Chúng ta có thể học được gì từ câu chuyện về Đa-vít và Gô-li-át?

Câu chuyện Đa-vít và Gô-li-át trong I Sa-mu-ên 17 không chỉ là một câu chuyện cổ tích về người hùng nhỏ bé đánh bại tên khổng lồ. Đây là một bản tường thuật thần học sâu sắc, một cuộc đối đầu giữa hai hệ thống niềm tin, và là một hình bóng sống động về Đấng Christ chiến thắng tội lỗi và sự chết. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, từ ngữ nguyên thủy, và những bài học vượt thời gian mà Cơ đốc nhân có thể áp dụng trong cuộc chiến thuộc linh hôm nay.

Sách I Sa-mu-ên chương 17 mở ra trong bối cảnh quân đội Y-sơ-ra-ên dưới sự lãnh đạo của Sau-lơ đang đối đầu với dân Phi-li-tin tại trũng Ê-la. Hai bên dàn trận trên hai ngọn núi đối diện nhau, và ở giữa là trũng (I Sa-mu-ên 17:3). Không gian này tượng trưng cho vùng đất trung lập, nơi diễn ra cuộc đấu tay đôi quyết định. Từ "trũng" trong tiếng Hê-bơ-rơ là "gay'" (גַּיְא), chỉ về một thung lũng sâu hoặc khe núi, gợi lên hình ảnh về nơi thấp kém, nơi mà những cuộc đối đầu quyết liệt nhất thường xảy ra.

Gô-li-át, người thành Gát, xuất hiện với thông số đáng sợ: "bề cao sáu thước một gang" (khoảng 2.9 mét), mặc áo giáp đồng nặng "năm ngàn siếc-lơ" (khoảng 57 kg), và mũi giáo bằng đồng nặng "sáu trăm siếc-lơ" (khoảng 6.8 kg) (I Sa-mu-ên 17:4-7). Tên của hắn, có lẽ bắt nguồn từ gốc "gālâ" (גָּלָה) có nghĩa là "lưu đày" hoặc "tiết lộ". Hắn chính là hiện thân của sự đe dọa, sức mạnh thể chất tột đỉnh, và sự kiêu ngạo của thế gian chống nghịch cùng Đức Chúa Trời. Mỗi sáng và mỗi chiều trong bốn mươi ngày, hắn thách thức và sỉ nhục đạo quân của Đức Chúa Trời hằng sống (I Sa-mu-ên 17:16). Con số bốn mươi trong Kinh Thánh thường gắn liền với thời kỳ thử thách, thí nghiệm (như 40 năm trong đồng vắng, 40 ngày Chúa Giê-xu bị cám dỗ).

Phản ứng của Sau-lơ và toàn quân Y-sơ-ra-ên là "kinh hãi, sợ hãi lắm" (I Sa-mu-ên 17:11). Từ "sợ hãi" ở đây trong tiếng Hê-bơ-rơ là "yārē'" (יָרֵא), diễn tả nỗi sợ hãi tột độ, kinh khiếp. Họ nhìn thấy vấn đề (Gô-li-át) lớn hơn Đức Chúa Trời của họ. Điều này phản ánh tình trạng thuộc linh của nhiều Cơ đốc nhân khi đối diện với những "gã khổng lồ" trong đời sống: bệnh tật, nợ nần, cám dỗ, hay bắt bớ. Chúng ta đo lường thách thức bằng sức lực của bản thân thay vì quyền năng của Đấng chúng ta tin cậy.

Trái ngược hoàn toàn với khung cảnh sợ hãi nơi chiến trường, Đa-vít được giới thiệu trong vai trò một người chăn chiên trẻ, được cha sai đi thăm các anh và mang quà tiếp tế (I Sa-mu-ên 17:17-18). Anh là con trai út, bị xem thường ngay cả bởi cha và các anh (I Sa-mu-ên 16:11; 17:28). Tuy nhiên, chìa khóa để hiểu Đa-vít nằm ở chương 16. Trong khi con người nhìn bề ngoài, "Đức Giê-hô-va nhìn thấy trong lòng" (I Sa-mu-ên 16:7). Đa-vít được Đức Chúa Trời chọn lựa dựa trên tấm lòng (lēḇ - לֵב) sẵn sàng, trung tín với Ngài.

