A-cha là ai trong Kinh Thánh?

Trong lịch sử dân Y-sơ-ra-ên, các vị vua của hai vương quốc Giu-đa và Y-sơ-ra-ên thường được đánh giá dựa trên tiêu chuẩn: “Làm điều thiện trước mặt Đức Giê-hô-va” hay “Làm điều ác trước mặt Đức Giê-hô-va”. A-cha, vua thứ mười hai của vương quốc Giu-đa, là một trong những nhân vật nổi bật vì sự bội đạo và hậu quả thảm khốc mà đời ông để lại. Nghiên cứu về A-cha không chỉ là tìm hiểu lịch sử, mà còn là bài học cảnh tỉnh sâu sắc về sự nguy hiểm của việc từ bỏ Đức Chúa Trời hằng sống để chạy theo những thế lực và thần tượng hư không.

I. Giới Thiệu Nhân Vật A-cha: Danh Tính Và Bối Cảnh Lịch Sử

Theo Kinh Thánh, A-cha (טִיחָז / *'Ahaz*), con của Giô-tham và là cha của Ê-xê-chia, trị vì vương quốc Giu-đa trong 16 năm (khoảng 735-715 TCN). Tên ông trong tiếng Hê-bơ-rơ có nghĩa là “người nắm giữ”, nhưng trớ trêu thay, ông đã không nắm giữ đức tin nơi Giao Ước mà buông tay để mất đi sự bảo vệ của Đức Chúa Trời. Sách 2 Các Vua 16:2 chép: “A-cha được hai mươi tuổi khi người lên làm vua; người cai trị mười sáu năm tại Giê-ru-sa-lem. Người chẳng làm điều thiện trước mặt Giê-hô-va Đức Chúa Trời của người, như Đa-vít, tổ phụ người, đã làm.” Sự đánh giá này được lặp lại trong 2 Sử Ký 28:1, nhấn mạnh rằng ông “không làm điều ngay thẳng trước mặt Đức Giê-hô-va”.

Bối cảnh lịch sử thời A-cha trị vì vô cùng phức tạp và nguy hiểm. Vương quốc phía Bắc (Y-sơ-ra-ên) dưới tay vua Phê-ca và vương quốc Sy-ri (A-ram) dưới tay vua Rê-xin đã liên minh để chống lại đế quốc A-si-ri hùng mạnh đang bành trướng. Khi Giu-đa từ chối tham gia liên minh này, hai vua đó kéo quân lên hòng hạ bệ A-cha và đặt lên ngai vàng một vua bù nhìn (“con trai của Ta-bê-ên” – Ê-sai 7:6). Đây là cuộc “chiến tranh Sy-ri-Ê-phra-im” nổi tiếng, tạo ra bối cảnh cho sứ điệp tiên tri quan trọng của Ê-sai.

II. Hành Trình Sa Ngã Của A-cha: Từ Khủng Hoảng Đến Bội Đạo

Phản ứng của A-cha trước các cuộc khủng hoảng là tấm gương phản chiếu rõ nét tấm lòng và đức tin của ông. Chúng ta có thể điểm qua những hành động then chốt:

1. Từ Chối Dấu Lạ Của Đức Chúa Trời (Ê-sai 7): Khi tấn công Giê-ru-sa-lem, hai vua Sy-ri và Y-sơ-ra-ên khiến “lòng A-cha và lòng dân sự người đều động, như các cây rừng bị gió rung động” (Ê-sai 7:2). Trong lúc nguy nan ấy, Đức Giê-hô-va sai tiên tri Ê-sai đến gặp A-cha với lời hứa bảo vệ và đề nghị: “Hãy xin Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi một dấu” (câu 11). Đây là ân điển đặc biệt, cơ hội để củng cố đức tin. Thế nhưng, A-cha từ chối một cách giả hình: “Ta sẽ không xin, ta không thử Đức Giê-hô-va đâu” (câu 12). Ông không muốn phụ thuộc vào Đức Chúa Trời, mà đã âm thầm tìm một giải pháp chính trị khác.

