Ai là Marduk trong Kinh Thánh?

Trong hành trình nghiên cứu Lời Chúa, chúng ta thường bắt gặp những tên gọi, những biểu tượng và những nền văn hóa đối nghịch với sự thờ phượng chân thần. Một trong những hình tượng nổi bật nhất của thế lực thờ hình tượng, đại diện cho quyền lực trần gian chống nghịch lại Đức Chúa Trời, chính là Marduk - vị thần tối cao của đế chế Babylon. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá Marduk là ai trong lịch sử và khảo cổ, sự hiện diện của ông ta trong bối cảnh Kinh Thánh, và quan trọng hơn hết, những bài học thuộc linh sâu sắc cho Cơ Đốc nhân ngày nay về sự độc tôn của Đấng Christ và sự nguy hiểm của thần tượng.

Trước khi đi vào phân đoạn Kinh Thánh, cần hiểu rõ đối tượng mà Kinh Thánh đề cập. Marduk (cũng được gọi là Bel, nghĩa là "Chúa") là vị thần bảo hộ chính của thành Babylon. Ông được tôn lên làm vị thần tối cao của các vị thần Lưỡng Hà trong thời kỳ trị vì của vua Hammurabi (khoảng thế kỷ 18 TCN) và đặc biệt dưới triều đại Tân Babylon của vua Nebuchadnezzar II (khoảng thế kỷ 6 TCN).

Theo thần thoại Babylon, đặc biệt là sử thi Enuma Elish, Marduk là vị thần chiến thắng, đánh bại nữ thần biển nguyên thủy Tiamat và tạo dựng nên trời đất từ thân thể bà. Hành động này khiến các vị thần khác tôn ông lên làm vua. Biểu tượng của Marduk là con rồng Mushussu (một sinh vật với đầu rắn, chân trước sư tử, chân sau đại bàng) và cây cuốc. Ông được xem là thần của phép thuật, công lý, sự sáng tạo và là đấng cứu tinh trong các câu chuyện thần thoại.

Việc thờ phượng Marduk gắn liền với sự hưng thịnh của đế chế Babylon. Đền thờ chính của ông là Esagila, và tháp zigurat nổi tiếng Etemenanki được cho là "nền móng của trời và đất", thường được liên hệ đến Tháp Ba-bên trong Sáng-thế ký 11. Sự thờ phượng này không chỉ là tôn giáo mà còn là công cụ chính trị để hợp thức hóa quyền lực của nhà vua, người tự xưng là đại diện được Marduk chọn trên đất.

Kinh Thánh không trực tiếp kể câu chuyện thần thoại về Marduk, vì Lời Chúa là lẽ thật, không phải chuyện huyền thoại. Tuy nhiên, Kinh Thánh nhắc đến ông ta như một thực thể thần tượng—một "thần" của các dân ngoại—và bày tỏ quyền năng tối thượng của Giê-hô-va Đức Chúa Trời trên hắn. Tên Marduk xuất hiện trong Kinh Thánh tiếng Hê-bơ-rơ dưới dạng **מְרֹדַךְ (Merodach)**.

1. Merodach Trong Các Sách Tiên Tri:
Trước hết, trong Giê-rê-mi 50:2, tiên tri công bố lời phán xét của Đức Chúa Trời trên Babylon: "Hãy rao truyền giữa các nước, làm cho nghe; hãy dựng cờ xí, làm cho nghe, đừng giấu đi. Khá nói rằng: Ba-by-lôn đã bị bắt, Bên đã bị hổ thẹn, Mê-rô-đác đã bị kinh hãi; các tượng chạm nó đã bị hổ thẹn, các thần tượng nó đã bị kinh hãi." (KTHĐ 1925). Ở đây, "Bên" (Bel) và "Mê-rô-đác" (Merodach/Marduk) được nhắc đến song hành như những thần tượng của Babylon. Lời tiên tri báo trước sự sỉ nhục và thất bại của chúng trước quyền năng của Đức Chúa Trời chân thật. Động từ Hê-bơ-rơ cho "bị kinh hãi" là בָּלַל (balal), cũng có nghĩa là "làm lộn xộn, làm hỗn loạn"—một sự nhắc nhở gián tiếp đến sự hỗn loạn ngôn ngữ tại Ba-bên (Babel/Babylon).

