Tuần Thương Khó / Tuần Thánh
Trong niên lịch của Hội Thánh, Tuần Thánh (hay Tuần Thương Khó) là khoảng thời gian thiêng liêng và trọng đại nhất, đánh dấu chặng đường cuối cùng trong chức vụ trên đất của Chúa Giê-xu Christ—từ sự kiện khải hoàn vào Giê-ru-sa-lem cho đến sự chết đau thương trên thập tự giá và sự phục sinh vinh hiển. Đây không chỉ là một chuỗi sự kiện lịch sử, mà là cốt lõi của Phúc Âm, nơi mặc khải trọn vẹn nhất về tình yêu, sự công bình và ân điển của Đức Chúa Trời.
I. Định Nghĩa và Phạm Vi Thời Gian
Tuần Thánh (Holy Week) hay Tuần Thương Khó (Passion Week) là tuần lễ cuối cùng của Mùa Chay, bắt đầu từ Chúa Nhật Lễ Lá (Palm Sunday) và kết thúc vào Chúa Nhật Phục Sinh (Easter Sunday). Trọng tâm của tuần này là những sự kiện xoay quanh sự thương khó (passion) của Chúa Giê-xu — một thuật ngữ bắt nguồn từ tiếng Latinh "passio" có nghĩa là "sự chịu đựng" hoặc "sự đau khổ". Trong tiếng Hy Lạp, từ tương đương là "pathos" (πάθος), cũng mang ý nghĩa tương tự. Tuần lễ này tập trung vào sự hy sinh chuộc tội của Chiên Con Đức Chúa Trời, ứng nghiệm trọn vẹn các lời tiên tri trong Cựu Ước.
II. Hành Trình Theo Từng Ngày: Sự Kiện và Ý Nghĩa Kinh Thánh
1. Chúa Nhật Lễ Lá (Chúa Nhật Lễ Lá): Sự Khải Hoàn Khiêm Nhường
Sự kiện này được ghi lại trong cả bốn sách Phúc Âm (Ma-thi-ơ 21:1-11; Mác 11:1-11; Lu-ca 19:28-44; Giăng 12:12-19). Chúa Giê-xu cỡi một con lừa tơ vào thành Giê-ru-sa-lem, ứng nghiệm lời tiên tri trong Xa-cha-ri 9:9: "Hỡi con gái Si-ôn, hãy mừng rỡ cả thể! Hỡi con gái Giê-ru-sa-lem, hãy reo mừng! Nầy, Vua ngươi đến với ngươi; Ngài là công bình và đắc thắng, nhu mì và cỡi lừa, tức là con của lừa cái." Đám đông trải áo và cầm cành lá (cành cọ) reo hò: "Hô-sa-na! Chúc phước cho Đấng nhân danh Chúa mà đến, là Vua của Y-sơ-ra-ên!" (Giăng 12:13).
Giải nghĩa: Tiếng reo "Hô-sa-na" (Hosanna) bắt nguồn từ tiếng Hê-bơ-rơ "hôshia na" (הוֹשִׁיעָה נָּא), có nghĩa là "Xin hãy cứu!" (Thi Thiên 118:25). Hành động này biểu thị sự công nhận Chúa Giê-xu là Đấng Mê-si, nhưng sự cứu rỗi Ngài đem đến không phải là giải phóng chính trị khỏi La Mã, mà là sự giải cứu khỏi tội lỗi và sự chết. Con lừa tượng trưng cho sự hòa bình và khiêm nhường, trái ngược với ngựa chiến của các vua chúa trần gian.
