Đa-than trong Kinh Thánh là ai?

Điều quan trọng cần lưu ý là mặc dù Cô-rê thường được xem là thủ lĩnh (vì ông là người Lê-vi và có lời lẽ tranh luận thần học), nhưng Kinh Thánh luôn đề cập đến Đa-than và A-bi-ram như một thực thể tách biệt và cứng đầu hơn. Họ đại diện cho một nhóm người bất mãn khác, có động cơ chính trị-xã hội rõ ràng hơn là tôn giáo thuần túy.

Sự kiện được ghi lại trong Dân Số Ký 16 là một cuộc nổi loạn kép, với hai nhóm có động cơ hơi khác biệt nhưng cùng chung mục đích: lật đổ thẩm quyền độc tôn của Môi-se và A-rôn.

1. Nhóm của Cô-rê (câu 3): Lời buộc tội mang tính "dân chủ" và "tôn giáo": "Hội chúng đều là thánh, và Đức Giê-hô-va ở giữa họ. Vậy sao các ngươi tự cao trên hội chúng của Đức Giê-hô-va?" Họ phủ nhận sự phân biệt thánh chức mà Đức Chúa Trời đã lập, muốn tất cả mọi người đều có quyền làm thầy tế lễ.

2. Nhóm của Đa-than và A-bi-ram (câu 12-14): Phản ứng của họ thể hiện sự cay đắng, bất mãn về chính trị và đời sống. Khi Môi-se gọi họ, họ đáp lại một cách khinh miệt: "Chúng tôi không lên! Há có ít điều mà ngươi đã đem chúng tôi lên ra khỏi xứ đượm sữa và mật đặng làm chúng tôi chết trong đồng vắng, mà ngươi còn muốn xưng quyền tể trị trên chúng tôi nữa sao? Ngươi chẳng có dẫn chúng tôi vào xứ đượm sữa và mật, và chẳng cho chúng tôi sản nghiệp ruộng nương vườn tược. Ngươi muốn khoét mắt của những người nầy sao? Chúng tôi không lên đâu!" (Dân Số Ký 16:12-14).

Phân tích từ ngữ và ý nghĩa:

• "Xứ đượm sữa và mật": Họ nhớ lại sự sung túc của Ai Cập (dù đó là nơi nô lệ), xem đồng vắng là nơi chết chóc. Họ đánh giá mọi thứ bằng tiêu chuẩn vật chất trần tục.
• "Xưng quyền tể trị": Họ cáo buộc Môi-se tham quyền cố vị, trong khi thực chất Môi-se chỉ là đầy tớ trung tín của Đức Chúa Trời (Dân Số Ký 12:3, 7).
• "Khoét mắt": Thành ngữ Hê-bơ-rơ có nghĩa là "lừa dối", "làm cho mù quáng". Họ cho rằng Môi-se đang lừa gạt dân chúng.

Môi-se, trong cơn giận và đau buồn, đã để cho Đức Chúa Trời phán xét. Ông tuyên bố một dấu lạ chưa từng có: "Nếu những người nầy chết như mọi người khác, nếu họ đồng chịu số phận chung của loài người, thì chẳng phải Đức Giê-hô-va đã sai ta. Nhưng nếu Đức Giê-hô-va làm một việc mới, nếu đất hả miệng nuốt hai người và mọi vật thuộc về họ, và nếu họ còn sanh đổng xuống âm phủ, thì các ngươi sẽ biết rằng những người nầy có khinh bỉ Đức Giê-hô-va." (Dân Số Ký 16:29-30).

Hậu quả xảy ra ngay lập tức và kinh hoàng: "Vả, vừa khi Môi-se nói xong các lời nầy, đất ngay dưới chân họ bèn nứt ra; hả miệng nuốt hai người và gia quyến, cùng hết thảy người theo Cô-rê, và mọi tài vật của họ. Các người đó và mọi vật chi thuộc về họ đều còn sanh đổng xuống âm phủ, đất lấp lại trên họ; họ bị diệt khỏi hội chúng." (Dân Số Ký 16:31-33). Đồng thời, lửa từ Đức Giê-hô-va thiêu hóa 250 người dâng hương của nhóm Cô-rê.

Đây là sự phán xét mang tính hình mẫu (typological judgment). Sự kiện "đất hả miệng" không chỉ là một phép lạ hình phạt, mà còn biểu thị rằng sự nổi loạn chống lại trật tự của Đức Chúa Trời là điều làm rung chuyển chính nền tảng của sự sáng tạo. "Âm phủ" (Sheol - שְׁאוֹל) ở đây chỉ chung về cõi chết, nơi của những người đã khuất. Sự kiện này được nhắc lại như một lời cảnh cáo lâu dài trong Phục Truyền Luật Lệ Ký 11:6 và Thi Thiên 106:17.

