Shem là ai trong Kinh Thánh?

Trong bức tranh rộng lớn về lịch sử cứu chuộc của Đức Chúa Trời, một số nhân vật nổi bật như những ngọn núi hùng vĩ, trong khi những người khác lại như những dòng sông thầm lặng mang nước sự sống đến cho cả vùng đồng bằng. Shem, con trai của Nô-ê, thuộc về nhóm thứ hai. Tên ông có thể không được nhắc đến thường xuyên trong các bài giảng, nhưng vị trí và vai trò của ông trong kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời là vô cùng then chốt. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá chi tiết về Shem, từ nguyên tên gọi, cuộc đời, lời tiên tri liên quan, cho đến di sản thuộc linh vĩ đại mà ông để lại, qua đó rút ra những bài học ứng dụng quý giá cho Cơ Đốc nhân ngày nay.

Theo Kinh Thánh, Shem (tiếng Hê-bơ-rơ: שֵׁם, "Šēm") là một trong ba người con trai của Nô-ê, cùng với Cham (Ham) và Gia-phết (Japheth) (Sáng Thế Ký 5:32). Tên "Shem" trong tiếng Hê-bơ-rơ có nghĩa là "danh, danh tiếng, hoặc sự nổi tiếng". Ý nghĩa này trở nên đầy đủ hơn trong bối cảnh lời tiên tri của Nô-ê về sau, nơi danh của Đức Giê-hô-va sẽ được liên kết đặc biệt với Shem (Sáng Thế Ký 9:26).

Shem không phải là con trưởng theo nghĩa tuổi tác? Kinh Thánh cho biết ông sinh ra khi Nô-ê được 500 tuổi (Sáng Thế Ký 5:32). Một số học giả, dựa trên cách sắp xếp tên và chi tiết trong Sáng Thế Ký 10:21, cho rằng Gia-phết là anh cả, còn Shem có lẽ sinh sau nhưng được liệt kê trước vì tầm quan trọng thần học của dòng dõi ông. Dù ở vị trí nào, Shem được mô tả là người cùng với vợ, cha mẹ và các anh em vào tàu, vâng theo mạng lệnh của Đức Chúa Trời để được cứu khỏi cơn đại hồng thủy (Sáng Thế Ký 7:7, 13).

Shem là nhân chứng và là người được hưởng sự cứu chuộc đầu tiên trong lịch sử loài người sau A-đam. Khi "các nguồn của vực lớn nổ ra, và các đập trên trời mở xuống" (Sáng Thế Ký 7:11), Shem và gia đình ở trong tàu, an toàn dưới sự bảo vệ của Đức Chúa Trời. Sự vâng lời của Nô-ê đã mang đến sự cứu rỗi cho cả nhà ông, bao gồm Shem (Hê-bơ-rơ 11:7). Đây là một bóng bảy quan trọng về sự cứu rỗi bởi đức tin và ân điển, mà sau này được bày tỏ trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu Christ.

Sau khi nước rút, Shem cùng gia đình bước ra một thế giới mới. Nô-ê dâng của lễ lên Đức Giê-hô-va, và Đức Chúa Trời lập một giao ước mới với loài người, đại diện là Nô-ê và các con trai ông, trong đó có Shem (Sáng Thế Ký 9:8-17). Giao ước này, được đóng ấn bằng cầu vồng, là giao ước vô điều kiện đầu tiên của Đức Chúa Trời với toàn thể nhân loại, hứa rằng Ngài sẽ không bao giờ lại hủy diệt thế gian bằng nước lụt nữa. Shem trở thành một trong những người thừa kế và người bảo đảm cho giao ước phổ quát này.

Sự kiện then chốt định hình vai trò của Shem xảy ra sau khi gia đình Nô-ê ra khỏi tàu. Nô-ê trồng một vườn nho, uống rượu say và nằm lõa thể trong trại mình. Cham (Cha) thấy sự trần truồng của cha và đi kể lại cho hai anh em ở ngoài. Ngược lại, Shem và Gia-phết đã lấy một tấm áo, để lên đôi vai mình, đi thùi lùi vào mà đắp thân thể trần truồng của cha. Họ cố ý không nhìn vào sự hổ thẹn của cha (Sáng Thế Ký 9:23).

