Ba-ra-ba trong Kinh Thánh
Trong biến cố trọng đại nhất của lịch sử nhân loại – sự chết chuộc tội của Chúa Giê-xu Christ – có một nhân vật phụ xuất hiện ngắn ngủi nhưng lại mang một ý nghĩa thần học sâu sắc và là tấm gương phản chiếu rõ nét nhất về bản chất tội lỗi của con người và ân điển thay thế của Đấng Christ. Đó là Ba-ra-ba. Không phải là một môn đồ, cũng không phải là một nhà lãnh đạo tôn giáo, Ba-ra-ba là một tên tù hình sự khét tiếng. Thế nhưng, chính hắn lại trở thành trung tâm của một sự lựa chọn mang tính định mệnh: giữa một tên tội phạm và Đấng Cứu Thế vô tội. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá thân thế, ý nghĩa tên gọi, bối cảnh lịch sử và nhất là những bài học thuộc linh vĩ đại được ẩn giấu đằng sau nhân vật tưởng chừng rất “phụ” này.
Cả bốn sách Phúc Âm đều ghi lại sự kiện Phi-lát đề nghị thả một tên tù theo tục lệ vào dịp lễ Vượt Qua, và dân chúng, bị các thầy tế lễ cảnh xúi giục, đã chọn Ba-ra-ba thay vì Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 27:15-26; Mác 15:6-15; Lu-ca 23:13-25; Giăng 18:39-40). Mỗi sách cung cấp những chi tiết bổ sung cho chân dung của Ba-ra-ba:
- Ma-thi-ơ 27:16 gọi hắn là “Ba-ra-ba có tiếng” (trong một vài bản cổ thủ bản ghi là “Jesus Barabbas” – Giê-xu Ba-ra-ba).
- Mác 15:7 tiết lộ chi tiết quan trọng: “Vả, có một tên gọi là Ba-ra-ba bị tù với kẻ làm loạn, là bọn trong khi nổi loạn đã phạm tội giết người.” Điều này cho thấy Ba-ra-ba không phải là tội phạm thông thường, mà có liên quan đến phong trào chính trị chống đối đế quốc La Mã. Hắn có thể là một thành viên của nhóm “Nhiệt thành” (Zealots).
- Lu-ca 23:19 xác nhận hắn bị tù “vì tội giết người trong thành, và tội làm loạn.”
- Giăng 18:40 đơn giản gọi Ba-ra-ba là “kẻ cướp.” Từ Hy Lạp được dùng ở đây là “λῃστής” (lēstēs), có thể chỉ tên cướp đường, nhưng trong bối cảnh thời đó cũng thường dùng để chỉ những kẻ nổi loạn khủng bố chống La Mã.
Từ những mảnh ghép này, chúng ta có hình ảnh một Ba-ra-ba nguy hiểm: một kẻ nổi loạn chính trị, sử dụng bạo lực, giết người và cướp của. Hắn đại diện cho sự phản kháng trần gian, giải pháp bằng vũ lực và tội ác con người ở mức độ cao nhất. Thật trớ trêu, tên hắn lại mang một ý nghĩa đối lập hoàn toàn với hành động.
Tên “Ba-ra-ba” bắt nguồn từ tiếng A-ram “בר-אבא” (Bar-abbâ). “Bar” có nghĩa là “con trai của”, còn “abbâ” có nghĩa là “cha”. Vậy, Ba-ra-ba nghĩa là “con trai của cha”. Đây là một cách gọi thông thường, nhưng trong bối cảnh thần học của phân đoạn này, nó tạo nên một sự tương phản kinh khủng và đầy ý nghĩa.
- Ba-ra-ba (Con trai của cha): Hắn là “con trai” của một người cha trần thế. Hắn cũng có thể là “con trai” của kẻ thù (ma quỷ), vì Chúa Giê-xu phán với những kẻ chống đối Ngài: “Các ngươi bởi cha mình là ma quỷ mà sanh ra... Nó là kẻ giết người...” (Giăng 8:44). Hành động giết người của Ba-ra-ba hoàn toàn phù hợp với bản chất của kẻ giết người từ ban đầu.
