II Ti-mô-thê 2:15: Correctly handling the Word?

Trong bức thư cuối cùng của mình gửi cho người con thuộc linh yêu quý Ti-mô-thê, sứ đồ Phao-lô đã để lại nhiều lời căn dặn thiết thực và đầy năng quyền, giúp Ti-mô-thê và cả Hội Thánh qua mọi thời đại biết cách sống và phục vụ giữa một thế giới đầy thách thức. Một trong những câu Kinh Thánh nổi bật trong sách II Ti-mô-thê là câu 2:15:

“Hãy chuyên tâm cho được Đức Chúa Trời ưng thuận, như kẻ làm công không chỗ trách được, lấy lòng ngay thẳng giảng dạy lời của lẽ thật.” (II Ti-mô-thê 2:15)

Đây không chỉ là mệnh lệnh dành cho các mục sư hay giáo sĩ, mà là lời kêu gọi dành cho mọi Cơ Đốc nhân – những người đã tiếp nhận Lời Chúa và có trách nhiệm học hỏi, áp dụng và chia sẻ Lời ấy cho người khác. Bài viết này sẽ khám phá sâu hơn về bối cảnh, ý nghĩa, tầm quan trọng và những nguyên tắc thiết thực để “xử lý đúng đắn Lời của lẽ thật” – tức là Kinh Thánh – trong đời sống cá nhân và cộng đồng.

I. Bối Cảnh và Ý Nghĩa của II Ti-mô-thê 2:15

II Ti-mô-thê được viết vào khoảng năm 66-67 sau Chúa, khi Phao-lô đang bị giam cầm tại La Mã lần thứ hai và biết rằng mình sắp phải chịu tử đạo (II Ti-mô-thê 4:6-8). Ông viết để khích lệ Ti-mô-thê, người lãnh đạo trẻ của Hội Thánh tại Ê-phê-sô, phải trung tín trong chức vụ, giữ vững đức tin giữa những giáo lý sai lạc và sự bắt bớ. Trước câu 15, Phao-lô đã dùng ba hình ảnh quen thuộc: người lính (c.3-4), người đấu thủ (c.5) và người nông dân (c.6) để mô tả những phẩm chất cần có của một người phục vụ Chúa. Tất cả đều đòi hỏi sự kỷ luật, hy sinh và chuyên tâm.

Trong câu 15, Phao-lô sử dụng hai từ Hy Lạp quan trọng:

• “Chuyên tâm” – σπουδάζω (spoudazō) – nghĩa là nỗ lực hết mình, dốc lòng, vội vã nhưng cẩn trọng, thể hiện thái độ nghiêm túc và khẩn trương.
• “Lấy lòng ngay thẳng giảng dạy” – ὀρθοτομέω (orthotomeō) – nghĩa đen là “cắt thẳng” hoặc “vạch đúng đường”. Trong ngữ cảnh xây dựng, từ này mô tả việc thợ mộc cưa thẳng một tấm ván, hoặc người nông dân cày những đường cày thẳng. Về mặt thuộc linh, nó ám chỉ việc giải thích và truyền đạt Lời Chúa một cách chính xác, không bẻ cong, không thêm bớt, không lý giải sai lệch.

Cụm “lời của lẽ thật” chính là Kinh Thánh – Lời được Đức Thánh Linh cảm thúc (II Ti-mô-thê 3:16) và là chân lý tuyệt đối (Giăng 17:17). Mục tiêu của chúng ta là được “Đức Chúa Trời ưng thuận”, tức là được Ngài chấp nhận và khen ngợi như một “người làm công không chỗ trách được”, không có điều gì phải hổ thẹn khi đứng trước mặt Chúa.

II. Tại Sao Phải Xử Lý Đúng Đắn Lời Chúa?

Việc xử lý đúng đắn Lời Chúa không phải là một lựa chọn, mà là mệnh lệnh và là trách nhiệm của mỗi tín hữu. Dưới đây là một số lý do Kinh Thánh nêu rõ:

• Lời Chúa là chân lý: “Lời Chúa là chân lý” (Giăng 17:17). Chân lý thì không thể thay đổi, cũng không thể bị bóp méo mà không gây hậu quả nghiêm trọng.
• Nguy hiểm của việc dạy sai lạc: “Như đã có lắm tiên tri giả trong dân chúng, cũng sẽ có lắm giáo sư giả trong anh em, họ sẽ truyền những đạo dối làm mất, chối Chúa đã chuộc mình” (II Phi-e-rơ 2:1). Xử lý Lời Chúa cách sai lầm sẽ dẫn dắt người khác đi lạc khỏi con đường cứu rỗi.
• Trách nhiệm của người dạy: “Hỡi anh em, chớ có nhiều người trong anh em tự lập làm thầy, vì biết rằng mình sẽ bị xét đoán nghiêm hơn” (Gia-cơ 3:1). Ai đứng ra giảng dạy Lời Chúa phải chịu trách nhiệm lớn hơn trước mặt Chúa.
• Để đời sống tín hữu được vững vàng: “Hết thảy Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người của Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành” (II Ti-mô-thê 3:16-17). Chỉ khi hiểu đúng và áp dụng đúng, chúng ta mới có thể kinh nghiệm được sự biến đổi và lớn lên trong đức tin.

