Sáng Thế Ký dạy gì về thứ tự sáng tạo?
Giới thiệu
Sáng Thế Ký, quyển sách mở đầu Kinh Thánh, không chỉ đơn thuần là một bản tường thuật về nguồn gốc vũ trụ, mà còn là một mặc khải về quyền năng, sự khôn ngoan và chương trình của Đức Chúa Trời. Trong chương 1, chúng ta bắt gặp một trình tự rõ ràng: sáu ngày sáng tạo và một ngày nghỉ ngơi. Thứ tự này không phải ngẫu nhiên; nó phản ánh sự sắp đặt có chủ đích của Đấng Tạo Hóa, từ chỗ hỗn mang, trống không đến một thế giới trật tự và đầy sự sống. Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích thứ tự sáng tạo theo Sáng Thế Ký 1:1–2:3, khám phá ý nghĩa thần học, giải nghĩa các từ khóa Hê-bơ-rơ, và rút ra những bài học thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Thứ tự sáng tạo trong sáu ngày
Trình tự sáng tạo được mô tả chi tiết trong Sáng Thế Ký 1. Mỗi ngày bắt đầu bằng lời phán của Đức Chúa Trời, tiếp theo là sự hình thành, và kết thúc bằng công thức “vậy, có buổi chiều và buổi mai” (câu 5,8,13,19,23,31). Dưới đây là tóm tắt từng ngày:
Ngày thứ nhất (Sáng 1:3-5)
Đức Chúa Trời phán: “Phải có sự sáng!” và sự sáng xuất hiện. Ngài phân rẽ sự sáng và sự tối, gọi sự sáng là “ngày”, sự tối là “đêm”. Đây là sự hình thành của thời gian (ngày và đêm).
Ngày thứ hai (Sáng 1:6-8)
Đức Chúa Trời tạo ra khoảng không (vòm trời) để phân cách nước ở dưới và nước ở trên. Vòm trời được gọi là “trời”.
Ngày thứ ba (Sáng 1:9-13)
Nước dưới trời tụ lại một chỗ, làm lộ ra đất khô. Đất khô gọi là “đất”, chỗ nước tụ gọi là “biển”. Rồi Đức Chúa Trời khiến đất sanh cây cỏ, rau quả tùy theo loại. Như vậy, ngày thứ ba bao gồm việc tách đất khỏi nước và tạo ra thực vật.
Ngày thứ tư (Sáng 1:14-19)
Đức Chúa Trời làm ra các vì sáng trên trời để phân rẽ ngày và đêm, làm dấu hiệu, mùa, ngày và năm. Mặt trời, mặt trăng, các ngôi sao xuất hiện. Chúng cai trị ban ngày và ban đêm.
Ngày thứ năm (Sáng 1:20-23)
Đức Chúa Trời tạo ra các sinh vật sống dưới nước (cá, cá voi, v.v.) và các loài chim bay trên trời. Ngài ban phước cho chúng và truyền lệnh sinh sản nhiều ra.
Ngày thứ sáu (Sáng 1:24-31)
Đầu ngày thứ sáu, Đức Chúa Trời tạo ra các loài thú trên đất (gia súc, côn trùng, thú rừng) tùy theo loại. Sau đó, Ngài phán: “Chúng ta hãy làm nên loài người như hình Ta và theo tượng Ta” (câu 26). Con người được dựng nên có nam và nữ, được ban quyền cai trị mọi loài trên đất. Đức Chúa Trời cũng ban cho con người rau củ, trái cây làm thức ăn. Cuối ngày, Ngài thấy mọi việc “rất tốt lành”.
Ngày thứ bảy (Sáng 2:1-3)
Đức Chúa Trời hoàn tất công việc sáng tạo, nghỉ ngơi và ban phước cho ngày thứ bảy, biệt riêng nên thánh.
Cấu trúc đối xứng của sáu ngày
Khi xem xét kỹ, chúng ta thấy sáu ngày được tổ chức thành hai nhóm ba ngày với sự tương ứng rõ ràng:
- Ngày 1 (ánh sáng) tương ứng với Ngày 4 (các thiên thể) – sự phân rẽ giữa sáng và tối được củng cố bởi những vật thể phát sáng.
- Ngày 2 (bầu trời và nước) tương ứng với Ngày 5 (chim trời và cá biển) – các sinh vật sống trong môi trường đã được tạo ra trước đó.
- Ngày 3 (đất khô và thực vật) tương ứng với Ngày 6 (động vật trên cạn và con người) – sinh vật sống trên đất và thực vật làm thức ăn.
