Có nên làm việc tại nơi bán rượu và thuốc lá không?

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, nhiều Cơ Đốc nhân trẻ đứng trước những lựa chọn nghề nghiệp thực tế, trong đó có cơ hội làm việc tại các cửa hàng tiện lợi, siêu thị, quán bar, hoặc nhà máy sản xuất liên quan đến rượu và thuốc lá. Câu hỏi đạo đức “Có nên không?” không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn liên quan đến nền tảng đức tin, sự vâng lời Chúa và chứng nhận cho thế gian. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Kinh Thánh một cách chuyên sâu, phân tích các nguyên tắc đạo đức, và tìm kiếm sự hướng dẫn của Đức Thánh Linh để giúp tín hữu có quyết định sáng suốt, làm sáng danh Chúa.

Trước khi xem xét nghề nghiệp, chúng ta phải hiểu quan điểm của Kinh Thánh về chính các sản phẩm này. Kinh Thánh không cấm tuyệt đối việc sử dụng rượu, nhưng nghiêm khắc cảnh báo về tội say sưa (drunkenness).

• Châm-ngôn 20:1 chép: "Rượu khiến người ta nhạo báng, đồ uống say làm cho hỗn hào; Phàm ai dùng nó quá độ sẽ chẳng khôn ngoan." Từ "say" trong tiếng Hê-bơ-rơ là shikkar (שִׁכּוֹר), mang nghĩa say xỉn, mất kiểm soát.
• Ê-phê-sô 5:18 khẳng định: "Đừng say rượu, vì rượu xui cho luông tuồng; nhưng phải đầy dẫy Đức Thánh Linh." Từ "say rượu" trong tiếng Hy Lạp là methuskō (μεθύσκομαι), chỉ trạng thái bị rượu chế ngự. Sự tương phản rõ ràng: bị điều khiển bởi chất say hay bởi Đức Thánh Linh.
• Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng ghi nhận việc rượu được dùng trong lễ vui (Giăng 2:1-11 - Tiệc cưới Ca-na), hay như một món hàng thương mại (Khải Huyền 18:13). Điều này cho thấy bản thân sản phẩm không hoàn toàn bị lên án, nhưng tác động và mục đích sử dụng mới là then chốt.

Nguyên tắc lớn hơn ở đây là sự tự do và trách nhiệm của Cơ Đốc nhân. Sứ đồ Phao-lô dạy trong 1 Cô-rinh-tô 6:12: "Mọi sự tôi có phép làm, nhưng chẳng phải mọi sự đều có ích; mọi sự tôi có phép làm, nhưng chẳng để sự gì bắt phục được tôi." Từ "có ích" (sympherō - συμφέρω) nghĩa là mang lại lợi ích, xây dựng. Từ "bắt phục" (exousiazō - ἐξουσιάζω) nghĩa là bị cai trị, nô lệ. Công việc của chúng ta có thực sự "có ích" và không khiến mình hoặc người khác trở thành nô lệ cho tội lỗi không?

Thuốc lá không được nhắc đến trực tiếp trong Kinh Thánh vì là sản phẩm của thời hiện đại. Do đó, chúng ta phải áp dụng các nguyên tắc Kinh Thánh tổng quát.

• 1 Cô-rinh-tô 6:19-20 là nền tảng quan trọng: "Hay là, anh em chẳng biết rằng thân thể mình là đền thờ của Đức Thánh Linh đang ngự trong anh em, là Đấng mà anh em đã nhận bởi Đức Chúa Trời, và anh em chẳng phải thuộc về chính mình sao? Vì chưng anh em đã được chuộc bằng giá cao rồi. Vậy, hãy lấy thân thể mình làm sáng danh Đức Chúa Trời."
• Từ "đền thờ" (naos - ναός) không chỉ nói đến toàn thể đền thờ, mà là nơi chí thánh, nơi Đức Chúa Trời ngự. Thân thể ta là nơi ở của Đức Thánh Linh. Việc cố ý tiếp xúc, xử lý, hay quảng bá một sản phẩm được khoa học chứng minh rõ ràng là gây nghiện và hủy hoại thân thể (gây ung thư, bệnh phổi, tim mạch) có đi ngược lại nguyên tắc quản lý đền thờ này không?
• Nguyên tắc yêu người lân cận (Mác 12:31) cũng áp dụng. Bằng cách bán một sản phẩm độc hại, chúng ta có đang góp phần trực tiếp vào việc gây hại cho sức khỏe và sự lệ thuộc của người khác không? Rô-ma 14:21 khuyên: "Điều chi lành thì không ăn thịt, không uống rượu, không làm chi hết cho anh em mình vấp phạm." Dù câu này nói về việc ăn uống, nguyên tắc "không làm gì khiến anh em mình vấp phạm" có thể mở rộng ra.