2. Cầu Cứu A-si-ri – Hành Động Phản Bội Giao Ước: Thay vì tin cậy Đức Giê-hô-va, A-cha đã lấy bạc vàng từ đền thờ và kho tàng để gửi cho vua A-si-ri là Tig-lát-Phi-lê-se với lời cầu: “Tôi là tôi tớ vua và con trai vua. Hãy lên giải cứu tôi khỏi tay vua Sy-ri và vua Y-sơ-ra-ên” (2 Các Vua 16:7-8). Hành động này không chỉ là một sai lầm ngoại giao (biến Giu-đa thành chư hầu nộp cống), mà trên hết, nó là sự phủ nhận Vua thật của mình là Đức Giê-hô-va. Ông đã nói: “Ta đã tìm được vua A-si-ri” (2 Sử ký 28:16), thay vì “Ta đã tìm được Đức Giê-hô-va”.

3. Thờ Hình Tượng Và Làm Ô Uế Đền Thờ: Sự bội đạo của A-cha lên đến đỉnh điểm qua các hành vi thờ phượng ghê tởm. Ông bắt chước bàn thờ của dân ngoại tại Đa-mách và đặt nó trong đền thờ Đức Giê-hô-va, thay thế bàn thờ bằng đồng của Sa-lô-môn (2 Các Vua 16:10-16). Ông đóng các cửa đền thờ, dập tắt các chân đèn, không đốt hương, và không dâng của lễ thiêu trong nơi thánh (2 Sử Ký 29:7). Tệ hơn nữa, ông thiết lập sự thờ phượng Ba-anh, thiêu dâng con cái mình trong lửa theo thói tục gớm ghiếc của dân Ca-na-an (2 Sử Ký 28:2-4; 2 Các Vua 16:3). Từ ngữ Hê-bơ-rơ cho “thiêu dâng con trai” (*ha‘abîr*, הַעֲבִיר) mang nghĩa “làm đi qua qua lửa”, một nghi thức hiến tế cho thần Mo-lóc.

III. Hậu Quả Thảm Khốc Và Sự Kiên Nhẫn Của Ân Điển

Gieo giống nào, gặt quả nấy. Sự bội nghịch của A-cha đã mang đến những hậu quả nặng nề không chỉ cho bản thân ông mà còn cho cả vương quốc:

• Thất bại quân sự: Dù cầu viện A-si-ri, Giu-đa vẫn bị quân Sy-ri và Y-sơ-ra-ên đánh bại thảm hại, với 120.000 lính chết trong một ngày và nhiều người bị bắt làm phu tù (2 Sử Ký 28:5-8).
• Ách nô lệ: Việc cầu cứu A-si-ri biến Giu-đa thành chư hầu, phải nộp cống nặng nề, làm suy kiệt quốc khố và khiến dân chúng khốn khổ.
• Sự hổ nhục tâm linh: Đền thờ bị ô uế, sự thờ phượng chân thật bị ngưng trệ, và dân sự bị dẫn vào tội lỗi nặng nề.

Tuy nhiên, ngay trong cơn thịnh nộ, ân điển Đức Chúa Trời vẫn hiện diện. Mặc dù A-cha từ chối dấu lạ, Đức Giê-hô-va vẫn ban cho một dấu lạ vĩ đại: “Nầy, một gái đồng trinh sẽ chịu thai, và sanh một con trai, đặt tên là Em-ma-nu-ên” (Ê-sai 7:14). Đây là lời tiên tri trực tiếp về Chúa Giê-xu Christ, Đấng sẽ cứu dân Ngài khỏi tội lỗi. Ngay cả khi con người bội nghịch, kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời vẫn không hề thay đổi. Thêm nữa, Đức Chúa Trời còn sai tiên tri Ô-đết đến để khuyên bảo quân Y-sơ-ra-ên trả lại những tù binh Giu-đa, bày tỏ lòng thương xót (2 Sử Ký 28:9-15).