Quan trọng hơn, "Đức Thánh Linh của Đức Giê-hô-va cảm động Đa-vít từ ngày đó về sau" (I Sa-mu-ên 16:13). Động từ "cảm động" trong tiếng Hê-bơ-rơ là "tsālach" (צָלַח), có nghĩa là xông hãm, tiến tới cách mãnh liệt. Điều này không phải là một cảm xúc thoáng qua, mà là sự ngự trị và ban năng lực liên tục của Thánh Linh Đức Chúa Trời. Sự xức dầu này là nguồn lực thật sự của Đa-vít, chứ không phải kỹ năng ném đá. Khi đến trận mạc, Đa-vít không mang theo tư cách một chiến binh, mà là tư cách một người được xức dầu của Chúa. Góc nhìn của anh về Gô-li-át hoàn toàn khác biệt: "Kẻ Phi-li-tin không chịu cắt bì kia là ai, mà dám sỉ nhục đạo binh của Đức Chúa Trời hằng sống?" (I Sa-mu-ên 17:26). Anh nhìn thấy một tên xúc phạm đến "Đức Chúa Trời hằng sống", chứ không chỉ là một chiến binh khổng lồ đe dọa đất nước.

Khi Đa-vít tình nguyện ra chiến đấu, Sau-lơ phản đối dựa trên tiêu chuẩn của thế gian: "Ngươi chẳng thế đi đánh người Phi-li-tin đó được, vì ngươi chỉ là một đứa trẻ, còn hắn là một tay chiến sĩ từ thuở nhỏ" (I Sa-mu-ên 17:33). Câu trả lời của Đa-vít là then chốt để hiểu nền tảng đức tin của anh. Anh không dựa vào kinh nghiệm quân sự, mà dựa vào kinh nghiệm thuộc linh trong chức vụ thầm lặng:

"Kẻ tôi tớ cha tôi có canh giữ chiên; khi nào có sư tử hay là con gấu đến bắt một con chiên của bầy, thì tôi đuổi theo, đánh nó, và cứu chiên khỏi miệng nó. Nếu nó xông hãm tôi, thì tôi nắm râu nó, đánh và giết nó. Kẻ tôi tớ cha đã đánh chết cả sư tử và gấu, và người Phi-li-tin không chịu cắt bì kia cũng sẽ như một con trong các thú đó, vì hắn đã sỉ nhục đạo binh của Đức Chúa Trời hằng sống." (I Sa-mu-ên 17:34-36)

Đa-vít đã chiến đấu và chiến thắng trong những hoàn cảnh thầm lặng, không ai chứng kiến (trừ Đức Chúa Trời). Anh xem những trận chiến nhỏ trong đồng vắng là sự chuẩn bị của Đức Chúa Trời cho trận chiến lớn này. Anh học biết rằng "Đức Giê-hô-va, là Đấng đã giải cứu tôi khỏi vòm sư tử và khỏi cầm gấu, sẽ giải cứu tôi khỏi tay người Phi-li-tin nầy" (I Sa-mu-ên 17:37). Động từ "giải cứu" (nātsal - נָצַל) được lặp lại, nhấn mạnh đến hành động chủ động và quyền năng giải thoát của Chúa. Đức tin của Đa-vít được xây dựng trên mối quan hệ và lịch sử với Đức Chúa Trời, chứ không phải trên khả năng bản thân.

Sau-lơ cố gắng trang bị cho Đa-vít vũ khí của mình: áo giáp, mũ đồng, và cây giáo (I Sa-mu-ên 17:38-39). Đây là những công cụ chiến tranh "tiêu chuẩn" và có vẻ hợp lý. Tuy nhiên, Đa-vít "thử đi lại" và nhận ra: "Tôi chẳng mặc nổi bộ áo nầy, vì tôi không quen." Và anh "cởi bỏ nó ra". Hành động này mang tính biểu tượng sâu sắc: anh từ chối dựa vào phương pháp và sức mạnh của con người. Thay vào đó, anh dùng những gì quen thuộc và đã được Chúa dùng để huấn luyện anh: cây gậy chăn chiên, trành ném đá, và năm hòn đá cuội trơn lấy từ lòng suối (I Sa-mu-ên 17:40).

