Kinh Thánh dạy gì về cách đối xử với người khác?

Trong một thế giới đầy sự phân cực, xung đột và chủ nghĩa cá nhân, lời dạy của Kinh Thánh về cách chúng ta đối xử với người khác trở nên cấp thiết và biến đổi hơn bao giờ hết. Đạo đức Cơ Đốc không dừng lại ở những nghi lễ tôn giáo, mà được thể hiện rõ ràng nhất trong các mối quan hệ nhân sinh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá nền tảng thần học, các nguyên tắc căn bản, và những ứng dụng thực tiễn mà Kinh Thánh đưa ra, hướng chúng ta đến một đời sống phản chiếu tình yêu và sự công bình của Đấng Christ.

Cách chúng ta đối xử với người khác bắt nguồn từ chính bản tính của Đức Chúa Trời và nhân phẩm con người.

1. Con Người Là Hình Ảnh Của Đức Chúa Trời (Imago Dei): Sáng-thế Ký 1:27 tuyên bố: "Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ." Chữ "hình" (tiếng Hê-bơ-rơ: tselem) và "giống" (tiếng Hê-bơ-rơ: demuth) nói lên phẩm giá thiêng liêng được ban cho mỗi người. Vì vậy, đối xử bất kính với một con người là xúc phạm đến chính Đấng Tạo Hóa của họ. Điều này đặt nền móng cho sự tôn trọng tuyệt đối đối với mọi người, bất kể địa vị, chủng tộc hay tín ngưỡng.

2. Bản Tính Yêu Thương Của Đức Chúa Trời: Giăng 4:8 khẳng định: "Đức Chúa Trời là sự yêu thương." Tình yêu thương (tiếng Hy Lạp: agapē) ở đây không phải là cảm xúc, mà là bản chất và hành động tự nguyện, hy sinh vì lợi ích của người khác. Vì chúng ta đã nhận được tình yêu thương hy sinh nơi thập tự giá (Rô-ma 5:8), nên chúng ta được kêu gọi để trở nên kênh dẫn của tình yêu đó cho người khác (1 Giăng 4:11).

Kinh Thánh đưa ra những nguyên tắc rõ ràng, có thể áp dụng trong mọi tình huống.

1. Nguyên Tắc Vàng (The Golden Rule): Đây có lẽ là lời dạy tổng quát và nổi tiếng nhất. Chúa Giê-xu phán trong Ma-thi-ơ 7:12: "Ấy vậy, hễ điều chi mà các ngươi muốn người ta làm cho mình, thì cũng hãy làm điều đó cho họ, vì ấy là luật pháp và lời tiên tri." Nguyên tắc này không dừng ở "đừng làm điều bạn không muốn", mà tích cực hơn: hãy chủ động làm điều tốt mà bạn mong ước được nhận. Nó đòi hỏi sự đồng cảm và đặt mình vào vị trí của người khác.

2. Điều Răn Trọng Nhất: Yêu Thương: Khi được hỏi về điều răn lớn nhất, Chúa Giê-xu đáp: "Ngươi phải hết lòng, hết linh hồn, hết ý mà yêu Chúa, là Đức Chúa Trời ngươi. Ấy là điều răn thứ nhất và lớn hơn hết. Còn điều răn thứ hai đây, cũng như vậy: Ngươi phải yêu kẻ lân cận như mình." (Ma-thi-ơ 22:37-39). Tình yêu Chúa và tình yêu người không thể tách rời (1 Giăng 4:20). Chữ "yêu" ở đây (tiếng Hy Lạp: agapaō) là sự lựa chọn và cam kết trung thành, vượt trên cảm xúc nhất thời.

3. Yêu Thương Và Cầu Nguyện Cho Kẻ Thù: Chúa Giê-xu đưa tiêu chuẩn này lên một tầm cao mới, phá vỡ mọi giới hạn tự nhiên: "Song ta nói cùng các ngươi: Hãy yêu kẻ thù nghịch, và cầu nguyện cho kẻ bắt bớ các ngươi." (Ma-thi-ơ 5:44). Điều này bác bỏ hoàn toàn luật "mắt đền mắt" và kêu gọi sự thiện lành vượt trội (hyper- trong hyperperisseuō - Ma-thi-ơ 5:20).

4. Sự Khiêm Nhường Và Tôn Người Khác Lên: Sứ đồ Phao-lô dạy: "Chớ làm sự chi vì lòng tranh cạnh hoặc vì hư vinh, nhưng hãy khiêm nhường, coi người khác như tôn trọng hơn mình. Mỗi người trong anh em chớ chăm về lợi riêng mình, nhưng phải chăm về lợi kẻ khác nữa." (Phi-líp 2:3-4). Thái độ "coi người khác như tôn trọng hơn mình" là chìa khóa cho mọi mối quan hệ lành mạnh.

Kinh Thánh không chỉ đưa ra nguyên tắc chung, mà còn đưa ra những chỉ dẫn rất cụ thể.

1. Trong Lời Nói:

• Lời Nói Thành Thật Và Xây Dựng: "Ấy vậy, hãy bỏ sự nói dối, mỗi người trong anh em hãy nói thật với kẻ lân cận mình..." (Ê-phê-sô 4:25). "Chớ có một lời dữ nào ra từ miệng anh em; nhưng khi đáng nói hãy nói một vài lời lành giúp ơn cho và có thể đem ơn đến cho kẻ nghe đến." (Ê-phê-sô 4:29).
• Tránh Thóa Mạ Và Phán Xét: "Hỡi anh em, chớ có lằm bằm nhau... Hãy coi chừng kẻo có kẻ trật phần ân điển của Đức Chúa Trời..." (Hê-bơ-rơ 12:14-15). "Hãy đoán xét cách công bình" (Giăng 7:24), chứ không phán xét theo bề ngoài hoặc với động cơ kiêu ngạo.

