Thuyết tiền thiên hi niên là gì?

Trong lĩnh vực thần học về thời kỳ cuối cùng (chủ nghĩa vị lai), có ba quan điểm chính về thời điểm xảy ra "Sự Cất Lên" (Tiếng Hy Lạp: harpazō - ἁρπάζω, nghĩa là "cướp lấy" hay "đem đi") của Hội Thánh so với kỳ "Đại Nạn" (Tiếng Hy Lạp: thlipsis - θλῖψις, thời kỳ hoạn nạn lớn) được đề cập trong sách Khải Huyền. Thuyết Tiền Thiên Hi Niên (Pre-Tribulationism) là quan điểm cho rằng Hội Thánh, tức toàn thể các tín hữu thật trong Đấng Christ, sẽ được cất lên gặp Chúa trên không trung trước khi kỳ Đại Nạn bảy năm bắt đầu. Đây là một giáo lý đem lại niềm hy vọng lớn lao, nhấn mạnh lời hứa giải cứu của Chúa và sự khác biệt giữa Hội Thánh với dân Y-sơ-ra-ên trong chương trình của Đức Chúa Trời.

Nền Tảng Kinh Thánh Cho Thuyết Tiền Thiên Hi Niên

Thuyết này dựa trên sự giải nghĩa một số phân đoạn then chốt, với nguyên tắc giải kinh nhất quán và phân biệt rõ các giai đoạn trong kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời.

1. Lời Hứa Giải Cứu Khỏi Cơn Thạnh Nộ

Trọng tâm của thuyết này nằm ở lời hứa rằng Hội Thánh sẽ không phải trải qua cơn thạnh nộ của Đức Chúa Trời. 1 Tê-sa-lô-ni-ca 1:10 chép: "và đợi Con Ngài từ trên trời, là Đấng Ngài đã khiến từ kẻ chết sống lại, tức là Đức Chúa Jêsus, Đấng giải cứu chúng ta khỏi cơn thạnh nộ hầu đến." Cụm từ "cơn thạnh nộ hầu đến" (Tiếng Hy Lạp: tēs orgēs tēs erchomenēs) chỉ về sự phán xét của Đức Chúa Trời trong thời kỳ cuối, đặc biệt là trong kỳ Đại Nạn. 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:9 khẳng định rõ hơn: "Vì Đức Chúa Trời chẳng định sẵn cho chúng ta bị cơn thạnh nộ, nhưng cho được sự giải cứu bởi Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta."

Kỳ Đại Nạn được mô tả trong Khải Huyền 6-19 là thời kỳ của "cơn thạnh nộ" (Khải Huyền 6:16-17, 14:10, 19:15). Nếu Hội Thánh được hứa giải cứu khỏi cơn thạnh nộ này, thì sự giải cứu ấy phải xảy ra trước khi cơn thạnh nộ ấy đổ xuống.

2. Sự Cất Lên (1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:13-18) và Khải Tượng về Hội Thánh Trên Thiên Đàng (Khải Huyền 4-5)

Phân đoạn kinh điển về sự cất lên được tìm thấy trong 1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:16-17: "Vì sẽ có tiếng kêu lớn và tiếng của thiên sứ lớn cùng tiếng kèn của Đức Chúa Trời, thì chính mình Chúa ở trên trời giáng xuống; bấy giờ những kẻ chết trong Đấng Christ sẽ sống lại trước hết. Kế đến, chúng ta là kẻ sống, mà còn ở lại, sẽ cùng nhau đều được cất lên với những người ấy ở giữa đám mây, tại nơi không trung mà gặp Chúa, như vậy chúng ta sẽ ở cùng Chúa luôn luôn." Sự kiện này có thể xảy ra bất cứ lúc nào (sự tái lâm "thiên hy niên," imminent).

Quan trọng hơn, khi đọc tiếp sang sách Khải Huyền, từ chương 4, Giăng được đưa lên trời (Khải Huyền 4:1 - "Kế đó, tôi nhìn xem, nầy, một cái cửa mở ra trên trời... có tiếng đã nói cùng tôi rằng: Hãy lên đây...'"). Ngay lập tức, ông thấy một cảnh tượng trên thiên đàng: ngai của Đức Chúa Trời và Chiên Con (Đấng Christ) đang cầm cuốn sách (chương 4-5). Đáng chú ý, từ chương 6 trở đi, các ấn của sự phán xét mới bắt đầu được mở ra, khởi đầu cho các sự kiện của kỳ Đại Nạn trên đất. Tuy nhiên, trong khải tượng về thiên đàng ở chương 4-5, Hội Thánh đã có mặt ở đó. Các trưởng lão (24 vị) ngồi trên ngai (Khải Huyền 4:4) thường được hiểu là biểu tượng cho Hội Thánh đã được cứu chuộc (xem Khải Huyền 5:8-10). Điều này cho thấy Hội Thánh đã được đưa lên thiên đàng trước khi các sự phán xét của kỳ Đại Nạn bắt đầu trên đất.