Không phải mọi công việc trong ngành này đều giống nhau. Chúng ta cần phân biệt:

1. Công Việc Trực Tiếp Bán Hàng: Là nhân viên thu ngân, bán hàng trực tiếp cho khách. Đây là vị trí trực tiếp tham gia vào giao dịch, tạo điều kiện và đôi khi còn khuyến khích tiêu thụ. Người làm công việc này có thể phải đối mặt với:

- Sự Dằn Vặt Lương Tâm: Mỗi lần bán một bao thuốc hay chai rượu cho một khách hàng trẻ tuổi hoặc có dấu hiệu nghiện ngập, lương tâm được Đức Thánh Linh cảm động có thể sẽ lên tiếng.
- Áp Lực Doanh Số: Nhiều cửa hàng có chỉ tiêu bán hàng cho các mặt hàng này. Bạn có sẵn sàng chịu thiệt về thu nhập để không chủ động quảng bá chúng không?
- Vấn Đề Gương Mẫu: Hình ảnh một tín hữu nhiệt thành đứng sau quầy bán rượu thuốc có thể là "chướng ngại vật" (stumbling block - skandalon - σκάνδαλον) cho những tín hữu non trẻ hoặc người ngoài đang tìm kiếm Chúa (1 Cô-rinh-tô 8:9-13).

2. Công Việc Hậu Cần, Kho Vận, Sản Xuất: Làm trong nhà máy sản xuất, kho chứa, vận chuyển. Vị trí này gián tiếp hơn. Tuy nhiên, vẫn đang góp sức vào chuỗi cung ứng của một ngành công nghiệp mà sản phẩm cuối cùng gây ra nhiều hệ lụy tiêu cực cho xã hội (tai nạn giao thông do say rượu, bệnh tật từ thuốc lá, tan vỡ gia đình). Nguyên tắc "tham dự vào việc làm ác" cần được xem xét (Ê-phê-sô 5:11: "Chớ nên dự vào công việc vô ích của sự tối tăm, thà quở trách chúng nó thì hơn.").

3. Công Việc Quản Lý, Chủ Sở Hữu: Đây là cấp độ chịu trách nhiệm cao nhất. Chủ doanh nghiệp có toàn quyền quyết định kinh doanh mặt hàng gì. Đối với một Cơ Đốc nhân, việc sở hữu một tiệm rượu hay cửa hàng thuốc lá đặt ra câu hỏi lớn về mục đích sử dụng nguồn lực và ảnh hưởng xã hội.

Dựa trên phân tích Kinh Thánh, đây là những nguyên tắc giúp chúng ta quyết định:

1. Nguyên Tắc Vinh Quang Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 10:31): "Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm." Công việc này có giúp tôi làm sáng danh Chúa không? Nó có cho phép tôi sống đời sống chứng nhận trọn vẹn không? Hay nó sẽ khiến tôi phải liên tục giải thích, bào chữa, hoặc che giấu nghề nghiệp của mình trong Hội Thánh?

2. Nguyên Tắc Gây Vấp Phạm (Rô-ma 14:13): "Vậy chúng ta chớ xét đoán nhau nữa; thà anh em định ý đừng để hòn đá vấp chân hoặc vật gì làm cho anh em mình sa ngã." Quyết định của tôi có vô tình khiến anh chị em đồng đức tin yếu đuối hiểu lầm, nghi ngờ, hay sa vào chính tội say sưa/hút thuốc không?

3. Nguyên Tắc Nô Lệ & Tự Do (1 Cô-rinh-tô 6:12): Công việc này có đặt tôi vào vị trí khuyến khích người khác trở nên nô lệ cho chất gây nghiện không? Bản thân tôi có bị ràng buộc bởi đồng lương từ nguồn này, đến nỗi không thể từ bỏ dù lương tâm cáo trách không?

