Một Tín Đồ Cơ Đốc Có Nên Hứa?
Lời hứa là một phần không thể thiếu trong giao tiếp và các mối quan hệ của con người. Từ những cam kết nhỏ nhặt hằng ngày đến những giao ước trọng đại suốt đời, chúng ta liên tục đưa ra và nhận về những lời hứa. Nhưng với tư cách là một tín đồ Cơ Đốc, đặt nền tảng đức tin trên Lời không hề dối trá của Đức Chúa Trời, chúng ta phải đối diện với câu hỏi quan trọng: Chúng ta có nên hứa không? Kinh Thánh, đặc biệt qua lời dạy trực tiếp của Chúa Giê-xu Christ, đưa ra những chỉ dẫn sâu sắc và triệt để về vấn đề này, mời gọi chúng ta đi vào một đời sống của sự chân thật tuyệt đối vượt xa khỏi những nghi thức thề thốt thông thường.
Giải Nghĩa Từ Ngữ: “Hứa” và “Thề” Trong Nguyên Ngữ Kinh Thánh
Để hiểu rõ lời dạy của Kinh Thánh, trước hết cần phân biệt các khái niệm. Trong tiếng Việt, “hứa” thường mang nghĩa cam kết, hứa hẹn làm một điều gì đó. Trong nguyên ngữ Kinh Thánh, có hai nhóm từ chính liên quan:
- “Thề” (Tiếng Hy Lạp: horkos ὅρκος; Tiếng Hê-bơ-rơ: shavu‘ah שְׁבוּעָה): Đây là lời tuyên bố long trọng, thường kêu gọi danh của Đức Chúa Trời hoặc một vật thiêng liêng nào khác làm chứng và bảo đảm cho sự thật của lời nói hoặc sự hoàn thành của lời cam kết. Hành động này mang tính chất pháp lý và tôn giáo rõ rệt.
- “Lời hứa” hoặc “Hứa nguyện” (Tiếng Hy Lạp: euchē εὐχή; Tiếng Hê-bơ-rơ: neder נֶדֶר): Thường chỉ một lời khấn nguyện, một lời hứa tự nguyện dâng lên cho Đức Chúa Trời (như hứa dâng hiến, hứa kiêng cữ một điều gì). Tuy nhiên, trong ngữ cảnh rộng hơn, từ “hứa” cũng có thể bao hàm cả epangelia (ἐπαγγελία - lời hứa, lời tuyên bố), thường dùng cho những lời hứa của Đức Chúa Trời.
Trọng tâm của bài nghiên cứu này xoay quanh việc con người “thề” (horkos) và đưa ra những lời cam kết long trọng, vì đây là điều Chúa Giê-xu đề cập trực tiếp và răn dạy.
Lời Dạy Trực Tiếp Của Chúa Giê-xu: “Đừng Thề Chi Hết”
Phân đoạn then chốt nhất cho đề tài này nằm trong Bài Giảng Trên Núi, được chép trong Ma-thi-ơ 5:33-37 (Kinh Thánh Tin Lành 1925):
“Các ngươi có nghe lời phán cho người xưa rằng: Ngươi chớ thề gian, nhưng hãy giữ trọn lời mình đã thề với Chúa. Song ta phán cho các ngươi rằng: đừng thề chi hết; đừng chỉ trời mà thề, vì là ngai Đức Chúa Trời; đừng chỉ đất mà thề, vì là bệ chơn Ngài; đừng chỉ thành Giê-ru-sa-lem mà thề, vì là thành của Vua lớn. Lại cũng đừng chỉ đầu ngươi mà thề, vì tự ngươi không thể làm cho một sợi tóc nên trắng hay đen được. Song ngươi phải nói rằng: phải, phải; không, không. Điều gì thêm thắt đó đều bởi nơi quỉ mà ra.”
Chúa Giê-xu bắt đầu bằng việc nhắc đến luật pháp cũ (“Ngươi chớ thề gian…” – tham chiếu Lê-vi Ký 19:12; Dân Số Ký 30:2; Phục Truyền 23:21). Luật pháp không cấm thề, nhưng nghiêm cấm thề gian (thề dối) và buộc phải giữ lời thề đã lập với Đức Giê-hô-va. Tuy nhiên, Chúa Giê-xu đưa ra một tiêu chuẩn cao hơn, một nguyên tắc của Vương Quốc Đức Chúa Trời: “Đừng thề chi hết”.
Ngài liệt kê những cách thề phổ biến thời đó: chỉ trời, chỉ đất, chỉ thành Giê-ru-sa-lem, chỉ đầu mình. Tại sao không được? Vì những thứ đó đều liên hệ đến quyền sở hữu và uy quyền của Đức Chúa Trời. Trời là ngai Ngài, đất là bệ chân Ngài, Giê-ru-sa-lem là thành của Vua lớn (Đấng Mết-si-a), và ngay cả sợi tóc trên đầu chúng ta cũng nằm trong sự tể trị của Ngài (Ma-thi-ơ 10:30). Khi chỉ vào những thứ đó để thề, thực chất là chúng ta đang mượn uy quyền và sự thiêng liêng của Đức Chúa Trời để làm chứng cho lời nói của mình, nhưng lại tìm cách né tránh việc trực tiếp kêu danh Ngài để khỏi mang tội “lấy danh Chúa làm chơi” (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:7). Đó là một sự giả hình, một hình thức “thề gian” tinh vi.