Câu chuyện về Đa-than không chỉ là một sự kiện lịch sử, mà là lời cảnh báo nghiêm túc cho Hội Thánh (I Cô-rinh-tô 10:11: "Những sự ấy đã xảy ra để làm gương cho chúng ta..."). Dưới đây là những bài học và ứng dụng thực tế:

1. Bài Học Về Thẩm Quyền Thuộc Linh và Sự Vâng Phục:
Đức Chúa Trời thiết lập trật tự trong Hội Thánh (I Cô-rinh-tô 12:28, Ê-phê-sô 4:11). Phủ nhận, xuyên tạc, hoặc nổi loạn chống lại thẩm quyền được Ngài lập ra (với điều kiện thẩm quyền đó vâng theo Lời Chúa) là một tội nghiêm trọng chống lại chính Đức Chúa Trời. Ứng dụng: Chúng ta cần học thái độ tôn trọng, cầu nguyện và vâng phục các mục sư, trưởng lão (Hê-bơ-rơ 13:17), đồng thời cũng phải biện giáo lẽ thật (Công vụ 17:11) để đảm bảo họ trung tín với Kinh Thánh.

2. Bài Học Về Tội Bất Mãn và So Sánh:
Lòng của Đa-than luôn hướng về "xứ đượm sữa và mật" của Ai Cập – biểu tượng cho thế gian và sự nô lệ cũ. Ông so sánh hoàn cảnh hiện tại (đồng vắng) với quá khứ sai lầm và cho rằng nó tệ hơn. Ứng dụng: Cơ Đốc nhân cần cảnh giác với "tính hay oán trách" (phi-líp 2:14). Thay vì nhớ về "những món ăn bên Ai Cập", chúng ta phải hướng mắt về "phước hạnh tương lai" và sự hiện diện của Chúa trong hành trình hiện tại (Hê-bơ-rơ 11:13-16).

3. Bài Học Về Tính Cộng Đồng của Tội Lỗi:
Đa-than và A-bi-ram không bị nuốt một mình, mà cùng với "gia quyến" và "mọi vật thuộc về họ". Điều này nhấn mạnh ảnh hưởng tai hại của tội lỗi người đứng đầu lên cả gia đình. Ứng dụng: Là người lãnh đạo gia đình, cha mẹ cần ý thức rằng thái độ, lời nói, và đức tin của mình có ảnh hưởng sâu sắc đến vợ/chồng và con cái. Sự nổi loạn thuộc linh, sự cay đắng có thể trở thành di sản độc hại truyền lại.

4. Bài Học Về Sự Khiêm Nhường và Vị Trí:
Đa-than thuộc chi phái Ru-bên, chi phái trưởng về mặt sinh học (con đầu lòng của Gia-cốp). Có lẽ sự bất mãn một phần xuất phát từ việc chi phái này đã mất quyền trưởng nam và địa vị lãnh đạo cho chi phái Giu-đa (về Vua) và chi phái Lê-vi (về chức tế lễ). Ứng dụng: Chúng ta cần hài lòng với chức phận và sự kêu gọi mà Đức Chúa Trời đã dành cho mình (I Cô-rinh-tô 7:17, 20), không ganh tị hay tranh giành địa vị (Gia-cơ 3:16). Thánh chức thực sự là phục vụ, không phải quyền lực.

5. Bài Học Về Sự Thánh Khiết của Đức Chúa Trời:
Sự phán xét khủng khiếp nhắc nhở chúng ta rằng Đức Chúa Trời là thánh khiết và Ngài nghiêm trị tội lỗi, đặc biệt là tội làm băng hoại cộng đồng dân sự Ngài. Ân điển không hủy bỏ sự thánh khiết. Ứng dụng: Chúng ta phải "run sợ mà làm nên sự cứu chuộc mình" (Phi-líp 2:12), sống trong sự kính sợ Chúa, ăn năn và tránh xa mọi hình thức nổi loạn trong lòng.

Đa-than đứng như một bức tượng đài về sự thất bại thảm khốc: thất bại trong việc nhận biết ơn cứu chuộc, thất bại trong việc vâng phục thẩm quyền thuộc linh, và thất bại trong việc kiểm soát sự bất mãn trong lòng. Câu chuyện của ông vang vọng qua nhiều thế kỷ như một hồi chuông cảnh tỉnh.

Là Cơ Đốc nhân dưới giao ước mới trong huyết Chúa Giê-xu Christ, chúng ta có Đấng Trung Bảo tuyệt vời hơn Môi-se (Hê-bơ-rơ 3:1-6). Chúa Giê-xu không chỉ là Lãnh Đạo mà còn là Đấng Cứu Chuộc. Tuy nhiên, những nguyên tắc thuộc linh về sự vâng phục, lòng biết ơn, thái độ khiêm nhường và sự thánh khiết vẫn nguyên vẹn. Thay vì như Đa-than, chúng ta được kêu gọi có tấm lòng của Đa-vít, dù bị xức dầu làm vua vẫn tôn trọng vua Sau-lơ là người được Đức Chúa Trời chỉ định (I Sa-mu-ên 24:6); có tấm lòng của Chúa Giê-xu, "vốn có hình Đức Chúa Trời... song Ngài tự hạ mình xuống, vâng phục cho đến chết, thậm chí chết trên cây thập tự" (Phi-líp 2:6,8).

Hãy để bài học từ số phận của Đa-than giúp chúng ta xét lòng mình, dập tắt ngọn lửa bất mãn đầu tiên, và bước đi trong sự vâng phục, biết ơn và kính sợ Đức Chúa Trời là Đấng thiết lập mọi thẩm quyền.