- Chúa Giê-xu Christ (Con Trai của Đức Chúa Trời): Ngài là Con Một đến từ Cha thiên thượng (Giăng 1:14, 18). Ngài là Đấng vô tội, chưa hề phạm tội, và đến để ban sự sống dư dật (Giăng 10:10).
Sự tương phản càng rõ hơn khi xét đến thánh danh. Như đã nói, một số bản thảo cổ ghi trong Ma-thi-ơ 27:16-17 là “Jesus Barabbas”. Nếu điều này chính xác, Phi-lát đã đặt ra một sự lựa chọn có một không hai trong lịch sử: “Các ngươi muốn ta tha ai, Jesus Barabbas hay Jesus gọi là Christ?”. Nghĩa là, dân chúng phải chọn giữa hai “Giê-xu”: Một là Giê-xu, con trai của cha (trần thế), đại diện cho sự giải phóng chính trị bằng bạo lực. Một là Giê-xu, Đấng Christ, Con Trai của Đức Chúa Trời, đại diện cho sự giải phóng thuộc linh bằng sự hy sinh chính mình. Họ đã chọn người đầu tiên.
Đây là điểm then chốt của câu chuyện và là trung tâm của Phúc Âm. Ba-ra-ba là hình ảnh sống động của mỗi tội nhân chúng ta.
1. Tình Trạng Của Ba-ra-ba (Và Của Chúng Ta): Hắn bị giam cầm (dưới án tử hình), bị kết tội rõ ràng (“giết người, làm loạn”), và hoàn toàn bất lực không thể tự cứu mình. Sứ đồ Phao-lô mô tả chính xác tình trạng này: “Chúng ta hết thảy... vốn là con của sự thạnh nộ... và vốn chết vì lầm lỗi và tội ác mình” (Ê-phê-sô 2:1, 3).
2. Sự Thay Thế Của Đấng Christ: Ba-ra-ba được tha bổng, được tự do. Nhưng sự tự do đó không phải vì hắn vô tội hay vì công lý được thực thi. Sự tự do của hắn được đánh đổi bằng cái chết của một người vô tội – Chúa Giê-xu. Trong khi Ba-ra-ba, kẻ có tội, được bước ra khỏi ngục thất, thì Chúa Giê-xu, Đấng vô tội, lại bước vào chỗ đó, gánh lấy hình phạt mà lẽ ra Ba-ra-ba phải chịu. Đây chính là cốt lõi của thập tự giá: Đấng vô tội chết thay cho kẻ có tội. Như lời tiên tri trong Ê-sai 53:5-6: “Người đã vì tội lỗi chúng ta mà bị vết, vì sự gian ác chúng ta mà bị thương... Đức Giê-hô-va đã làm cho tội lỗi của hết thảy chúng ta đều chất trên Người.”
Ba-ra-ba không làm gì để được tha. Hắn chỉ đơn giản là đối tượng nhận lấy ân điển được ban cho qua sự thay thế của Chúa Giê-xu. Đó chính là ân điển cứu rỗi: “Vì tiền công của tội lỗi là sự chết; nhưng sự ban cho của Đức Chúa Trời là sự sống đời đời trong Đức Chúa Giê-xu Christ, Chúa chúng ta” (Rô-ma 6:23).
Câu chuyện về Ba-ra-ba không chỉ là sự kiện lịch sử, mà là tấm gương cho mỗi chúng ta soi vào và tìm thấy chính mình, cũng như thấu hiểu Phúc Âm sâu sắc hơn.