4. Nguyên Tắc Cầu Nguyện & Sự Hướng Dẫn Cá Nhân của Đức Thánh Linh: Đây là yếu tố then chốt. Đức Chúa Trời có thể dẫn dắt mỗi người trong những hoàn cảnh khác nhau. Một tín hữu trong hoàn cảnh khó khăn, chỉ tìm được việc tại một cửa hàng tiện lợi bán các mặt hàng này, có thể Chúa đặt họ ở đó để làm muối và ánh sáng (Ma-thi-ơ 5:13-16) bằng thái độ làm việc trung tín, lời nói nhân từ, và cơ hội chứng đạo. Tuy nhiên, sự hướng dẫn của Đức Thánh Linh sẽ không bao giờ mâu thuẫn với Lời Chúa đã được viết ra.

1. Đánh Giá Cá Nhân & Cầu Nguyện: Hãy thành thật với Chúa về hoàn cảnh, nhu cầu tài chính, và sự nhạy cảm của lương tâm bạn. Cầu xin Ngài ban sự khôn ngoan (Gia-cơ 1:5).
2. Tìm Kiếm Lời Khuyên: Tham khảo ý kiến của những mục sư, trưởng lão hoặc các Cơ Đốc nhân trưởng thành, chín chắn mà bạn tin cậy.
3. Xem Xét Các Lựa Chọn Thay Thế: Trước khi chấp nhận công việc, hãy cố gắng hết sức tìm kiếm các cơ hội khác. Có phải đây là lựa chọn duy nhất, hay là lựa chọn dễ dàng nhất? Đức Chúa Trời có thể mở ra những cánh cửa bất ngờ khi chúng ta quyết tâm vâng theo các nguyên tắc của Ngài.
4. Nếu Đã Lỡ Làm Trong Ngành Này: Bạn không cần cảm thấy bị kết án. Hãy trình dâng công việc hiện tại lên cho Chúa. Cầu xin Ngài giúp bạn:
   • Trở nên chứng nhân cho đồng nghiệp qua phẩm cách đạo đức.
   • Không chủ động khuyến khích bán hàng gây hại.
   • Tiết kiệm và tìm kiếm cơ hội chuyển đổi sang một ngành nghề khác phù hợp hơn trong tương lai, như một bước đi của đức tin.
5. Tập Trung Vào Mục Đích Lớn Hơn: Dù làm nghề gì, hãy nhớ ơn gọi cao trọng nhất của chúng ta là làm “sứ đồ” ngay tại nơi làm việc (2 Cô-rinh-tô 5:20).

Không có một câu trả lời “có” hoặc “không” đơn giản cho mọi trường hợp. Thay vào đó, Kinh Thánh ban cho chúng ta một khung nguyên tắc vững chắc và sự tự do trong Đấng Christ để quyết định với lương tâm được soi sáng bởi Lời Chúa và Đức Thánh Linh.

Làm việc tại nơi bán rượu và thuốc lá tiềm ẩn nhiều nguy cơ thuộc linh và sự dằn vặt lương tâm. Đối với nhiều tín hữu, việc từ chối các công việc này là một hành động biệt riêng ra thánh và tin cậy Chúa chu cấp. Đối với một số người trong hoàn cảnh đặc biệt, họ có thể được Chúa dẫn dắt để ở lại tạm thời như một “chiến sĩ Phúc Âm” ngay trong môi trường đó, với thái độ cực kỳ cẩn trọng và luôn tìm đường ra.

Cuối cùng, hãy nhớ lời Phao-lô: “Hỡi anh em, vậy thì, hoặc anh em ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm.” (1 Cô-rinh-tô 10:31). Hãy để sự vinh hiển của Đức Chúa Trời, sự xây dựng Hội Thánh, và tình yêu thương dành cho người lân cận làm la bàn cho mọi quyết định nghề nghiệp của chúng ta.

Ước mong mỗi chúng ta đều tìm được nơi Chúa muốn mình đứng, để vừa có thể lao động cách trung tín, vừa giữ được lương tâm trong sáng và một đời sống làm sáng danh Cha trên trời.