2. Thứ Hai: Thanh Tẩy Đền Thờ
Sau khi vào thành, Chúa Giê-xu đi thẳng đến đền thờ. Ngài "đuổi hết những kẻ bán người mua trong đền thờ, lật đổ bàn của những người đổi bạc, và ghế của những kẻ bán bò câu" (Ma-thi-ơ 21:12). Hành động này là sự phán xét của Đấng Mê-si đối với sự ô uế trong nhà Cha Ngài, biến nơi cầu nguyện thành "sào huyệt của bọn cướp" (câu 13). Sự kiện này nhấn mạnh thẩm quyền tuyệt đối của Chúa Giê-xu và lời kêu gọi Hội Thánh phải giữ cho nơi thờ phượng được thánh sạch, cả về mặt thuộc thể lẫn thuộc linh.
3. Thứ Ba: Những Sự Dạy Dỗ và Tranh Luận Cuối Cùng
Đây là ngày Chúa Giê-xu giảng dạy nhiều trên núi Ô-li-ve và trong đền thờ. Các bài giảng quan trọng bao gồm: Ẩn dụ về các người làm vườn nho (Ma-thi-ơ 21:33-46), tiên tri về sự phá hủy đền thờ và sự tái lâm (Ma-thi-ơ 24), và Bài giảng về sự phán xét cuối cùng (Ma-thi-ơ 25). Ngài cũng đối chất với các nhà lãnh đạo tôn giáo về thẩm quyền (Ma-thi-ơ 21:23-27), ẩn dụ về tiệc cưới (Ma-thi-ơ 22:1-14), và trả lời về việc nộp thuế (Ma-thi-ơ 22:15-22). Ngày này cho thấy Chúa Giê-xu vừa là Đấng dạy dỗ đầy thẩm quyền, vừa là Đấng tiên tri báo trước sự phán xét.
4. Thứ Tư: Sự Xức Dầu và Mưu Phản
Khi Chúa Giê-xu ở tại Bê-tha-ni trong nhà Si-môn, một người phụ nữ (Ma-ri, em của Ma-thê) "lấy một bình ngọc đựng dầu thơm cam tùng hảo hạng rất đắt giá, đập bình ra mà đổ trên đầu Ngài" (Mác 14:3). Hành động này bị một số môn đồ (đặc biệt là Giu-đa Ích-ca-ri-ốt) chỉ trích là phí phạm, nhưng Chúa Giê-xu khen ngợi bà: "Người đã làm điều có thể làm được, đã xức xác tôi trước để chôn" (Mác 14:8). Cùng ngày, Giu-đa đến gặp các thầy tế lễ cả để thương lượng giao nộp Chúa với giá ba mươi miếng bạc (Ma-thi-ơ 26:14-16), ứng nghiệm lời tiên tri trong Xa-cha-ri 11:12-13. Sự tương phản giữa lòng tận hiến của Ma-ri và sự phản bội của Giu-đa thật rõ rệt.
5. Thứ Năm: Bữa Tiệc Ly và Sự Cầu Nguyện tại Ghết-sê-ma-nê
Thứ Năm Rửa Chân (Maundy Thursday) – từ "Maundy" có gốc Latinh "mandatum" (mệnh lệnh), nhắc đến điều răn mới Chúa Giê-xu truyền: "Các ngươi hãy yêu nhau; như ta đã yêu các ngươi thể nào, thì các ngươi cũng hãy yêu nhau thể ấy" (Giăng 13:34).
A. Bữa Tiệc Ly: Đây là Lễ Vượt Qua cuối cùng và quan trọng nhất. Chúa Giê-xu lập nên Tiệc Thánh (Thánh Lễ). "Ngài cầm lấy bánh, tạ ơn, rồi bẻ ra trao cho môn đồ, mà phán rằng: Nầy là thân thể ta, vì các ngươi mà phó cho; hãy làm điều nầy để nhớ ta" (Lu-ca 22:19). Chén rượu nho tượng trưng cho "giao ước mới trong huyết ta" (Lu-ca 22:20). Trong tiếng Hy Lạp, từ "giao ước" là διαθήκη (diathēkē), nhấn mạnh đến một di chúc hay lời hứa một chiều từ Đức Chúa Trời.