2. Trong Hành Động:

• Phục Vụ Và Gánh Vác Gánh Nặng: "Hãy kính mến nhau như anh em; hãy lấy lòng yêu thương mến nhau; hãy kính nhường nhau." (Rô-ma 12:10). "Hãy mang lấy gánh nặng cho nhau, như vậy anh em sẽ làm trọn luật pháp của Đấng Christ." (Ga-la-ti 6:2).
• Hiếu Khách Và Rộng Rãi: "Hãy chia sớt với các thánh đồ khi có cơn thiếu thốn; hãy ân cần tiếp khách." (Rô-ma 12:13). "Ai có hai áo, hãy chia cho người không có; ai có đồ ăn cũng nên làm như vậy." (Lu-ca 3:11).
• Tha Thứ Không Giới Hạn: "Hãy ở với nhau cách nhân từ, đầy dẫy lòng thương xót, tha thứ nhau như Đức Chúa Trời đã tha thứ anh em trong Đấng Christ vậy." (Ê-phê-sô 4:32). Con số "bảy mươi lần bảy" (Ma-thi-ơ 18:22) ám chỉ sự tha thứ vô điều kiện.

3. Đối Với Những Nhóm Người Cụ Thể:

• Người Nghèo Khó Và Yếu Thế: "Hễ làm điều đó cho một người trong những người rất hèn mọn nầy của ta đây, ấy là đã làm cho chính mình ta vậy." (Ma-thi-ơ 25:40). Sách Châm Ngôn đầy rẫy những lời kêu gọi bênh vực và bố thí cho người nghèo (Châm-ngôn 14:31; 19:17).
• Kẻ Thù: "Lấy phước lành trả cho sự rủa sả; lấy sự vui mừng trả cho sự buồn bực..." (xem Rô-ma 12:14-21). Chiến thắng sự ác bằng việc lành.
• Người Cầm Quyền Và Trong Hội Thánh: "Hãy kính mọi người; yêu anh em; kính sợ Đức Chúa Trời; tôn trọng vua." (1 Phi-e-rơ 2:17). "Hãy vâng phục kẻ dẫn dắt anh em..." (Hê-bơ-rơ 13:17).

Mọi lời dạy đều được nhập thể trọn vẹn trong đời sống Chúa Giê-xu. Ngài:

• Đối xử với người thu thuế (Xa-chê), người tội lỗi (người đàn bà ngoại tình), và người bị xã hội khinh rẻ (người phung) bằng lòng thương xót và tôn trọng (Lu-ca 19:1-10; Giăng 8:1-11; Ma-thi-ơ 8:1-3).
• Rửa chân cho các môn đồ, một hành động của đầy tớ, để dạy về sự khiêm nhường và phục vụ (Giăng 13:1-17).
• Cầu nguyện cho những kẻ hành hình Ngài: "Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết mình làm điều gì." (Lu-ca 23:34).

Chúa Giê-xu không chỉ dạy *agapē*, mà Ngài chính là hiện thân của *agapē* (1 Giăng 3:16).

Làm thế nào để sống những nguyên tắc này?

1. Tự Kiểm Lòng Mình: Trước khi phản ứng với người khác, hãy tự hỏi: "Động cơ của tôi là gì? Tôi có đang tìm lợi ích cho họ không? Lời nói/việc làm này có xây dựng không?" (Ga-la-ti 6:4).
2. Chủ Động Làm Điều Tốt: Đừng chờ người khác đến với bạn. Hãy chủ động chào hỏi, hỏi thăm, giúp đỡ, khích lệ. Thực hành "Nguyên Tắc Vàng" một cách chủ động.
3. Luyện Tập Sự Tha Thứ: Nhận biết mình đã được tha thứ bao nhiêu bởi Đấng Christ (Ma-thi-ơ 18:21-35). Tha thứ là một quyết định, không nhất thiết là một cảm xúc tức thì.
4. Sống Khiêm Nhường Trong Gia Đình Và Công Sở: Ở nhà, hãy phục vụ nhau. Ở công sở, hãy tôn trọng và tìm cách nâng đỡ đồng nghiệp, dù họ có khác biệt với bạn.
5. Tiếp Cận Với Lòng Thương Xót: Khi gặp người có lối sống, quan điểm trái ngược, hãy nhớ rằng họ cũng là người được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời và đang cần ân điển. Hãy đối xử với lòng thương xót như Chúa đã đối xử với chúng ta.

Cách đối xử với người khác theo Kinh Thánh không đơn thuần là một bộ quy tắc ứng xử lịch thiệp. Đó là sự thể hiện ra bên ngoài của một tấm lòng đã được Đức Chúa Trời biến đổi bởi ân điển. Nó bắt nguồn từ việc nhìn nhận phẩm giá thiêng liêng nơi mỗi con người và đáp lại tình yêu hy sinh của Chúa Giê-xu Christ. Từ nguyên tắc vàng đến mệnh lệnh yêu thương kẻ thù, từ lời nói chân thật đến hành động phục vụ, tất cả đều quy về một mục đích: để mọi người thấy việc làm lành của chúng ta mà ngợi khen Cha chúng ta ở trên trời (Ma-thi-ơ 5:16). Ước mong mỗi chúng ta, nhờ quyền năng của Đức Thánh Linh, ngày càng trở nên giống Chúa Giê-xu hơn trong cách chúng ta yêu thương và đối xử với những người Chúa đặt để trên đường đời mình.

"Mặc dầu tôi nói được các thứ tiếng loài người và thiên sứ, nếu không có tình yêu thương, thì tôi chỉ như đồng kêu lên hay là chập chỏa vang tiếng." (1 Cô-rinh-tô 13:1)