Giô-sép, Cha Của Chúa Giê-su Là Ai?
Trong câu chuyện Giáng Sinh, hình ảnh Giô-sép thường khiêm nhường đứng sau Ma-ri và Chúa Hài Đồng. Tuy nhiên, Kinh Thánh dành nhiều phân đoạn quan trọng để mô tả về con người, tính cách và vai trò của Giô-sép – người được gọi là “cha” của Chúa Giê-su trên đất. Ông không chỉ là một nhân vật lịch sử mà còn là tấm gương sáng về đức tin, sự công bình và sự vâng lời tuyệt đối với Đức Chúa Trời. Bài viết này sẽ khám phá sâu hơn về Giô-sép qua lăng kính Kinh Thánh và rút ra những bài học quý giá cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
I. Giô-sép Trong Bối Cảnh Kinh Thánh
Giô-sép được nhắc đến chủ yếu trong hai sách Tin Lành: Ma-thi-ơ và Lu-ca. Ông xuất hiện từ khi Chúa Giê-su giáng sinh cho đến khi Ngài lên 12 tuổi (Lu-ca 2:41-52). Sau đó, tên ông không còn được đề cập trong các sách Phúc Âm, gợi ý rằng Giô-sép đã qua đời trước khi Chúa Giê-su bắt đầu chức vụ công khai. Dù chỉ xuất hiện trong một giai đoạn ngắn, nhưng ảnh hưởng của Giô-sép đối với Chúa Giê-su và sự hình thành nhân cách của Ngài là không thể phủ nhận.
II. Dòng Dõi và Gia Thế Của Giô-sép
Theo Kinh Thánh, Giô-sép là người thuộc dòng dõi vua Đa-vít (Ma-thi-ơ 1:6-16; Lu-ca 3:23-38). Điều này rất quan trọng vì Đấng Mê-si đã được hứa sẽ xuất thân từ nhà Đa-vít (2 Sa-mu-ên 7:12-16; Ê-sai 9:6-7). Cả hai bản gia phả trong Ma-thi-ơ và Lu-ca đều xác nhận Giô-sép là “con cháu Đa-vít”. Ma-thi-ơ ghi lại gia phả từ Áp-ra-ham đến Giô-sép, qua dòng vua Sa-lô-môn (Ma-thi-ơ 1:1-16). Lu-ca thì ghi từ A-đam đến Giô-sép, qua dòng Na-than, con trai khác của Đa-vít (Lu-ca 3:23-38). Nhiều nhà giải kinh tin rằng Ma-thi-ơ trình bày gia phả hợp pháp (dòng thừa kế ngai vàng) của Giô-sép, còn Lu-ca ghi gia phả tự nhiên (có thể là của Ma-ri) – dù cả hai đều nhấn mạnh rằng Chúa Giê-su thật sự là “Con Đa-vít”.
Giô-sép sống tại thành Na-xa-rét, xứ Ga-li-lê (Lu-ca 2:4). Ông làm nghề thợ mộc (Ma-thi-ơ 13:55). Trong xã hội Do Thái thời đó, thợ mộc là một nghề lao động chân tay đáng kính, đòi hỏi sự khéo léo và kiên nhẫn. Chính Chúa Giê-su cũng được gọi là “con thợ mộc” (Mác 6:3) và bản thân Ngài cũng hành nghề này trước khi bắt đầu chức vụ.
III. Giô-sép, Người Công Bình
Ma-thi-ơ 1:19 mô tả Giô-sép là “người công bình” (trong nguyên văn Hy Lạp: δίκαιος – dikaios). Từ “công bình” ở đây mang ý nghĩa sống ngay thẳng theo tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời, không chỉ trong hành vi bên ngoài mà còn trong tấm lòng. Sự công bình của Giô-sép được thể hiện rõ qua cách ông xử lý tình huống khó khăn khi biết Ma-ri – người đã hứa hôn với mình – có thai. Theo luật Môi-se, Ma-ri có thể bị ném đá vì tội ngoại tình (Phục Truyền 22:23-24). Tuy nhiên, Giô-sép “không muốn cho nàng mất danh giá, nên định âm thầm ly dị nàng” (Ma-thi-ơ 1:19). Động thái này cho thấy ông vừa công bằng (không chấp nhận tội lỗi) vừa nhân từ (không muốn làm nhục Ma-ri). Ông tìm cách giải quyết êm đẹp nhất trong khả năng của mình. Đây chính là tinh thần của Đấng Christ: “sự thương xót cao hơn sự đoán xét” (Gia-cơ 2:13).
