Ý nghĩa của việc Chúa bảo chúng ta 'hỡi kẻ ngủ, hãy thức dậy' (Ê-phê-sô 5:14) là gì?

Lời kêu gọi thống thiết “Hỡi kẻ ngủ, hãy thức dậy” trong thư của Sứ đồ Phao-lô gửi cho Hội thánh Ê-phê-sô (Ê-phê-sô 5:14) không chỉ là một câu châm ngôn đạo đức, mà là một mệnh lệnh thuộc linh có sức mạnh biến đổi, bắt nguồn từ chính lẽ thật của Phúc Âm. Để hiểu trọn vẹn ý nghĩa của phân đoạn này, chúng ta cần đặt nó trong dòng chảy luận lý thần học của cả bức thư, đặc biệt là bối cảnh trực tiếp của Ê-phê-sô 5:3-20. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa của sự “ngủ” thuộc linh, bản chất của sự “thức dậy”, và ánh sáng quyền năng của Đấng Christ – nguồn sức mạnh cho sự biến đổi này.

Thư Ê-phê-sô được cấu trúc rõ ràng: ba chương đầu (1-3) trình bày giáo lý (δογμα, *dogma*) về sự cứu rỗi, ân điển, và mầu nhiệm của Hội thánh trong Đấng Christ. Ba chương sau (4-6) trình bày đạo đức (ἠθικά, *ēthika*) – đời sống ứng đáp với ân điển đó. Ê-phê-sô 5:14 nằm trong phần khích lệ về đời sống mới, cụ thể là trong một đoạn so sánh giữa “sự tối tăm” và “sự sáng” (Ê-phê-sô 5:8).

Phao-lô viết: “Vả, anh em ngày trước vốn là tối tăm, nhưng bây giờ đang nên người sáng láng trong Chúa. Hãy bước đi như con sáng láng” (Ê-phê-sô 5:8). Từ “bước đi” (περιπατέω, *peripateō*) trong tiếng Hy Lạp không chỉ chỉ sự di chuyển thể lý, mà là toàn bộ lối sống, cách cư xử, và hành vi. Đời sống của “con sáng láng” được mô tả chi tiết qua việc “bông trái của sự sáng láng” bao gồm lòng nhân từ, công bình, và thành thật (câu 9), trái ngược với “công việc vô ích của sự tối tăm” (câu 11).

Giữa bối cảnh đó, câu 14 vang lên như một lời kêu gọi khẩn thiết: “Kẻ đương ngủ, hãy thức dậy, hãy vùng dậy từ trong đám người chết, thì Đấng Christ sẽ chiếu sáng trên ngươi.” (Ê-phê-sô 5:14, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Các học giả cho rằng đây có thể là một phần của bài thánh ca hoặc tín điều sơ khai mà Hội thánh đầu tiên sử dụng, có lẽ liên quan đến phép báp-tem – biểu tượng của sự chết và sống lại với Đấng Christ (xem Rô-ma 6:4).

Từ “ngủ” trong nguyên ngữ Hy Lạp là καθεύδω (*katheudō*). Từ này được dùng theo cả nghĩa đen (ngủ thể xác, như trong Mác 4:38) lẫn nghĩa bóng về tình trạng thờ ơ, mê muội, thiếu cảnh giác thuộc linh. Trong Tân Ước, nó thường mô tả sự thiếu chuẩn bị cho sự trở lại của Chúa (I Tê-sa-lô-ni-ca 5:6). Tuy nhiên, trong Ê-phê-sô 5:14, ý nghĩa còn mạnh mẽ hơn. Nó không chỉ là sự buồn ngủ, mà là một trạng thái gần như đồng hóa với sự chết.