Cấu trúc này cho thấy một tiến trình từ “hình dạng” (form) đến “sự đầy đủ” (filling). Ba ngày đầu định hình các lãnh vực: thời gian, không gian, đất đai. Ba ngày sau lấp đầy các lãnh vực ấy bằng các vật thể và sinh vật tương ứng. Điều này nhấn mạnh sự trật tự và mục đích của Đức Chúa Trời.
Ý nghĩa của một số từ ngữ Hê-bơ-rơ
Để hiểu sâu hơn về thứ tự sáng tạo, chúng ta cần nắm ý nghĩa của các từ then chốt trong nguyên bản Hê-bơ-rơ:
בָּרָא (bara) – “sáng tạo”
Động từ này chỉ xuất hiện với chủ ngữ là Đức Chúa Trời, diễn tả hành động tạo dựng từ hư vô (creatio ex nihilo). Nó được dùng trong Sáng 1:1 (dựng nên trời đất), 1:21 (sinh vật biển và chim), và 1:27 (con người). Những hành động khác, như làm ra các vì sáng, Đức Chúa Trời dùng từ עָשָׂה (asah) – “làm”. Sự phân biệt này cho thấy sự sáng tạo đặc biệt của Đức Chúa Trời đối với vũ trụ, sự sống, và con người.
יוֹם (yom) – “ngày”
Danh từ này xuất hiện với cụm từ “có buổi chiều và buổi mai” (Sáng 1:5,8,13,19,23,31). Trong ngôn ngữ Hê-bơ-rơ, yom khi đi kèm với một con số và cụm từ chiều-sáng thường được hiểu là một ngày bình thường (24 giờ). Xuất Ê-díp-tô 20:11 cũng dùng “sáu ngày” để làm mẫu cho tuần lễ làm việc của con người. Tuy nhiên, một số học giả cho rằng yom có thể chỉ một giai đoạn dài, nhưng văn mạch của Sáng Thế Ký 1 nghiêng về nghĩa ngày 24 giờ.
טוֹב (tov) – “tốt”
Sau mỗi giai đoạn sáng tạo, Đức Chúa Trời thấy công việc Ngài làm là “tốt” (tov). Đến ngày thứ sáu, sau khi tạo xong con người, Ngài thấy “rất tốt” (tov meod). Điều này xác nhận sự hoàn hảo của công trình sáng tạo, không có tội lỗi hay sự xấu xa.
צֶלֶם (tselem) và דְּמוּת (demuth) – “hình ảnh” và “giống như”
Con người được tạo dựng theo “hình ảnh” (tselem) và “giống như” (demuth) Đức Chúa Trời (1:26). Điều này phân biệt con người với mọi sinh vật khác, ban cho con người phẩm giá, trách nhiệm cai quản, và khả năng tương giao với Đấng Tạo Hóa.
Ý nghĩa thần học của thứ tự sáng tạo
1. Đức Chúa Trời là Đấng Tạo Hóa duy nhất
Thứ tự sáng tạo bắt đầu bằng “Ban đầu Đức Chúa Trời dựng nên trời đất.” (1:1). Tất cả mọi thứ đều do Ngài tạo ra, không có bất kỳ thần linh hay vật chất tiền tồn nào. Điều này phủ nhận thuyết nhị nguyên hay đa thần.
2. Sự sáng tạo có mục đích và tốt lành
Mỗi bước đều được Đức Chúa Trời đánh giá là “tốt”. Vũ trụ không phải sản phẩm của sự ngẫu nhiên, mà là một tác phẩm có chủ đích, phản ánh sự khôn ngoan của Ngài (Thi thiên 19:1).
3. Vị trí đặc biệt của con người
Con người là đỉnh cao của công trình sáng tạo, được tạo nên sau cùng và trước ngày nghỉ. Họ được ban quyền quản trị (1:28) và có trách nhiệm chăm sóc thế giới. Họ cũng có khả năng tiếp nhận mặc khải từ Đức Chúa Trời và đáp lại Ngài.
4. Nguyên tắc Sa-bát
Đức Chúa Trời nghỉ ngơi vào ngày thứ bảy, mặc dù Ngài không mệt mỏi. Điều này thiết lập một chu kỳ làm việc và nghỉ ngơi cho con người (Xuất Ê-díp-tô 20:8-11). Ngày Sa-bát nhắc nhở chúng ta rằng Đức Chúa Trời là Đấng cung cấp và chúng ta phụ thuộc vào Ngài.
