn sàng trở về khi cánh cửa mở ra. Đời sống chúng ta cũng có những "mùa lưu đày" – thời kỳ khó khăn, thử thách, khô khan thuộc linh. Lòng trung tín không phải chỉ là phục vụ hết mình khi mọi sự thuận lợi, mà là **giữ vững đức tin và bổn phận** ngay trong những lúc tăm tối nhất, tin rằng Đức Chúa Trời vẫn đang cai trị.
4. Tầm Quan Trọng Của Cộng Đồng và Danh Phận: Họ được nhắc đến với tên và gia tộc. Trong thân thể Đấng Christ, mỗi chúng ta đều quan trọng, đều có một **chỗ đặt để riêng** (1 Cô-rinh-tô 12:18). Chúa biết rõ từng tên chúng ta (Giăng 10:3). Chúng ta không nên so sánh hay coi thường chức vụ của mình hay của người khác. Một Hội Thánh mạnh khỏe cần có cả "sứ đồ, tiên tri, thầy giảng" lẫn những "người Nê-thi-nim" trung tín trong các công tác thực tiễn.
Người **Nê-thi-nim** là một nhân chứng thầm lặng nhưng mạnh mẽ trong lịch sử cứu chuộc. Từ thân phận là dân ngoại được tha chết, họ trở thành những người được biệt riêng, trung tín phục vụ nhà Chúa qua bao thăng trầm. Câu chuyện của họ vang vọng lời của Sứ đồ Phao-lô: "Vả, hỡi anh em, như thế thì anh em chẳng phải là kẻ nỡ, vì anh em đã được gọi đến sự tự do; chỉ chớ lấy sự tự do đó làm dịp cho anh em ăn ở theo tánh xác thịt, nhưng hãy lấy lòng yêu thương làm đầy tớ lẫn nhau" (Ga-la-ti 5:13).
Ước mong mỗi chúng ta, dù được Chúa kêu gọi vào bất kỳ chức vụ nào – dù rạng rỡ trước mặt người hay âm thầm trong góc phòng – đều có thể học theo tấm gương **trung tín, khiêm nhường và biết ơn** của những người Nê-thi-nim ngày trước. Hãy sống và phục vụ với lòng biết ơn vì chính chúng ta cũng là "những người được ban cho" – được ban ơn cứu rỗi và vinh dự cộng tác với Chúa trong công trình vĩ đại của Ngài.