3. Sự Khác Biệt Giữa Hội Thánh Và Dân Y-sơ-ra-ên

Thuyết Tiền Thiên Hi Niên dựa trên sự phân biệt thần học rõ ràng giữa Hội Thánh và dân Y-sơ-ra-ên. Hội Thánh là thân thể của Đấng Christ (Ê-phê-sô 1:22-23), được hình thành từ ngày lễ Ngũ Tuần (Công vụ 2) và sẽ hoàn tất khi sự cất lên xảy ra. Các lời tiên tri trong Cựu Ước về "thời kỳ hoạn nạn của Gia-cốp" (Giê-rê-mi 30:7) hay "tuần lễ thứ bảy mươi" trong sách Đa-ni-ên (Đa-ni-ên 9:24-27) chủ yếu liên quan đến dân Y-sơ-ra-ên và các dân ngoại, trong khi Hội Thánh là một mầu nhiệm (Ê-phê-sô 3:1-6) không được bày tỏ đầy đủ trong Cựu Ước. Vì vậy, kỳ Đại Nạn bảy năm được xem là thời kỳ Chúa hoàn tất công việc với dân Y-sơ-ra-ên và phán xét thế gian, trong khi Hội Thánh – đã được tinh sạch bởi huyết Chiên Con – sẽ không cần phải trải qua sự phán xét đó.

4. Lời Hứa Giữ Khỏi Giờ Thử Thách

Khải Huyền 3:10 là một câu then chốt: "Vì ngươi đã giữ lời nhịn nhục ta, ta cũng sẽ giữ ngươi khỏi giờ thử thách, là giờ sẽ đến trong khắp thế gian, để thử những kẻ ở trên đất." Lời hứa này được viết cho Hội Thánh tại Phi-la-đen-phi, một Hội Thánh trung tín. Động từ "giữ khỏi" (Tiếng Hy Lạp: tēreō ek - τηρέω ἐκ) mang nghĩa bảo tồn khỏi, hoặc giữ cho khỏi phải trải qua điều gì đó. Đức Chúa Trời hứa bảo vệ Hội Thánh khỏi chính "giờ" thử thách toàn cầu, chứ không chỉ trong sự thử thách. Sự bảo vệ triệt để nhất chính là sự cất lên ra khỏi thế gian trước khi giờ đó đến.

Phân Biệt Sự Cất Lên và Sự Tái Lâm Vinh Hiển

Thuyết Tiền Thiên Hi Niên phân biệt rõ hai giai đoạn trong lần trở lại của Đấng Christ:

a. Sự Cất Lên (The Rapture): Là sự kiện Chúa Giê-xu đến trên không trung để đón Hội Thánh. Chỉ những người thuộc về Ngài mới thấy Ngài (1 Giăng 3:2). Đây là sự kiện bí mật, xảy ra trong nháy mắt (1 Cô-rinh-tô 15:52), với mục đích đem Hội Thánh về nhà Cha.

b. Sự Tái Lâm Vinh Hiển (The Glorious Second Coming): Là sự kiện Chúa Giê-xu trở lại cùng với các thánh đồ (Hội Thánh đã được cất lên) để xuống trên đất, tiêu diệt các thế lực chống nghịch, thiết lập vương quốc ngàn năm bình an (Khải Huyền 19:11-21, Xa-cha-ri 14:4-5). Mọi mắt sẽ trông thấy Ngài (Khải Huyền 1:7).

Khoảng cách giữa hai sự kiện này, theo thuyết Tiền Thiên Hi Niên, là bảy năm của kỳ Đại Nạn. Trong thời gian này, Hội Thánh sẽ ở trước tòa phán xét của Đấng Christ để nhận phần thưởng (2 Cô-rinh-tô 5:10, 1 Cô-rinh-tô 3:11-15) và dự tiệc cưới Chiên Con (Khải Huyền 19:7-9) trên thiên đàng.