B. Ghết-sê-ma-nê: Sau bữa tiệc, Chúa Giê-xu đến vườn Ghết-sê-ma-nê (nghĩa là "thùng ép dầu") để cầu nguyện. Ngài "buồn bực và sầu não lắm" và thưa với Đức Chúa Cha: "Cha ơi! nếu có thể được, xin cho chén nầy lìa khỏi Con! nhưng mà theo ý Cha, đừng theo ý Con" (Ma-thi-ơ 26:39). Từ Hy Lạp "agōnia" (ἀγωνία) được dùng để diễn tả sự đấu tranh, vật lộn thống khổ của Ngài. Đây là sự vâng phục trọn vẹn của Đấng Công Bình thay cho kẻ có tội.
6. Thứ Sáu Thương Khó: Sự Phán Xét, Đóng Đinh và Chết
Đây là trung tâm của Tuần Thánh. Chúa Giê-xu trải qua nhiều phiên tòa bất công (trước An-ne, Cai-phe, Phi-lát, Hê-rốt). Phi-lát tuyên bố: "Ta không thấy người nầy có tội gì" (Lu-ca 23:4), nhưng cuối cùng lại giao Ngài cho họ đóng đinh. Chúa Giê-xu bị đánh đòn, đội mão gai, và vác thập tự giá đến đồi Gô-gô-tha (Nơi Sọ).
Trên thập tự giá, Chúa Giê-xu cất lên bảy lời cuối cùng, bao gồm lời cầu nguyện tha thứ: "Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết mình làm điều gì" (Lu-ca 23:34) và tiếng kêu thống thiết: "Ê-li, Ê-li, lam-ma-sa-bách-ta-ni?" nghĩa là: "Đức Chúa Trời tôi ơi, Đức Chúa Trời tôi ơi, sao Ngài lìa bỏ tôi?" (Ma-thi-ơ 27:46), trích từ Thi Thiên 22:1. Khoảnh khắc Ngài tắt thở, bức màn trong đền thờ bị xé ra làm hai từ trên chí dưới (Ma-thi-ơ 27:51), báo hiệu con đường vào nơi chí thánh đã được mở ra cho mọi người qua huyết của Ngài (Hê-bơ-rơ 10:19-20). Tiếng Hy Lạp "tetelestai" (Τετέλεσται) trong Giăng 19:30 thường được dịch là "Mọi sự đã được trọn", là thuật ngữ trong lĩnh vực tài chính thời đó, có nghĩa là "Món nợ đã được thanh toán trọn vẹn".
7. Thứ Bảy: Ngày Yên Nghỉ và Sự Chôn Cất
Thân thể Chúa Giê-xu được Giô-sép người A-ri-ma-thê và Ni-cô-đem chôn cất trong một huyệt đá mới (Giăng 19:38-42). Đây là ngày Sa-bát, một ngày im lặng, tang tóc và chờ đợi. Nó tượng trưng cho thực tại mà mọi Cơ Đốc nhân đều trải qua: có những mùa trong đời sống thuộc linh khi chúng ta cảm thấy như Chúa đang im lặng, nhưng Ngài vẫn đang hành động trong sự chết và âm phủ (1 Phi-e-rơ 3:19). Sự chôn cất xác nhận tính hiện thực của sự chết của Đấng Christ, là phần không thể thiếu của Phúc Âm (1 Cô-rinh-tô 15:4).
III. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Tuần Thánh không chỉ để nhớ lại, mà để sống với những lẽ thật sâu sắc này:
1. Sống Với Tấm Lòng Khiêm Nhường và Vâng Phục (Chúa Nhật Lễ Lá & Ghết-sê-ma-nê): Chúa chúng ta vào Giê-ru-sa-lem không ngự trên ngựa chiến mà trên lưng lừa. Chúng ta được kêu gọi có cùng tấm lòng khiêm nhường và vâng phục ý Cha như Ngài đã bày tỏ trong vườn Ghết-sê-ma-nê. Hãy tự hỏi: Tôi có sẵn sàng từ bỏ vinh quang cá nhân và vâng theo ý muốn của Đức Chúa Trời, ngay cả khi nó đòi hỏi sự hy sinh?