2. Sự Sụp Đổ Của Thần Tượng Trong Lời Tiên Tri:
Sách Ê-sai 46 đặt ra sự tương phản rõ rệt giữa thần tượng và Đức Giê-hô-va. Trong khi các thần tượng của Babylon (có thể bao gồm hình tượng Marduk) phải "chịu khiêng" trên lưng thú vật, nặng nề và trở thành gánh nặng (Ê-sai 46:1-2), thì Đức Giê-hô-va tuyên bố: "Hãy nhớ lại sự đã qua, và xem xét những việc ngày xưa. Ta là Đức Chúa Trời, không có Chúa nào khác; Ta là Đức Chúa Trời, chẳng có ai giống như Ta." (Ê-sai 46:9). Thần Marduk, dù được mô tả hùng mạnh trong thần thoại, trong thực tế chỉ là khối gỗ, đá bạc vàng, bất lực và phải bị lưu đày khi đế chế sụp đổ. Trái lại, Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên chính là Đấng mang, gánh, và cứu chuộc dân sự Ngài (Ê-sai 46:3-4).

3. Biểu Tượng Rồng và Sự Đối Kháng Thần Linh:
Một mối liên hệ quan trọng khác nằm ở biểu tượng con rồng (Mushussu) của Marduk. Trong Kinh Thánh, hình tượng con rồng thường đại diện cho Sa-tan, kẻ thù của Đức Chúa Trời (Khải Huyền 12:9). Thú vị là, trong Giê-rê-mi 51:34, vua Babylon (đại diện cho thế lực thờ Marduk) được mô tả như một con quái vật nuốt sống dân Giu-đa. Sự đối kháng thuộc linh này đạt đến đỉnh điểm trong sách Đa-ni-ên, nơi các bức tượng khổng lồ (chương 3) và những giấc mơ về các con thú (chương 7-8) phơi bày bản chất thực sự của các đế chế thế gian—chúng là công cụ và biểu hiện của quyền lực phản nghịch lại Đức Chúa Trời. Dù không gọi tên Marduk, nhưng hệ thống thờ phượng mà vua Nebuchadnezzar thiết lập (như trong Đa-ni-ên 3) chính là sự suy tôn thần quốc gia Babylon, mà trung tâm là Marduk/Bel.

Khi nghiên cứu Tân Ước dưới ánh sáng của Cựu Ước, chúng ta thấy một sự đối chọi thần học hùng hồn. Marduk, trong thần thoại, là "đấng cứu tinh" dân Babylon, kẻ chiến thắng hỗn mang và mang lại trật tự. Nhưng Kinh Thánh bày tỏ rằng đó chỉ là bóng tối mô phỏng sự thật. Chúa Giê-xu Christ mới chính là Đấng Tạo Hóa và Cứu Chúa chân thật duy nhất.

• Marduk được tôn là vua trong hội đồng các thần. | Chúa Giê-xu là Con Một của Đức Chúa Trời, đồng đẳng với Đức Chúa Cha, Ngôi Lời đã dựng nên muôn vật (Giăng 1:1-3, Cô-lô-se 1:15-17).
• Marduk chiến thắng Tiamat (biểu tượng của hỗn mang và biển). | Chúa Giê-xu dẹp yên biển động bằng một lời phán (Mác 4:39), và sau cùng sẽ phán xét và tạo dựng trời mới đất mới, nơi không còn biển (Khải Huyền 21:1).
• Marduk được thờ trong đền Esagila với hình tượng do tay người làm ra. | Đức Chúa Trời chân thật không ở trong đền thờ bởi tay người làm ra (Công vụ 17:24). Chúa Giê-xu chính là Đền Thờ chân thật (Giăng 2:19-21), và chúng ta thờ phượng Ngài trong tâm thần và lẽ thật (Giăng 4:23-24).
• Marduk và các vua Babylon tìm cách xây tháp để danh tiếng mình lên tận trời. | Chúa Giê-xu Christ, từ trời giáng xuống, tự hạ mình chịu chết trên thập tự giá, rồi Đức Chúa Trời đã đắc thăng Ngài lên rất cao, ban cho Ngài danh trên hết mọi danh (Phi-líp 2:6-11).

Sự tương phản này cho thấy mọi hệ thống tôn giáo, triết lý và ý thức hệ của loài người—dù hùng vĩ, quyến rũ hay có vẻ mang lại trật tự—đều chỉ là sự bắt chước lố bịch hoặc sự chống đối trực tiếp với kế hoạch cứu rỗi chân thật của Đức Chúa Trời trong Đấng Christ. Marduk là hình bóng của "thần của đời nầy" (II Cô-rinh-tô 4:4) đang mù lòa lòng người.