So Sánh Với Các Quan Điểm Khác

• Thuyết Trung Thiên Hi Niên (Mid-Tribulationism): Tin rằng Hội Thánh sẽ trải qua nửa đầu (3.5 năm) của kỳ Đại Nạn, được cất lên vào giữa kỳ, trước khi cơn thạnh nộ lớn nhất đổ xuống.
• Thuyết Hậu Thiên Hi Niên (Post-Tribulationism): Tin rằng Hội Thánh sẽ trải qua toàn bộ kỳ Đại Nạn và được cất lên ngay tại thời điểm Chúa tái lâm vinh hiển, tức là hai sự kiện là một.

Thuyết Tiền Thiên Hi Niên cho rằng các quan điểm trên không phù hợp với lời hứa "giữ khỏi cơn thạnh nộ" và làm mờ đi sự khác biệt giữa Hội Thánh và Y-sơ-ra-ên.

Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Giáo lý này không chỉ là lý thuyết thần học, mà có sức mạnh biến đổi đời sống hằng ngày của tín hữu:

1. Sống Với Tâm Thế Tỉnh Thức Và Trông Đợi (Hầu Việc):
Nếu sự cất lên có thể xảy ra bất cứ lúc nào, nó thúc giục chúng ta sống trong sự tỉnh thức thuộc linh. Lu-ca 12:35-40 dạy: "Hãy thắt lưng mình, và giữ đèn cháy sáng... vì Con người sẽ đến trong giờ các ngươi không ngờ." Điều này khích lệ chúng ta hầu việc Chúa cách sốt sắng, quản lý thì giờ, tài năng và nguồn lực với tư cách là những đầy tớ trung tín đang mong chủ trở về.

2. Có Niềm Hy Vọng Cảm Thông Và An Ủi:
Lời dạy về sự cất lên trong 1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:18 được kết luận: "Thế thì, anh em hãy dùng lời đó mà yên ủi nhau." Trong một thế giới đầy đau khổ, bất an và tội lỗi, niềm hy vọng chắc chắn rằng chúng ta sẽ sớm được giải cứu khỏi mọi sự đau đớn, chết chóc và gặp mặt Chúa là nguồn an ủi vô song. Nó cho chúng ta cái nhìn đời đời về những hoàn cảnh tạm thời.

3. Thúc Đẩy Đời Sống Thánh Khiết Và Tinh Sạch:
1 Giăng 3:2-3 viết: "Hỡi kẻ rất yêu dấu, chúng ta hiện nay là con cái Đức Chúa Trời... chúng ta biết rằng khi Ngài hiện đến, chúng ta sẽ giống như Ngài, vì sẽ thấy Ngài như vậy. Ai có sự trông cậy đó trong lòng, thì tự mình làm nên thanh sạch, cũng như Ngài là thanh sạch." Niềm hy vọng về sự gặp Chúa mặt đối mặt là động lực mạnh mẽ để chúng ta từ bỏ tội lỗi, theo đuổi sự thánh khiết và sống xứng đáng với Chúa.

4. Tăng Cường Động Lực Truyền Giáo:
Nhận biết rằng thời gian trên đất có thể kết thúc bất ngờ, và nhiều người sẽ bước vào kỳ Đại Nạn khủng khiếp nếu không có Đấng Christ, thôi thúc chúng ta rao truyền Tin Lành cứu rỗi với lòng khẩn trương và từ ái hơn. Mỗi linh hồn đều quý giá trước mặt Chúa.

Kết Luận

Thuyết Tiền Thiên Hi Niên, dựa trên nền tảng giải nghĩa Kinh Thánh nhất quán, trình bày một viễn cảnh đầy hy vọng về tương lai của Hội Thánh. Nó tôn cao ân điển của Đức Chúa Trời, Đấng đã hứa giải cứu con cái Ngài khỏi cơn thạnh nộ sắp đến và đón họ về ở với Ngài đời đời. Dù có những quan điểm khác nhau về thời kỳ cuối cùng, điểm quan trọng nhất mà mọi Cơ Đốc nhân cần đồng ý là: Chúa Giê-xu Christ sẽ trở lại! Chúng ta được kêu gọi, không phải để tranh luận vô tận, mà để sống mỗi ngày trong sự tỉnh thức, thánh khiết, hầu việc và trông đợi giây phút vinh quang ấy. "Ấy vậy, anh em cũng hãy chờ đợi Chúa cho vững vàng, vì kỳ hội hiệp chúng ta với Ngài đã gần rồi!" (Khải Huyền 22:12 - "Kìa, ta đến mau chóng, và đem phần thưởng theo với ta, để trả cho mỗi người tùy theo công việc họ làm.").

Ước mong niềm hy vọng phước hạnh này tiếp thêm sức cho chúng ta bước đi vững vàng trong đức tin, làm sáng Danh Chúa cho đến ngày ấy.