Điều này được xác nhận bởi cụm từ đi kèm: “hãy vùng dậy từ trong đám người chết”. Ở đây, “người chết” (νεκρός, *nekros*) chỉ những người đang sống trong tình trạng thuộc linh đã chết vì tội lỗi và sự vi phạm mình (Ê-phê-sô 2:1, 5). Vậy, “kẻ ngủ” mà Phao-lô đề cập là Cơ Đốc nhân – những người đã được Đấng Christ làm cho sống (Ê-phê-sô 2:5) – nhưng vẫn còn sống với nhận thức, thái độ và hành vi của “con người cũ” (Ê-phê-sô 4:22), của “sự tối tăm” cũ. Đó là tình trạng:

• Mê muội về chân lý: Không phân biệt được ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời (Rô-ma 12:2).
• Thờ ơ với tội lỗi: Xem những “công việc vô ích của sự tối tăm” (Ê-phê-sô 5:11) như chuyện bình thường, thậm chí tham dự vào cách thầm kín.
• Thiếu cảnh giác: Không nhận ra những ảnh hưởng hủy hoại của thế gian và ma quỷ (Ê-phê-sô 6:11-12).
• Uể oải trong đời sống cầu nguyện và thờ phượng: Đánh mất sự sốt sắng ban đầu (Khải Huyền 2:4).

Giấc ngủ thuộc linh này nguy hiểm vì nó tạo ra một sự an toàn giả tạo. Người ngủ không biết mình đang gặp nguy hiểm.

Động từ “thức dậy” trong tiếng Hy Lạp là ἔγειρε (*egeire*), đây là thể mệnh lệnh, thúc giục một hành động tức thời và dứt khoát. Điều thú vị là từ này cũng chính là từ được dùng cho sự sống lại của Đấng Christ (ví dụ: Mác 16:6). Do đó, lời kêu gọi “hãy thức dậy” ở đây mang hơi thở của sự phục sinh. Nó không chỉ là tự mình tỉnh giấc, mà là đáp lại tiếng gọi quyền năng của Đức Chúa Trời, Đấng đã khiến Đấng Christ sống lại từ kẻ chết (Ê-phê-sô 1:20).

Hành động này có hai mặt:

1. Thụ động – Chịu sự tác động của Lời Chúa: Sự thức dậy là một đáp ứng. Chính Lời Chúa – “Đấng Christ sẽ chiếu sáng trên ngươi” – là yếu tố đánh thức. Như tiếng gọi của Chúa Giê-xu với La-xa-rơ: “Hãy ra!” (Giăng 11:43), tiếng gọi này mang quyền năng ban sự sống. Chúng ta thức dậy khi chúng ta để cho Lời Chúa (λόγος, *logos*) phán vào tình trạng u mê của mình.

2. Chủ động – Một quyết định vùng dậy: “Hãy vùng dậy từ trong đám người chết”. Đây là một hành động dứt khoát, từ bỏ lối sống cũ, tách mình khỏi những giá trị và hành vi của “người chết”. Nó đòi hỏi sự ăn năn (μετάνοια, *metanoia*) – thay đổi tâm trí và hướng đi.

Lời hứa đi kèm lệnh truyền là then chốt: “thì Đấng Christ sẽ chiếu sáng trên ngươi.” Cụm từ “chiếu sáng” (ἐπιφαύσκω, *epiphauskō*) có nghĩa là “soi sáng, chiếu rọi, làm cho sáng lên”. Nó gợi nhớ đến lời tiên tri trong Ê-sai 60:1: “Hãy chổi dậy, hãy sáng lòa! Vì sự sáng ngươi đã đến! Và vinh hiển của Đức Giê-hô-va đang mọc lên trên ngươi.” Trong bối cảnh Tân Ước, đây chính là sự bày tỏ của Đấng Christ – Ánh Sáng của thế gian (Giăng 8:12).

Sự chiếu sáng này bao gồm:

• Chiếu sáng để Vạch Trần: Ánh sáng của Đấng Christ phơi bày tội lỗi, không phải để lên án (với những ai ở trong Ngài), mà để thanh tẩy. “Nhưng nếu chúng ta đi trong sự sáng cũng như chính mình Ngài ở trong sự sáng, thì chúng ta giao thông cùng nhau; và huyết của Đức Chúa Jêsus, Con Ngài, làm sạch mọi tội chúng ta.” (I Giăng 1:7).
• Chiếu sáng để Dẫn Dắt: Ánh sáng chỉ cho chúng ta con đường phải đi, ý muốn của Đức Chúa Trời. “Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi.” (Thi Thiên 119:105).
• Chiếu sáng để Biến Đổi: Khi tiếp nhận ánh sáng của Đấng Christ, chúng ta không chỉ thấy đường, mà chính chúng ta trở nên “sáng láng”. Sự biến đổi này là công việc của Thánh Linh (II Cô-rinh-tô 3:18), giúp chúng ta mặc lấy “người mới” được tạo dựng giống như Đức Chúa Trời trong sự công bình và thánh sạch của lẽ thật (Ê-phê-sô 4:24).