Chúa Giê-xu phán: “Song ngươi phải nói rằng: phải, phải; không, không.” Câu này trong nguyên văn Hy Lạp là “Èstō de ho logos hymōn nai nai, ou ou” (ἔστω δὲ ὁ λόγος ὑμῶν ναὶ ναί, οὒ οὒ). Sự lặp lại “phải, phải” và “không, không” nhấn mạnh tính chắc chắn, dứt khoát và đáng tin cậy của lời nói. Lời nói của một công dân Nước Trời phải tự nó có thẩm quyền và độ tin cậy tuyệt đối, không cần đến bất kỳ sự đảm bảo bên ngoài nào. Ngài kết luận: “Điều gì thêm thắt đó đều bởi nơi quỉ mà ra.” Những lời thề thốt, những sự “thêm thắt” để cố làm cho lời nói của mình có vẻ đáng tin hơn, thực chất bắt nguồn từ vương quốc của sự dối trá – ma quỉ, cha của sự nói dối (Giăng 8:44).
Sứ đồ Gia-cơ đã lặp lại lời dạy này một cách rõ ràng: “Hỡi anh em, trước hết chớ thề, hoặc chỉ trời, chỉ đất, chỉ vật chi khác; nhưng phải có phải thì nói phải, có không thì nói không, hầu cho anh em khỏi bị đoán xét.” (Gia-cơ 5:12).
Những Cảnh Báo Khác Trong Kinh Thánh
Cựu Ước cũng đầy những lời cảnh báo về sự nguy hiểm của những lời hứa hấp tấp và không giữ:
“Khi ngươi hứa nguyện điều gì với Đức Chúa Trời, chớ chậm mà hoàn nguyện; vì Ngài chẳng vui thích kẻ dại: vậy, điều gì ngươi hứa nguyện, hãy hoàn nguyện đi. Thà đừng hứa nguyện, hơn hứa nguyện mà không hoàn nguyện.” (Truyền Đạo 5:4-5)
Sách Châm Ngôn cũng khuyên: “Hỡi con, nếu con có bảo lãnh cho kẻ lân cận con, nếu con có tra tay vì người lạ, thì con bị lời miệng con mắc bẫy, bị lời môi con mắc bắt.” (Châm Ngôn 6:1-2). Ở đây, “bảo lãnh” cũng là một dạng lời hứa cam kết có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng nếu không suy xét.
Phân Biệt: Có Phải Mọi Lời Hứa/Cam Kết Đều Bị Cấm?
Từ những phân đoạn trên, chúng ta cần hiểu chính xác ý Chúa. Chúa Giê-xu không cấm những lời hứa hay cam kết chân thành, nghiêm túc trong các mối quan hệ (như hôn nhân, giao ước làm việc, giao ước trong Hội Thánh). Trái lại, Ngài đề cao sự trung tín và giữ lời (Ma-thi-ơ 23:23). Điều Ngài lên án là thói quen thề thốt để tăng thêm “trọng lượng” cho những lời nói thông thường, hoặc tệ hơn, dùng lời thề như một chiếc mặt nạ cho sự dối trá.
Thực tế, Kinh Thánh ghi lại nhiều lời thề và giao ước quan trọng: - Đức Chúa Trời đã thề với Áp-ra-ham (Hê-bơ-rơ 6:13-18), để bày tỏ ý định bất biến của Ngài. - Áp-ra-ham thề với vị vua Sô-đôm (Sáng Thế Ký 14:22-23). - Đa-vít và Giô-na-than lập giao ước có thề (1 Sa-mu-ên 20:16-17). - Trong hôn nhân, lời thề nguyền trước mặt Chúa và Hội Thánh là một giao ước thiêng liêng (Ma-la-chi 2:14).
Vậy, chìa khóa nằm ở tấm lòng và động cơ. Lời dạy “đừng thề chi hết” nhắm đến việc thanh tẩy lời nói hằng ngày, đòi hỏi sự chân thật tuyệt đối đến mức lời nói “phải, không” của chúng ta có giá trị như một lời thề. Còn những giao ước long trọng, đặc biệt là trước mặt Đức Chúa Trời (như hôn nhân, hứa nguyện dâng mình), khi được thực hiện với sự kính sợ Chúa và suy xét chín chắn, là điều nghiêm túc và phải được giữ gìn.
Nguyên Tắc Căn Bản: Tính Chính Trực Và Sự Trung Tín
Đằng sau mọi lời dạy về lời hứa là hai đức tính nền tảng của một Cơ Đốc nhân:
1. Tính Chính Trực (Integrity): Đây là trạng thái toàn vẹn, không phân chia, nơi lời nói và hành động ăn khớp với nhau, và cả hai đều phù hợp với chân lý. Một người chính trực không cần dùng đến lời thề để thuyết phục người khác. Nhân cách của họ là bảo chứng. Châm Ngôn 10:9 chép: “Ai đi theo sự ngay thẳng, đi cách vô hại; còn kẻ làm cong đường mình sẽ bị tổ bại.”