1. Nhận Biết Mình Là “Ba-ra-ba”: Bước đầu tiên để kinh nghiệm ân điển là nhận biết mình cũng là một tội nhân đáng bị hình phạt. Có thể chúng ta không giết người hay nổi loạn, nhưng trong ánh mắt của Đức Chúa Trời thánh khiết, “Ai phạm tội cũng đã phạm đến luật pháp; và sự phạm tội là sự trái luật pháp” (I Giăng 3:4), và “tiền công của tội lỗi là sự chết.” Chúng ta cần thấy mình cũng đang bị giam cầm dưới án phạt của tội lỗi.
2. Đón Nhận Sự Thay Thế Của Chúa Giê-xu: Tin lành tốt lành chính là: Chúa Giê-xu đã chịu hình phạt thay cho bạn. Như Ba-ra-ba được tự do không phải bởi công đức mình, sự cứu rỗi của chúng ta cũng hoàn toàn bởi ân điển, nhờ đức tin nơi sự chết thay của Đấng Christ (Ê-phê-sô 2:8-9). Chúng ta phải tin nhận và đón lấy sự tự do này.
3. Sống Với Lòng Biết Ơn Và Dâng Mình: Ba-ra-ba được ra đi, không còn thấy ghi chép gì về cuộc đời sau đó của hắn. Nhưng với chúng ta, được tha khỏi án chết đời đời, chúng ta không thể sống như không có chuyện gì xảy ra. Sứ đồ Phao-lô thúc giục: “Vậy, anh em hãy dâng thân thể mình cho Đức Chúa Trời như là đồ sống và thánh... ấy là sự thờ phượng phải lẽ của anh em” (Rô-ma 12:1). Cuộc đời chúng ta giờ đây phải là lời đáp lại tình yêu thay thế ấy.
4. Cẩn Trọng Với Những “Sự Lựa Chọn Ba-ra-ba”: Mỗi ngày, chúng ta cũng đối mặt với những lựa chọn: chọn giải pháp của thế gian (bạo lực, dối trá, ích kỷ – “Ba-ra-ba”) hay chọn đường lối của Đấng Christ (yêu thương, chân thật, hy sinh). Lựa chọn giữa sự vinh hiển tức thời và thập tự giá. Hãy nhớ bài học từ đám đông tại dinh Phi-lát.
Ba-ra-ba không phải là một nhân vật xấu xa nào đó trong quá khứ. Trong ý nghĩa thuộc linh sâu xa nhất, Ba-ra-ba chính là tôi và chính là bạn. Chúng ta là những kẻ nổi loạn chống lại vương quyền của Đức Chúa Trời, phạm tội nghịch cùng Ngài, và đáng phải chịu án phạt đời đời. Thế nhưng, trong câu chuyện Phúc Âm kỳ diệu, khi chúng ta đáng lẽ phải bị kết án, thì Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, đã bước ra và gánh lấy bản án thay cho chúng ta. Ngài đi vào sự chết để chúng ta bước ra sự sống. Ngài mang lấy sự rủa sả để chúng ta nhận lấy phước lành.
“Đấng Christ đã chuộc chúng ta khỏi sự rủa sả của luật pháp, bởi Ngài đã nên sự rủa sả vì chúng ta - vì có lời chép: Đáng rủa thay là kẻ bị treo trên cây gỗ - hầu cho phước lành ban cho Áp-ra-ham được nhờ Đức Chúa Giê-xu Christ mà rải khắp trên dân ngoại, lại hầu cho chúng ta cậy đức tin mà nhận lãnh Đức Thánh Linh đã hứa cho.” (Ga-la-ti 3:13-14)
Ân điển này không dành riêng cho một tên tù khét tiếng ngày xưa, mà dành cho mọi người tin nhận Chúa Giê-xu. Hôm nay, bạn và tôi được mời gọi bước ra khỏi ngục tù tội lỗi, không phải vì chúng ta xứng đáng, nhưng vì Chúa Giê-xu đã trả giá trọn vẹn. Hãy đón nhận sự tự do Ngài ban, và sống một đời sống biết ơn, thờ phượng Đấng đã yêu thương và thay thế chúng ta đến cùng.