2. Làm Sạch "Đền Thờ" Cá Nhân (Thứ Hai): Thân thể chúng ta là đền thờ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 6:19). Tuần Thánh là thời điểm để xét mình, ăn năn và "đuổi ra" mọi sự buôn bán, ô uế—những tham lam, ghen ghét, thói quen tội lỗi—đang làm ô nhiễm nơi ở của Đức Chúa Trời.
3. Tận Hiến Cách Quý Giá Cho Chúa (Thứ Tư): Như Ma-ri xức dầu thơm cam tùng đắt giá, chúng ta được kêu gọi dâng cho Chúa điều quý giá nhất của mình—thời gian, tài năng, tiền bạc, cả cuộc đời—một cách không tính toán, không so đo. Đừng để tinh thần thực dụng (như Giu-đa) ngăn cản sự tận hiến.
4. Yêu Thương và Phục Vụ Theo Gương Chúa (Thứ Năm): Mệnh lệnh yêu thương và hành động rửa chân của Chúa Giê-xu kêu gọi chúng ta sống đời sống phục vụ khiêm nhường. Hãy chủ động tìm cách phục vụ người khác trong gia đình, Hội Thánh và xã hội, đặc biệt là những người bị xã hội xem thường.
5. Giữ Vững Đức Tin Trong Sự Đau Khổ (Thứ Sáu): Thập tự giá dạy chúng ta rằng đau khổ không phải là dấu hiệu của sự bỏ rơi, mà có thể là một phần trong kế hoạch cứu chuộc lớn lao của Đức Chúa Trời. Trong những lúc đau buồn, thất vọng, hãy nhìn lên Đấng Christ trên thập tự giá, Đấng thấu hiểu mọi nỗi đau và đã chiến thắng.
6. Sống Trong Giao Ước Mới (Qua Tiệc Thánh): Mỗi lần dự Tiệc Thánh, chúng ta nhớ rằng mình đang sống dưới giao ước mới trong huyết Chúa. Điều này mang lại sự bảo đảm về sự tha tội và sự sống đời đời, đồng thời thúc giục chúng ta sống xứng đáng với ân điển đó.
7. Sự Kiên Nhẫn và Hy Vọng Trong Sự Chờ Đợi (Thứ Bảy): Ngày Thứ Bảy dạy chúng ta bài học về sự kiên nhẫn và hy vọng. Dù có những mùa tối tăm, Chúa vẫn đang hành động. Hãy học tin cậy Ngài ngay cả khi không thấy, không cảm nhận được, vì Ngày Phục Sinh chắc chắn sẽ đến.
Kết Luận
Tuần Thương Khó là bức tranh toàn cảnh hùng vĩ về tình yêu cứu chuộc của Đức Chúa Trời. Mỗi sự kiện, từ tiếng reo "Hô-sa-na" đến tiếng kêu "Tetelestai", đều hội tụ về thập tự giá, nơi Chúa Giê-xu Christ, Chiên Con không tì vết, gánh tội lỗi của thế gian. Khi chúng ta suy ngẫm, bước đi qua từng ngày của Tuần Thánh, ước mong lẽ thật không chỉ in sâu vào trí óc, mà còn biến đổi tấm lòng và hành động của chúng ta. Hãy để Tuần Thánh không chỉ là một nghi lễ hàng năm, mà là cơ hội để chúng ta đào sâu mối tương giao với Đấng đã yêu chúng ta và phó chính mình Ngài vì chúng ta (Ga-la-ti 2:20). Vì biết rằng, phía sau Thứ Sáu đau thương là Chúa Nhật Phục Sinh vinh quang, nơi sự chết đã bị nuốt mất trong sự thắng hơn (1 Cô-rinh-tô 15:54).