Vậy, nghiên cứu về một vị thần cổ đại có liên hệ gì đến chúng ta ngày nay? Rất nhiều. Thần tượng không bao giờ cũ. Nó chỉ thay hình đổi dạng.

1. Nhận Diện "Marduk Hiện Đại" Trong Đời Sống:
Marduk đại diện cho bất cứ điều gì được con người tôn lên làm trung tâm, làm nguồn cứu rỗi, an ninh và hy vọng, thay thế cho Đức Chúa Trời. Đó có thể là: - Chủ nghĩa dân tộc cực đoan hoặc niềm tin mù quáng vào một hệ tư tưởng, một lãnh tụ trần gian, như dân Babylon tin rằng Marduk và nhà vua bảo đảm vận mệnh của họ. - Thần tượng của sự thành công, quyền lực và danh vọng (như tháp Ba-bên), tìm cách "xây dựng tên tuổi" riêng mình. - Khoa học duy vật hay lý trí được tôn thờ như thần, hứa hẹn mang lại trật tự và giải pháp cho mọi vấn đề, phủ nhận Đấng Tạo Hóa. - Các "thần tượng" trong lòng như tiền bạc, sự nghiệp, mối quan hệ, thậm chí là gia đình hay chính bản thân, khi chúng chiếm vị trí tối cao chỉ dành riêng cho Đấng Christ.

2. Sống Với Sự Xưng Nhận: "Chỉ Một Chúa, Một Đức Tin"
Lời đáp của chúng ta với mọi "Marduk" là sự tuyên xưng như Phao-lô: "Vì chưng chỉ có một Đức Chúa Trời, và chỉ có một Đấng Trung bảo ở giữa Đức Chúa Trời và loài người, tức là Đức Chúa Jêsus Christ, là người." (I Ti-mô-thê 2:5). Đời sống Cơ Đốc là một sự từ bỏ liên tục mọi hình thức thờ phượng giả dối để quy phục Đấng Christ. Chúng ta được kêu gọi ra khỏi "Ba-by-lôn" thuộc linh (Khải Huyền 18:4), tức là ra khỏi mọi hệ thống tư tưởng và lối sống chống nghịch Đức Chúa Trời.

3. Tin Cậy Vào Quyền Tối Thượng Của Đức Chúa Trời:
Bài học từ các sách tiên tri là dù các thế lực thù nghịch (đại diện bởi Babylon và các thần của nó) có vẻ hùng mạnh đến đâu, chúng cũng sẽ bị Đức Giê-hô-va phán xét và đánh đổ. Hãy an tâm khi đối diện với những "đế chế" của thế gian ngày nay (áp lực văn hóa, bách hại tư tưởng, sự cám dỗ của chủ nghĩa vật chất). Đức Chúa Trời của chúng ta vẫn đang ngự trị. Ngài là Đấng "hay đổi thì giờ và mùa, hay hạ các vua xuống và lập các vua lên" (Đa-ni-ên 2:21).

Marduk, vị thần tối cao của Babylon, trong ánh sáng Kinh Thánh, hiện ra không phải như một đối thủ, mà như một hình tượng phơi bày sự yếu đuối, hư không của thần tượng và sự điên rồ của lòng người khi quay lưng lại với Đấng Tạo Hóa chân thật. Sự nghiên cứu này dẫn chúng ta đến hai chân lý quan trọng:

Thứ nhất, nó củng cố niềm tin vào tính chất độc tôn và lịch sử của sự mạc khải Kinh Thánh. Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, Y-sác, Gia-cốp và của Chúa Giê-xu Christ không phải là một "thần" trong muôn vàn thần, mà là Đấng Tạo Hóa và là Chúa của mọi dân tộc, Đấng phán xét mọi thần tượng.

Thứ hai, nó thúc giục chúng ta tự kiểm tra lòng mình. "Hỡi con cái bé mọn, hãy giữ mình về hình tượng!" (I Giăng 5:21). Câu kết của sách Giăng không phải ngẫu nhiên. Mọi thứ cướp đi vị trí tối cao của Đấng Christ trong đời sống chúng ta đều là một "Marduk".

Ước mong qua bài nghiên cứu này, chúng ta càng thêm kính sợ Chúa, kiên định trong đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ là Chúa của mọi chúa, Vua của mọi vua (Khải Huyền 19:16), và sống một đời sống thờ phượng chân thật, hoàn toàn dâng hiến cho Ngài, Đấng đã chiến thắng mọi quyền lực tối tăm trên thập tự giá.