2. Sự Trung Tín (Faithfulness): Đây là phẩm chất của Đức Chúa Trời (“Thành tín, Đấng gọi anh em…”, 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:24) và cũng là trái của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22). Người trung tín giữ lời họ nói, dù là lời nhỏ nhất. Lu-ca 16:10 ghi lại lời Chúa: “Ai trung tín trong việc rất nhỏ, cũng trung tín trong việc lớn; ai bất nghĩa trong việc rất nhỏ, cũng bất nghĩa trong việc lớn.”
Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Hằng Ngày
1. Trong Lời Nói Thông Thường: - Tập thói quen nói thật một cách đơn sơ, rõ ràng. “Phải thì nói phải, không thì nói không.” - Tránh những câu đệm như “Tôi thề với anh là…”, “Tôi nói thật, không phải nói dối đâu…”, “Tôi có thể lấy đầu tôi đảm bảo…”. Những cụm từ này cho thấy chúng ta đang cố gắng “thêm thắt” để lời nói bình thường của mình trở nên đáng tin, điều đó ngầm thừa nhận rằng những lời khác của chúng ta có thể không đáng tin. - Nếu không chắc chắn, hãy nói “Tôi không biết” hoặc “Để tôi kiểm tra lại rồi nói với bạn sau.”
2. Trong Các Cam Kết Quan Trọng: - Hôn Nhân: Lời thề nguyền trước mặt Chúa là một giao ước thiêng liêng (Ma-la-chi 2:14), không phải là một lời thề thông thường bị cấm. Nhưng hãy bước vào với sự kính sợ Chúa, hiểu rõ trách nhiệm, và quyết tâm giữ lời trọn đời. - Hứa Nguyện với Chúa: Khi dâng một lời hứa nguyện riêng tư lên Chúa (về dâng hiến, phục vụ, từ bỏ…), phải hết sức nghiêm túc (Truyền Đạo 5:4-5). Đừng hứa cách bốc đồng. Nếu đã lỡ hứa mà không thể giữ, hãy thành thật xưng tội và xin Chúa tha thứ (1 Giăng 1:9), đồng thời tìm cách khắc phục hậu quả nếu có. - Trong Công Việc và Giao Dịch: Hãy để chữ tín của bạn được xây dựng qua việc luôn giữ đúng hợp đồng, đúng hẹn, đúng lời hứa, dù không cần thề thốt. “Mọi sự thì hãy làm cho sáng danh Đức Chúa Trời.” (1 Cô-rinh-tô 10:31).
3. Khi Lỡ Thất Hứa: Không ai hoàn hảo. Nếu chúng ta không thể giữ lời (dù là lời hứa nhỏ), hãy: - Thành thật nhận lỗi với người đó và với Chúa. - Xin lỗi một cách cụ thể, không viện cớ. - Tìm cách đền bù hoặc sửa chữa nếu có thể. - Cầu xin Chúa ban ơn để trung tín hơn.
4. Tập Trung Vào Lời Hứa Của Đức Chúa Trời: Nền tảng đức tin của chúng ta không dựa trên lời hứa của con người, mà trên những lời hứa thành tín của Đức Chúa Trời. “Vì hết thảy mọi lời hứa của Đức Chúa Trời đều là phải trong Ngài…” (2 Cô-rinh-tô 1:20). Sự trung tín tuyệt đối của Ngài (Phục Truyền 7:9; Thi Thiên 145:13) là tấm gương và cũng là nguồn sức mạnh để chúng ta học tập sự trung tín.
Kết Luận
Vậy, một tín đồ Cơ Đốc có nên hứa? Câu trả lời không phải là một sự cấm đoán cứng nhắc mọi hình thức cam kết. Thay vào đó, Chúa Giê-xu kêu gọi chúng ta bước vào một đời sống cao trọng hơn: một đời sống mà tính chính trực nội tại khiến cho mọi lời thề thốt bên ngoài trở nên thừa thãi. Chúng ta được mời gọi từ bỏ thói quen “thề thốt” để gia tăng uy tín tạm thời, và thay vào đó, xây dựng một nhân cách Cơ Đốc vững vàng, nơi lời nói “phải” hay “không” đều đáng tin cậy như vàng.
Hãy để lời nói của chúng ta luôn đơn sơ, chân thật và đầy ân điển (Cô-lô-se 4:6). Trong những giao ước trọng đại của cuộc đời, hãy bước đi với sự kính sợ Chúa và quyết tâm trung tín, noi gương Đấng Christ – Đấng đã trung tín với chúng ta cho đến chết. Khi thất bại, hãy chạy đến với ân điển tha thứ của Ngài, để được phục hồi và tiếp tục học tập nên giống hình ảnh của Ngài – Đấng là “Phải” và “A-men” cho mọi lời hứa của Đức Chúa Trời (2 Cô-rinh-tô 1:20).