Gậy chăn chiên (maqqēl - מַקֵּל) nhắc nhở về chức vụ khiêm nhường và sự bảo vệ. Trành ném đá (qela' - קֶלַע) là vũ khí của người yếu thế, đòi hỏi kỹ năng, sự chính xác và đức tin (vì chỉ có một cơ hội). Năm hòn đá trơn (ḥălammîsh - חַלֻּמִּישׁ) từ lòng suối cho thấy chúng đã được mài giũa, chọn lựa kỹ càng, không phải đá góc cạnh tùy tiện. Con số năm trong Kinh Thánh thường liên quan đến ân điển (5 của lễ trong Lê-vi Ký), và cũng có thể ám chỉ Đa-vít đã chuẩn bị kỹ lưỡng (Gô-li-át có bốn anh em, I Sa-mu-ên 21:22). Nhưng điều quan trọng nhất là Đa-vít ra trận "nhân danh Đức Giê-hô-va vạn quân, tức là Đức Chúa Trời của đạo binh Y-sơ-ra-ên" (I Sa-mu-ên 17:45). Danh Chúa (shēm - שֵׁם) đại diện cho chính thực tại, uy quyền và bản chất của Ngài.

Cuộc đối thoại ngắn giữa Đa-vít và Gô-li-át là tột đỉnh của sự tương phản giữa đức tin và kiêu ngạo:

• Gô-li-át dựa vào sức mạnh bản thân, vũ khí và sự khinh miệt: "Ta há là một con chó, nên người cầm gậy đến cùng ta?" (câu 43). Hắn nguyền rủa Đa-vít "bởi các thần của hắn" (câu 43).
• Đa-vít tuyên bố một sự thật thuộc linh cao hơn: "Ngươi cầm gươm, giáo, lao mà đến cùng ta; còn ta, ta nhân danh Đức Giê-hô-va vạn quân, là Đức Chúa Trời của đạo binh Y-sơ-ra-ên, mà đến cùng ngươi... Ngày nay, Đức Giê-hô-va sẽ phó ngươi vào tay ta... và cả thế gian sẽ biết rằng trong Y-sơ-ra-ên có một Đức Chúa Trời... Vì Đức Giê-hô-va chẳng cần gươm hay giáo mà giải cứu, vì sự chiến tranh thuộc về Đức Giê-hô-va" (câu 45-47).

Lời tuyên bố "sự chiến tranh thuộc về Đức Giê-hô-va" (לַיהוָה הַמִּלְחָמָה - la'YHWH hammilḥāmāh) là cốt lõi của đức tin Cựu Ước. Đa-vít hiểu rằng anh chỉ là công cụ, còn chiến thắng thuộc về Chúa. Hòn đá từ trành ném đá của Đa-vít "cắm vào trán" Gô-li-át (câu 49). Từ "trán" (metsach - מֵצַח) cũng có thể hiểu là chỗ không được bảo vệ của chiếc mũ giáp. Sự chính xác này không phải ngẫu nhiên, mà thể hiện sự dẫn dắt của Đức Chúa Trời. Chiến thắng được hoàn tất khi Đa-vít dùng chính thanh gươm của Gô-li-át để cắt đầu hắn (câu 51), biểu tượng cho việc dùng vũ khí của kẻ thù để đánh bại chính nó – một hình bóng về việc Đấng Christ dùng chính sự chết để hủy phá kẻ cầm quyền sự chết là ma quỷ (Hê-bơ-rơ 2:14).