Những quan điểm về độ dài của “ngày”
Trong lịch sử giải kinh, có ba cách hiểu chính về từ “ngày” (yom) trong Sáng Thế Ký 1:
- Ngày 24 giờ theo nghĩa đen: Dựa vào cụm từ “buổi chiều và buổi mai”, và việc sử dụng con số thứ tự. Quan điểm này phổ biến trong truyền thống Do Thái và Hội Thánh sơ khai.
- Thời đại (ngày – kỷ nguyên): Mỗi ngày tượng trưng cho một giai đoạn dài, phù hợp với các phát hiện khoa học về tuổi vũ trụ. Tuy nhiên, cách giải thích này có thể gặp khó khăn với việc thực vật xuất hiện trước mặt trời (ngày 3 trước ngày 4).
- Khung văn chương (framework): Thứ tự sáu ngày là một cấu trúc văn học để dạy về quyền tể trị của Đức Chúa Trời, không nhằm mô tả thời gian theo trình tự thời gian. Dù vậy, hầu hết các nhà nghiên cứu thừa nhận rằng văn bản muốn truyền đạt một trình tự có thứ tự, bất kể độ dài của mỗi ngày là bao lâu.
Đối với mục đích của bài viết này, chúng ta tập trung vào thông điệp thần học mà thứ tự sáng tạo muốn nhấn mạnh: quyền năng, sự sáng tạo và chủ quyền của Đức Chúa Trời.
Áp dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân
1. Thờ phượng Đấng Tạo Hóa
Mỗi khi chiêm ngưỡng thiên nhiên, chúng ta hãy nhớ rằng Đức Chúa Trời đã dựng nên mọi sự và tất cả đều tốt đẹp. Điều này thúc đẩy chúng ta ca ngợi Ngài (Thi thiên 148). Hãy dành thời gian tĩnh nguyện ngoài trời để cảm tạ Chúa về công trình sáng tạo của Ngài.
2. Trách nhiệm quản trị
Được ban quyền cai trị đất, con người phải là người quản lý khôn ngoan chứ không phải kẻ bóc lột. Chúng ta được kêu gọi bảo vệ môi trường, sử dụng tài nguyên cách tiết kiệm, và đối xử nhân ái với muôn loài.
3. Tôn trọng phẩm giá con người
Vì mỗi người đều mang hình ảnh Đức Chúa Trời, chúng ta phải tôn trọng sự sống, nhân quyền, và giá trị của mọi cá nhân, không phân biệt chủng tộc, giới tính, hay địa vị. Điều này cũng ngăn cản mọi hình thức bạo lực, kỳ thị, và bất công.
4. Sống theo nhịp điệu của Đức Chúa Trời: Làm việc và nghỉ ngơi
Đức Chúa Trời làm việc sáu ngày và nghỉ ngày thứ bảy. Đây là mẫu mực cho đời sống chúng ta. Dù xã hội hiện đại thúc giục làm việc không ngừng, Cơ Đốc nhân cần biết dành thời gian nghỉ ngơi, thờ phượng, và phục hồi. Điều này không chỉ là tuân giữ ngày Sa-bát một cách luật pháp, mà là sống trong sự tự do của ân điển, nhận biết rằng Chúa ban sự nghỉ ngơi cho linh hồn chúng ta (Mathiơ 11:28-30).
5. Tin cậy vào sự an bài của Đức Chúa Trời
Thế giới chúng ta đang sống đôi khi có vẻ hỗn độn, nhưng thứ tự sáng tạo nhắc nhở rằng Đức Chúa Trời có thể biến sự hỗn mang thành trật tự. Khi đối diện với khủng hoảng, chúng ta có thể tin rằng Ngài đang hành động để hoàn thành mục đích tốt lành của Ngài.
Kết luận
Thứ tự sáng tạo trong Sáng Thế Ký không chỉ là một bản kê liệt kê công việc của Đức Chúa Trời, mà còn là một bài học sâu sắc về bản tính Ngài và vị trí của chúng ta trong kế hoạch của Ngài. Qua sáu ngày, chúng ta thấy Ngài là Đấng toàn năng, khôn ngoan, và tốt lành. Con người, được tạo theo hình ảnh Ngài, có phẩm giá cao quý và trách nhiệm quản lý trái đất. Ngày Sa-bát mời gọi chúng ta bước vào sự nghỉ ngơi thật nơi Chúa. Ước mong chúng ta không ngừng suy ngẫm về những lẽ thật này và sống xứng đáng với ơn gọi của mình.