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay

Cuộc đời A-cha là một hồi chuông cảnh báo cho mỗi chúng ta:

1. Bài Học Về Nơi Nương Tựa Trong Khủng Hoảng: Khi đối diện với áp lực, khủng hoảng sức khỏe, tài chính hay các mối quan hệ, bản năng tự nhiên của chúng ta là tìm kiếm những giải pháp “người đời” – như A-cha tìm đến A-si-ri. Chúng ta tìm sự an toàn trong tiền bạc, các mối quan hệ quyền lực, hay triết lý sống trần tục. Lời Chúa nhắc nhở: “Đáng rủa thay là kẻ nhờ cậy loài người, lấy loài xác thịt làm cánh tay mình, lòng thì lìa khỏi Đức Giê-hô-va!” (Giê-rê-mi 17:5). Thay vào đó, hãy noi gương vua Đa-vít: “Hỡi Đức Giê-hô-va, tôi nương náu mình nơi Ngài” (Thi thiên 7:1).

2. Sự Nguy Hiểm Của Tinh Thần Thỏa Hiệp Và Hình Thức: A-cha từ chối dấu lạ với lời lẽ đạo đức giả: “Ta không thử Đức Giê-hô-va”. Đôi khi chúng ta cũng dùng những lý lẽ “khôn ngoan”, “thực tế” hoặc ngay cả “tôn giáo” để từ chối vâng lời Chúa một cách triệt để. Việc A-cha giữ lại hình thức tế lễ (nhưng trên bàn thờ ngoại giáo) cảnh báo về sự thờ phượng hình thức, giữ nghi lễ mà lòng xa cách Chúa (Ma-thi-ơ 15:8-9).

3. Hậu Quả Của Việc “Thiêu Dâng Con Cái” Thuộc Linh: A-cha thiêu con trai mình cho thần tượng. Ngày nay, chúng ta có thể không thiêu con bằng lửa, nhưng có thể “thiêu” thì giờ, tương lai, và linh hồn của con cái mình trên bàn thờ của sự nghiệp, danh vọng, tiện nghi, hay để chúng chìm đắm trong thế giới kỹ thuật số vô độ. Trách nhiệm của Cơ đốc nhân là “dạy cho con cái mình tin kính Đức Giê-hô-va” (Phục truyền 6:7).

4. Hy Vọng Trong Ân Điển: Em-ma-nu-ên, Đức Chúa Trời Ở Cùng Chúng Ta: Dù A-cha thất bại, Đức Chúa Trời vẫn ban Đấng Em-ma-nu-ên. Điều này khẳng định rằng sự cứu rỗi không dựa trên thành tích hay đức tin yếu kém của con người, mà dựa trên ân điển bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ (Ê-phê-sô 2:8-9). Dù chúng ta có lúc sa ngã như A-cha, Đấng Christ vẫn là Đấng Trung Bảo, mời gọi chúng ta ăn năn và quay trở lại.

Kết Luận

A-cha là một nhân vật bi thảm trong lịch sử Kinh Thánh, một minh chứng sống về việc một đời sống xa cách Đức Chúa Trời sẽ dẫn đến sự tàn phá và nô lệ như thế nào. Ông có mọi cơ hội: được thừa hưởng ngai vàng từ một người cha làm điều ngay thẳng (Giô-tham), được nghe lời tiên tri trực tiếp từ Ê-sai, và được Đức Chúa Trời trực tiếp đề nghị giúp đỡ. Thế nhưng, ông đã chọn con đường của mình. Tuy nhiên, câu chuyện về ông không kết thúc trong sự tuyệt vọng. Chính trong triều đại đen tối của A-cha, ánh sáng của lời tiên tri về Chúa Giê-xu đã chiếu rọi nhất. Và con trai ông, Ê-xê-chia, sau này đã trở thành một trong những vị vua tìm kiếm Đức Chúa Trời vĩ đại nhất, chứng tỏ rằng Đức Chúa Trời có thể phục hồi và làm mới mọi sự.

Bài học cho chúng ta thật rõ ràng: Hãy xét lòng mình. Trong cơn khủng hoảng, chúng ta đang chạy về hướng nào? Chúng ta có đang âm thầm xây dựng những “bàn thờ Đa-mách” trong đời sống, thờ phượng những thứ khác thay thế Chúa không? Hãy nhớ rằng, Đấng Em-ma-nu-ên – “Đức Chúa Trời ở cùng chúng ta” – đã đến. Ngài mời gọi chúng ta tin cậy, vâng lời và tìm kiếm Ngài trong mọi sự. “Hãy hạ mình xuống trước mặt Chúa, thì Ngài sẽ nhắc anh em lên” (Gia-cơ 4:10).