III. Các Nguyên Tắc Để Xử Lý Đúng Đắn Lời Chúa

1. Nghiên Cứu Cách Cần Mẫn (II Ti-mô-thê 2:15a)

Phao-lô kêu gọi “hãy chuyên tâm”. Điều này đòi hỏi chúng ta phải đầu tư thời gian, công sức và tâm trí vào việc học Lời Chúa. Sự nghiên cứu cẩn thận bao gồm:

• Đọc Kinh Thánh đều đặn: không chỉ đọc lướt mà đọc có suy ngẫm, ghi nhớ (Giô-suê 1:8).
• Xem xét văn cảnh: mỗi câu Kinh Thánh phải được hiểu trong bối cảnh của đoạn, sách và toàn bộ Kinh điển. Tránh “cắt câu” rời khỏi văn mạch.
• So sánh Kinh Thánh với Kinh Thánh: “Lời Chúa dùng Lời Chúa mà giải nghĩa” (Ê-sai 28:10). Các phần khác nhau của Kinh Thánh sẽ soi sáng lẫn nhau.
• Sử dụng các công cụ nghiên cứu: từ điển, sách chú giải, bản dịch khác nhau, và nếu có thể, học nguyên ngữ Hy Lạp, Hê-bơ-rơ để nắm bắt sắc thái.
• Cầu nguyện xin Thánh Linh soi sáng: “Khi nào Thần lẽ thật sẽ đến, thì Ngài dẫn các ngươi vào mọi lẽ thật” (Giăng 16:13). Chính Thánh Linh là Đấng dạy dỗ và mặc khải ý nghĩa Lời Chúa cho chúng ta.

2. Giảng Dạy Một Cách Trung Thực (II Ti-mô-thê 2:15b)

“Lấy lòng ngay thẳng giảng dạy” – tức là trình bày Lời Chúa một cách trung thực, không thêm bớt, không xuyên tạc. Điều này bao gồm:

• Tránh giải nghĩa theo ý riêng: “trước hết phải biết rõ rằng chẳng có lời tiên tri nào trong Kinh Thánh lấy ý riêng giải nghĩa được” (II Phi-e-rơ 1:20). Không nên ép Kinh Thánh nói điều mình muốn, mà phải tìm hiểu ý định nguyên thủy của tác giả.
• Giảng dạy toàn bộ ý muốn của Đức Chúa Trời: như Phao-lô đã làm: “Vì tôi không tránh khỏi mà chẳng tỏ cho anh em biết cả ý muốn của Đức Chúa Trời” (Công Vụ 20:27). Cần trình bày cả những phần dễ chịu lẫn những phần sửa dạy.
• Không tìm tư lợi: không dùng Lời Chúa để kiếm tiền, danh tiếng, hay quyền lực (I Phi-e-rơ 5:2).
• Dùng ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu: mục đích là để người nghe có thể tiếp nhận và vâng theo.

3. Sống Theo Lời Đã Giảng (I Ti-mô-thê 4:16)

“Hãy giữ chính mình con và sự dạy dỗ của con; phải bền đỗ trong mọi sự đó, vì làm như vậy thì con và kẻ nghe con sẽ được cứu.” Một trong những cách mạnh mẽ nhất để xử lý đúng Lời Chúa là sống phù hợp với Lời đó. Đời sống của người giảng dạy phải là bằng chứng sống động về sự thật của Phúc Âm. Nếu dạy một đàng sống một nẻo, chúng ta sẽ trở nên đạo đức giả và làm vấp phạm nhiều người.

4. Tránh Những Sai Lầm Thường Gặp

Khi xử lý Lời Chúa, chúng ta dễ mắc phải các sai sót sau:

• Giáo lý sai lạc: chủ trương những điều trái với giáo lý căn bản của Kinh Thánh (ví dụ: phủ nhận thần tính của Chúa Giê-xu). Điều này thường xuất phát từ việc lý giải sai các phân đoạn then chốt.
• Chủ nghĩa cá nhân: cho rằng mình được Thánh Linh ban cho một sự hiểu biết đặc biệt mà không cần kiểm chứng với cộng đồng tín hữu và lịch sử giải kinh.
• Cắt xén văn cảnh: rút một câu ra khỏi bối cảnh để chứng minh cho quan điểm riêng, dẫn đến hiểu lầm nghiêm trọng.
• Bỏ qua vai trò của Thánh Linh: chỉ dựa vào lý trí con người mà không cầu nguyện, khiêm tốn xin Chúa dẫn dắt.
• Thái độ kiêu ngạo: cho rằng mình đã hiểu hết, không cần học hỏi thêm hoặc tiếp thu ý kiến của người khác.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Cuộc Sống Cơ Đốc