Câu chuyện này không chỉ để đọc, mà để sống. Dưới đây là những bài học ứng dụng:

1. Xác Định Đúng "Gã Khổng Lồ" Của Bạn: "Gô-li-át" ngày nay không phải lúc nào cũng là một người. Đó có thể là nỗi sợ hãi, thói quen tội lỗi kinh niên, chủ nghĩa vật chất, sự nghi ngờ, bệnh tật, hay áp lực xã hội chống lại đức tin. Hãy gọi đúng tên chúng là những kẻ "sỉ nhục đạo binh của Đức Chúa Trời hằng sống".

2. Nuôi Dưỡng Tấm Lòng Được Xức Dầu Trong Nơi Thầm Lặng: Đức tin cho trận chiến lớn được xây dựng trong những chiến thắng thầm lặng hằng ngày: chiến thắng sự nóng giận, chiến thắng lời nói tiêu cực, trung tín trong cầu nguyện và đọc Lời Chúa. Như Đa-vít chăn chiên, hãy trung tín trong chức vụ nhỏ Chúa giao (Lu-ca 16:10).

3. Từ Chối Áo Giáp Của Con Người, Tin Cậy Vào Phương Pháp Của Đức Chúa Trời: Thế gian đề xuất nhiều giải pháp: triết lý, sự giàu có, quyền lực, để giải quyết những vấn đề thuộc linh. Cơ đốc nhân được kêu gọi sử dụng vũ khí thuộc linh: "Vì chúng ta đánh trận, chẳng phải cùng thịt và huyết, bèn là cùng chủ quyền, cùng thế lực, cùng vua chúa của thế gian mờ tối nầy, cùng các thần dữ ở các miền trên trời" (Ê-phê-sô 6:12). Vũ khí của chúng ta là Lời Đức Chúa Trời, sự cầu nguyện, đức tin, và sự cứu chuộc (Ê-phê-sô 6:13-18).

4. Ra Trận Trong Danh Chúa Giê-xu Christ: Danh Chúa Giê-xu là quyền năng tối cao. Khi đối diện với thử thách, hãy tuyên xưng như Đa-vít, nhưng trên cơ sở giao ước mới cao trọng hơn: "Ta nhân danh Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã chiến thắng tội lỗi và sự chết, mà đối diện với thách thức này. Sự chiến tranh thuộc về Chúa!"

5. Hành Động Trong Đức Tin, Không Phải Trong Sự Bàn Luận: Đa-vít "chạy mau đến trận tuyến, tới gần người Phi-li-tin" (câu 48). Đức tin thật luôn đi kèm với hành động. Khi đã cầu nguyện và nhận sự hướng dẫn từ Lời Chúa, hãy bước đi cách dạn dĩ.

Câu chuyện Đa-vít và Gô-li-át cuối cùng hướng chúng ta về Chúa Giê-xu Christ, là Đa-vít lớn hơn. Ngài đã đối diện với Gô-li-át thật sự là Sa-tan và quyền lực của tội lỗi. Ngài không dùng vũ khí của thế gian – quân đội hay chính trị – mà dùng khí giới khiêm nhường, vâng phục, và tình yêu thương đến chết trên thập tự giá. Trên đồi Gô-gô-tha, Chúa Giê-xu đã dùng "hòn đá" bị loại bỏ (chính Ngài, Thi-thiên 118:22) để đánh bại gã khổng lồ của sự chết. Và như Đa-vít chiến thắng đem lại sự giải phóng cho cả dân Y-sơ-ra-ên, sự chiến thắng của Chúa Giê-xu đem lại sự giải phóng cho tất cả những ai tin cậy nơi Ngài.

Hôm nay, chúng ta chiến đấu không phải cho chiến thắng, mà chiến đấm từ chiến thắng đã hoàn tất của Đấng Christ. Khi đối diện với những Gô-li-át trong đời sống, hãy nhớ rằng chúng ta là con cái của Đức Chúa Trời hằng sống, được xức dầu bởi Đức Thánh Linh, và ra trận nhân danh Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã ban cho chúng ta sự chiến thắng. Hãy bước đi với đức tin của Đa-vít, nhưng trên nền tảng vững chắc hơn: ân điển và sự thành tín của Con Đức Chúa Trời.