IV. Giấc Mơ và Sự Vâng Lời
Khi Giô-sép đang suy tính việc ly dị Ma-ri cách kín đáo, thì một thiên sứ của Chúa hiện đến với ông trong giấc mơ, phán: “Hỡi Giô-sép, con cháu Đa-vít, đừng ngại nhận Ma-ri làm vợ; vì thai trong nàng là bởi Đức Thánh Linh. Nàng sẽ sanh một trai, ngươi khá đặt tên là JÊSUS, vì chính Ngài sẽ cứu dân mình ra khỏi tội” (Ma-thi-ơ 1:20-21). Ngay lập tức, Giô-sép vâng lời: “khi tỉnh dậy, Giô-sép làm y như lời thiên sứ của Chúa đã dặn, mà đem vợ về với mình” (câu 24). Ông không chần chừ, nghi ngờ hay đặt điều kiện, nhưng tin cậy hoàn toàn vào sự mặc khải của Đức Chúa Trời.
Tiếp theo, sau khi Chúa Giê-su ra đời tại Bết-lê-hem, Giô-sép lại được báo trong mộng phải đem con trẻ và mẹ Ngài trốn sang Ai Cập để tránh vua Hê-rốt (Ma-thi-ơ 2:13). Một lần nữa, “Giô-sép bèn thức dậy, đem con trẻ và mẹ Ngài đang ban đêm lánh qua nước Ai Cập” (câu 14). Sau khi Hê-rốt chết, thiên sứ lại hiện đến bảo ông trở về, và ông vâng theo (Ma-thi-ơ 2:19-21). Mỗi lần nhận được chỉ dẫn từ Đức Chúa Trời, Giô-sép đều hành động ngay lập tức, dù có thể gặp nhiều nguy hiểm và bất tiện. Sự vâng lời nhanh chóng và tuyệt đối của ông là tấm gương cho mọi tín hữu.
V. Người Cha Trần Thế Của Chúa Giê-su
Giô-sép không phải là cha ruột của Chúa Giê-su (vì Ngài được thai dựng bởi Đức Thánh Linh), nhưng ông được kể là cha hợp pháp và trên thực tế đã thi hành vai trò của một người cha. Ông đặt tên cho con trẻ là “JÊSUS” theo lời thiên sứ (Ma-thi-ơ 1:25), điều này trong văn hóa Do Thái thể hiện quyền làm cha. Ông cũng đưa gia đình đến Bết-lê-hem để khai sổ dân (Lu-ca 2:4-5), bảo vệ con trẻ khỏi những âm mưu sát hại, lo lắng việc dưỡng dục, và dạy nghề thợ mộc cho Chúa Giê-su.
Trong sự kiện Chúa Giê-su lên 12 tuổi vào đền thờ, chúng ta thấy Giô-sép cùng Ma-ri lo lắng tìm con và khi tìm được thì “Mẹ Ngài nói với Ngài rằng: Con ơi, sao Con làm cho hai ta thể nầy? Nầy, cha và mẹ đã khó nhọc lắm mà tìm Con” (Lu-ca 2:48). Điều này cho thấy Giô-sép và Ma-ri cùng nhau nuôi dạy Chúa Giê-su trong một gia đình yêu thương, kỷ luật. Chúa Giê-su cũng vâng phục hai người (Lu-ca 2:51).
Ngoài ra, Kinh Thánh cho biết Giô-sép và Ma-ri có nhiều con khác sau khi Chúa Giê-su ra đời (Ma-thi-ơ 13:55-56; Mác 6:3). Điều này phù hợp với Ma-thi-ơ 1:25: “và không hề ăn ở với nàng cho đến khi nàng sanh con trai đầu lòng”. Giô-sép đã trở thành trụ cột của một gia đình đông đúc, làm tròn bổn phận người chồng, người cha.