A. Đối Với Cá Nhân Mỗi Tín Hữu

Mỗi Cơ Đốc nhân đều có trách nhiệm cá nhân đối với Lời Chúa. Dưới đây là một số bước thực hành:

• Thiết lập thói quen đọc Kinh Thánh hằng ngày: dành một thời gian nhất định, đọc có hệ thống (từ Sáng Thế Ký đến Khải Huyền hoặc theo kế hoạch đọc).
• Ghi chép và suy ngẫm: ghi lại những câu cảm động, đặt câu hỏi, tìm hiểu ý nghĩa, và cầu xin Chúa chỉ dạy.
• Học Kinh Thánh theo nhóm: tham gia hoặc thành lập nhóm nhỏ để cùng nhau thảo luận, chia sẻ và sửa sai lẫn nhau (Công Vụ 17:11).
• Áp dụng vào đời sống: sau khi hiểu Lời Chúa, hãy vâng theo qua hành động cụ thể – điều này biến kiến thức thành sự khôn ngoan thực tế.

B. Đối Với Công Việc Mục Vụ

Nếu Chúa kêu gọi bạn vào chức vụ giảng dạy – dù là mục sư, giáo viên Trường Chúa Nhật, hay người dẫn dắt nhóm nhỏ – hãy áp dụng những nguyên tắc trên cách nghiêm túc:

• Chuẩn bị bài giảng cẩn thận: không dựa vào cảm hứng nhất thời, nhưng nghiên cứu kỹ lưỡng, cầu nguyện, và lập dàn ý rõ ràng.
• Kiểm tra lời giảng với Kinh Thánh: đảm bảo rằng điều mình nói phù hợp với toàn bộ Kinh điển. Nếu nghi ngờ, hãy tham khảo ý kiến của những người trưởng thành trong đức tin.
• Sẵn sàng sửa sai: nếu phát hiện mình đã giảng sai, hãy khiêm nhường thừa nhận và sửa chữa trước Hội Thánh. Điều này giúp tạo dựng lòng tin và gương mẫu cho sự trung thực.
• Khích lệ người nghe tự kiểm tra Lời Chúa: như người Bê-rê “ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng” (Công Vụ 17:11).

C. Đối Với Hội Thánh Địa Phương

Hội Thánh là nơi Lời Chúa được công bố và dạy dỗ. Để xây dựng một cộng đồng biết xử lý đúng Lời Chúa, các nhà lãnh đạo cần:

• Ưu tiên việc giảng dạy Kinh Thánh: giảng luận giải (expository preaching) – giải thích từng đoạn Kinh Thánh theo thứ tự, thay vì chỉ chọn những chủ đề phổ biến.
• Tổ chức các lớp học Kinh Thánh chất lượng: cho mọi lứa tuổi, khuyến khích tín hữu đào sâu.
• Bảo vệ Hội Thánh khỏi giáo lý sai lạc: giảng dạy rõ ràng về các giáo lý căn bản, cảnh giác trước những luận điệu mới lạ trái với Kinh Thánh.
• Khuyến khích tín hữu áp dụng Lời Chúa trong đời sống: thông qua các nhóm nhỏ, các chương trình môn đệ hóa, và sự hỗ trợ thực tiễn.

V. Kết Luận

II Ti-mô-thê 2:15 là lời thúc giục mỗi chúng ta trở thành người làm công không hổ thẹn trước mặt Đức Chúa Trời, bằng cách chuyên tâm học hỏi và xử lý đúng đắn Lời của lẽ thật. Trong thời đại có quá nhiều thông tin và giáo lý lẫn lộn, việc chúng ta gắn bó với Lời Chúa, nghiên cứu nghiêm túc, giảng dạy trung thực và sống thực hành là một chứng tá mạnh mẽ cho thế gian. Hãy để Lời Chúa dạy dỗ, sửa trị và uốn nắn chúng ta mỗi ngày, để chúng ta ngày càng giống với hình ảnh của Chúa Giê-xu Christ.

“Hãy để lời của Đấng Christ ở đầy trong lòng anh em, và hãy dùng mọi sự khôn ngoan mà khuyên bảo nhau.” (Cô-lô-se 3:16)

Ước mong rằng qua bài viết này, mỗi độc giả sẽ được thách thức và khích lệ để sốt sắng hơn trong việc học và làm theo Lời Chúa, hầu cho khi Chúa trở lại, chúng ta có thể nghe được lời khen ngợi: “Hỡi đầy tớ ngay lành trung tín kia, được lắm!” (Ma-thi-ơ 25:21).