Lời kêu gọi này không phải là lý thuyết suông, mà là chỉ dẫn cụ thể cho đời sống Cơ Đốc nhân mỗi ngày.

1. Nhận Diện Những “Cơn Buồn Ngủ” Thuộc Linh:
Hãy thành thật trước mặt Chúa: Bạn có đang thờ ơ với việc đọc Kinh Thánh và cầu nguyện không? Bạn có bào chữa cho những tội lỗi “nhỏ” mà Kinh Thánh gọi là “công việc của sự tối tăm” không? Bạn có bị cuốn vào những lo toan đời này đến nỗi quên đi thực tại vĩnh hằng? Hãy để Thánh Linh dùng Lời Chúa để soi xét (Hê-bơ-rơ 4:12).

2. Tiếp Nhận Ánh Sáng Qua Lời Chúa Cách Đều Đặn và Vâng Phục:
Sự thức dậy được duy trì bởi việc ở trong ánh sáng. Hãy đặt mình dưới sự dạy dỗ của Kinh Thánh một cách có hệ thống và vâng theo điều mình đọc. Đừng chỉ nghe, hãy làm theo (Gia-cơ 1:22).

3. Có Mối Liên Hệ Sống Động Với Thân Thể Đấng Christ:
“Sự sáng” không phải là một trải nghiệm cá nhân chủ nghĩa. Phao-lô viết ngay trước đó: “Đừng dự vào công việc vô ích của sự tối tăm, nhưng thà quở trách chúng nó thì hơn… mọi sự khi bị quở trách thì được bày ra bởi sự sáng” (Ê-phê-sô 5:11, 13). Chúng ta cần Hội thánh – những anh chị em trong Chúa – để nâng đỡ, khích lệ, và khi cần, quở trách yêu thương, giúp nhau tỉnh thức.

4. Sống Một Cách Khôn Ngoan và Tỉnh Thức:
“Vậy, các ngươi chớ khờ dại, nhưng phải hiểu rõ ý muốn của Chúa là thế nào. Đừng say rượu, vì rượu xui cho luông tuồng; nhưng phải đầy dẫy Đức Thánh Linh” (Ê-phê-sô 5:17-18). Sự đầy dẫy Đức Thánh Linh (πληροῦσθε ἐν πνεύματι, *plērousthe en pneumati*) – một mệnh lệnh ở thể tiếp diễn – là trạng thái đối lập với sự say sưa và mê ngủ. Đó là đời sống luôn được điều khiển, cảm động và năng lực bởi chính Thánh Linh của Đức Chúa Trời.

Lời kêu gọi “Hỡi kẻ ngủ, hãy thức dậy” trong Ê-phê-sô 5:14 là hồi kèn báo thức cho mọi Cơ Đốc nhân. Nó vạch trần sự nguy hiểm của một đời sống thuộc linh nửa vời, đang ngủ mê trong khi danh nghĩa đã được xưng công bình. Nhưng hơn hết, nó là một lời hứa đầy quyền năng: Sự thức dậy không phải là nỗ lực tự thân của chúng ta, mà là đáp ứng tiếng gọi phục sinh từ Đấng Christ, Đấng đã chiến thắng sự chết. Khi chúng ta vâng lời mà “vùng dậy”, chính Ngài – Ánh Sáng của thế gian – sẽ chiếu rọi trên chúng ta, phơi bày mọi tối tăm, thanh tẩy mọi ô uế, dẫn dắt mọi bước đi, và biến đổi chúng ta ngày càng trở nên giống như Ngài, để chúng ta thật sự “bước đi như con sáng láng” (Ê-phê-sô 5:8).

Ước mong mỗi chúng ta, hôm nay, lắng nghe tiếng Chúa phán và đáp lời: “Lạy Chúa, con đây, xin chiếu sáng trên con, để con thức dậy và bước đi trong ánh sáng của Ngài.”