Hành động này thể hiện lòng tôn kính, sự khôn ngoan và đức tin vâng theo luật pháp Đức Chúa Trời (Lê-vi Ký 18:7). Khi Nô-ê tỉnh dậy và biết điều Cham đã làm, ông nói lời tiên tri quan trọng về tương lai của ba con trai mình:

"Nguyện Ca-na-an bị rủa sả! Nó sẽ làm mọi tôi cho các anh em nó. Nguyện Đức Chúa Trời của Shem được ca ngợi! Ca-na-an sẽ làm tôi cho Shem. Cầu xin Đức Chúa Trời mở rộng cho Gia-phết, cho người ở trong trại của Shem; còn Ca-na-an sẽ làm tôi cho người." (Sáng Thế Ký 9:25-27)

Phân tích lời tiên tri này:

• Lời rủa sả dành cho Ca-na-an (con của Cham): Cham đã phạm tội bất kính nghiêm trọng. Hậu quả của tội lỗi không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn đến dòng dõi. Ca-na-an và dân tộc của nó (người Ca-na-an) về sau thực sự bị khuất phục bởi dòng dõi Shem (dân Y-sơ-ra-ên).
• Lời chúc phước đặc biệt cho Shem: "Nguyện Đức Chúa Trời của Shem được ca ngợi!" (tiếng Hê-bơ-rơ: בָּרוּךְ יְהוָה אֱלֹהֵי שֵׁם, "Baruk YHWH Elohe Shem"). Cụm từ này vô cùng độc đáo. Nó không chỉ chúc phước cho Shem, mà còn xác lập mối quan hệ đặc biệt giữa Đức Giê-hô-va và Shem. Danh Chúa sẽ được gắn liền với dòng dõi Shem. Sự thờ phượng chân thật, sự mặc khải, và sau này là Đấng Mê-si, sẽ đến từ dòng dõi này.
• Lời chúc phước cho Gia-phết: Gia-phết được chúc phước về sự mở rộng lãnh thổ và dân số ("Đức Chúa Trời mở rộng cho Gia-phết"). Và ông sẽ "ở trong trại của Shem". Điều này có thể hiểu là dân của Gia-phết (thường được hiểu là các dân ngoại, các nước phương xa) sẽ được hưởng phước hạnh thuộc linh thông qua dòng dõi Shem. Đây là một lời tiên tri kỳ diệu về việc phúc âm sẽ đến với dân ngoại.

Sáng Thế Ký chương 10 liệt kê "Các dòng dõi của Shem" (câu 21). Ông được gọi là "tổ phụ của hết thảy con cháu của Ê-be", một tên liên quan đến từ "Hê-bơ-rơ". Dòng dõi Shem bao gồm các dân tộc Semitic như Ê-lam, A-sy-ri, và quan trọng nhất là Áp-ram (Abraham) thuộc dòng Ê-be > Bê-léc > Rê-hu > Sê-rúc > Na-cô > Tha-rê > Áp-ram (Sáng Thế Ký 11:10-26).

Đây là điểm then chốt: Sự chọn lựa của Đức Chúa Trời thu hẹp lại từ toàn thể nhân loại (qua Nô-ê) xuống một người là Shem, rồi từ dòng dõi Shem đến Áp-ra-ham, và cuối cùng đến Đấng Mê-si là Chúa Giê-xu Christ. Sứ đồ Lu-ca, khi chép gia phả của Chúa Giê-xu, đã truy ngược lên "con trai của Sêm, con trai của Nô-ê" (Lu-ca 3:36). Shem trở thành mắt xích không thể thiếu trong dòng dõi thuộc linh từ A-đam đến Christ.

Lời tiên tri "Đức Chúa Trời của Shem được ca ngợi" được ứng nghiệm trọn vẹn khi Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, sinh ra từ dòng dõi Shem, đã hoàn thành công trình cứu chuộc, qua đó Danh Đức Chúa Trời được tôn cao khắp đất (Phi-líp 2:9-11). Mọi phước hạnh thuộc linh cho nhân loại, kể cả cho dòng Gia-phết (dân ngoại), giờ đây đều tuôn chảy từ "trại của Shem" – tức là từ Chúa Cứu Thế Giê-xu và Hội Thánh của Ngài.