VI. Sự Vắng Bóng Về Sau
Trong các sách Phúc Âm, sau sự kiện Chúa Giê-su 12 tuổi, Giô-sép không còn được nhắc đến nữa. Khi Chúa Giê-su bắt đầu chức vụ, người ta gọi Ngài là “con thợ mộc” (Mác 6:3), nhưng không đề cập đến Giô-sép còn sống. Tại thập tự giá, Chúa Giê-su giao Ma-ri cho môn đồ Giăng chăm sóc (Giăng 19:26-27), điều này cho thấy Giô-sép lúc đó đã qua đời. Dù không có thông tin về thời điểm hay nguyên nhân cái chết của ông, nhưng rõ ràng ông đã hoàn thành sứ mệnh của mình: bảo vệ và nuôi nấng Chúa Giê-su trong những năm tháng đầu đời, đảm bảo Ngài lớn lên an toàn và sẵn sàng cho chức vụ cứu thế.
VII. Bài Học Ứng Dụng Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Cuộc đời Giô-sép để lại nhiều bài học quý cho chúng ta ngày nay:
- Sống công bình và nhân từ: Giô-sép không chỉ tuân giữ luật pháp, nhưng còn biết kết hợp lòng thương xót. Khi đối diện với tội lỗi (hoặc nghi ngờ tội lỗi) của người khác, chúng ta nên tìm cách xử lý trong tình yêu thương, tránh lên án hoặc làm tổn thương không cần thiết.
- Vâng lời Chúa cách mau chóng: Mỗi khi nhận được sự hướng dẫn từ Chúa (qua Lời Ngài, qua cầu nguyện, hoặc qua những dấu hiệu Ngài sắp đặt), chúng ta cần phản ứng ngay, không trì hoãn. Sự vâng lời của Giô-sép đã góp phần vào kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời.
- Tin cậy vào sự dẫn dắt siêu nhiên: Giô-sép đã tin vào những giấc mơ – một cách thức giao tiếp đặc biệt của Đức Chúa Trời thời đó. Ngày nay, Chúa vẫn dẫn dắt chúng ta qua Kinh Thánh, Đức Thánh Linh và Hội Thánh. Chúng ta cần có đôi tai tâm linh nhạy bén để nghe tiếng Chúa và hành động theo.
- Trách nhiệm với gia đình: Giô-sép là một người chồng, người cha gương mẫu. Ông hy sinh, bảo vệ, chu cấp và dạy dỗ con cái. Những người làm cha mẹ, đặc biệt là người cha, hãy noi gương ông trong việc yêu thương, chăm sóc và dẫn dắt gia đình theo đường lối Chúa.
- Khiêm nhường phục vụ: Dù thuộc dòng dõi vua chúa, Giô-sép vẫn sống đời lao động bình thường, không đòi hỏi địa vị hay vinh quang. Ông hài lòng với vai trò mà Đức Chúa Trời giao phó. Chúng ta cũng nên trung tín trong những việc nhỏ và hầu việc Chúa với tấm lòng khiêm tốn.
- Đức tin vượt trên hiểu biết: Giô-sép tin vào điều không thể giải thích bằng lý trí – Ma-ri mang thai bởi Thánh Linh. Đức tin của ông đã mở đường cho sự giáng sinh của Cứu Chúa. Khi đối diện với những hoàn cảnh khó hiểu, chúng ta hãy tin rằng Đức Chúa Trời đang làm việc lớn lao hơn tầm nhìn của chúng ta.
Kết Luận
Giô-sép, cha của Chúa Giê-su, là một người công bình, vâng lời, khiêm nhường và trung tín. Dù không phải là nhân vật trung tâm của câu chuyện cứu rỗi, nhưng ông đã đóng vai trò không thể thiếu trong việc bảo vệ, nuôi dưỡng và dạy dỗ Chúa Giê-su những năm đầu đời. Qua cuộc đời Giô-sép, chúng ta thấy được sự quan phòng kỳ diệu của Đức Chúa Trời và cách Ngài sử dụng những con người bình thường, sẵn sàng vâng phục để làm nên những điều phi thường. Mong rằng mỗi chúng ta đều học theo gương của Giô-sép: sống công bình, vâng lời Chúa, yêu thương gia đình và trung tín trong mọi sự.