Cuộc đời Shem không được kể nhiều chi tiết, nhưng những gì được chép lại mang đến những bài học sâu sắc:

1. Bài Học Về Sự Vâng Lời Trong Gia Đình: Shem được cứu không phải vì công đức riêng, mà vì ông ở trong gia đình có người cha vâng lời Chúa (Nô-ê). Điều này nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm thuộc linh của người làm cha, làm chủ gia đình. Sự vâng lời và đức tin của chúng ta tạo nên một "chiếc tàu" bảo vệ và dẫn dắt cả nhà (Công vụ 16:31). Đồng thời, Shem cũng phải có lựa chọn cá nhân để bước vào tàu. Mỗi thế hệ cần có đức tin riêng mình nơi Chúa.

2. Bài Học Về Lòng Tôn Kính và Khôn Ngoan: Cách Shem và Gia-phết xử lý tình huống cha mình say rượu là mẫu mực về sự khôn ngoan đầy lòng tôn kính. Họ không lên án, không bêu xấu, cũng không làm ngơ. Họ hành động cách kín đáo, tế nhị để che đậy sự hổ thẹn và phục hồi phẩm giá cho cha. Trong gia đình và Hội Thánh, chúng ta cần học cách bày tỏ tình yêu thương và sự sửa trị trong tinh thần nhu mì, "lấy lòng yêu thương mà che đậy vô số tội lỗi" (I Phi-e-rơ 4:8).

3. Bài Học Về Di Sản Thuộc Linh: Shem để lại một di sản không phải là của cải vật chất vĩ đại, mà là một dòng dõi được liên kết với Danh Đức Chúa Trời. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi để xây dựng một di sản thuộc linh cho con cháu: một đời sống cầu nguyện, yêu mến Lời Chúa, và trung tín trong sự thờ phượng. Chúng ta có đang sống sao cho Danh Chúa được ca ngợi qua dòng họ mình không?

4. Bài Học Về Vị Trí Trong Kế Hoạch Của Đức Chúa Trời: Shem không phải là "nhân vật chính" nhưng lại là mắt xích thiết yếu. Điều này dạy chúng ta về giá trị của sự trung tín trong vai trò được giao. Không phải ai cũng được gọi làm Mô-se hay Phao-lô, nhưng mỗi chúng ta đều có một vị trí quan trọng trong dòng chảy lịch sử cứu chuộc của Đức Chúa Trời. Sự trung tín của chúng ta trong chức vụ nhỏ bé hôm nay có thể chuẩn bị đường cho những phước hạnh lớn lao cho thế hệ sau.

Shem, con trai của Nô-ê, là một nhân vật thầm lặng nhưng có tầm ảnh hưởng vang dội đến muôn đời. Ông là cầu nối giữa thế giới cũ và mới sau cơn nước lụt, là người thừa kế giao ước cầu vồng, và là tổ phụ của dòng dõi được hứa ban. Lời tiên tri "Nguyện Đức Chúa Trời của Shem được ca ngợi" đã được làm ứng nghiệm một cách trọn vẹn và vinh hiển trong Chúa Cứu Thế Giê-xu. Ngày nay, mọi người tin Chúa, dù là dòng dõi Shem, Cham hay Gia-phết, đều được mời gọi bước vào "trại của Shem" – tức là vào trong mối liên hệ giao ước mới với Đức Chúa Trời qua huyết của Đấng Christ (Ga-la-ti 3:26-29).

Ước mong mỗi chúng ta, khi học biết về Shem, sẽ sống một đời sống biết tôn kính Chúa và người lãnh đạo, trung tín trong sự gìn giữ đức tin, và để lại một di sản thuộc linh khiến Danh Chúa được ca ngợi qua dòng dõi mình. Hãy là những "Shem" của thời đại này, âm thầm nhưng kiên định bước đi trong giao ước và sự chúc phước của Đức Chúa Trời.