Kinh Thánh nói gì về sự tôn trọng?

Trong một xã hội đề cao chủ nghĩa cá nhân và sự đối đầu, khái niệm “tôn trọng” thường bị hiểu lầm, giản lược thành phép lịch sự xã giao bề ngoài hoặc sự kính nể dựa trên địa vị, quyền lực. Tuy nhiên, trong ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, sự tôn trọng mang một chiều sâu thần học, một nền tảng đạo đức và một sự biến đổi nội tâm vượt xa mọi tiêu chuẩn thế tục. Nó không phải là một tùy chọn văn hóa, mà là một mệnh lệnh căn bản, bắt nguồn từ chính bản tính của Đức Chúa Trời và phản ánh mối quan hệ giữa Ngài với loài người. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá quan điểm toàn diện của Kinh Thánh về sự tôn trọng, từ gốc rễ ngôn ngữ Hê-bơ-rơ và Hy Lạp, đến các biểu hiện cụ thể trong đời sống đức tin, và áp dụng thực tiễn cho Cơ Đốc nhân ngày nay.

I. Nền Tảng Thần Học: Sự Tôn Trọng Bắt Nguồn Từ Việc Kính Sợ Chúa

Trọng tâm của mọi sự tôn trọng trong Kinh Thánh không phải là hướng về con người, mà là hướng về Đức Chúa Trời. Cựu Ước sử dụng từ then chốt "יִרְאָה" (yir'ah) trong tiếng Hê-bơ-rơ, thường được dịch là "kính sợ" (the fear of the Lord). Khái niệm này không hàm ý sự khiếp đảm, sợ hãi mù quáng, mà là sự tôn kính, kính trọng sâu sắc, lòng tôn thờ và vâng phục xuất phát từ nhận thức về sự thánh khiết, uy nghiêm, quyền năng và ân điển của Đức Giê-hô-va.

“Sự kính sợ Đức Giê-hô-va là khởi đầu sự tri thức; Còn kẻ ngu muội khinh bỉ sự khôn ngoan và lời khuyên dạy.” (Châm-ngôn 1:7, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)

Câu Kinh Thánh này đặt yir'ah làm nền tảng cho mọi sự hiểu biết đúng đắn, bao gồm cả sự hiểu biết về cách chúng ta đối đãi với người khác. Không có sự kính sợ Chúa thật, mọi hình thức tôn trọng khác sẽ bị lệch lạc và không bền vững. Tân Ước tiếp tục chủ đề này với từ "φόβος" (phobos) trong tiếng Hy Lạp, mang hai sắc thái: sự sợ hãi (ví dụ: sợ hình phạt) và sự tôn kính, kính sợ. Sứ đồ Phi-e-rơ khuyên:

“Hãy tôn Đấng Christ, là Chúa, làm thánh trong lòng mình, và hãy thường thường sẵn sàng để trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em, cách nhu mì và kính sợ (phobos).” (I Phi-e-rơ 3:15)

Sự “kính sợ” ở đây là thái độ tôn trọng tối cao dành cho Chúa Cứu Thế, chi phối toàn bộ đời sống và cách chúng ta đối đãi với người khác. Khi lòng chúng ta đầy sự tôn trọng đối với Đấng Tạo Hóa, chúng ta mới có thể nhìn thấy giá trị Ngài đã đặt để trong tạo vật của Ngài, và từ đó, tôn trọng một cách đúng đắn.

II. Tôn Trọng Người Khác: Vì Mọi Người Đều Mang Hình Ảnh Đức Chúa Trời

Nền tảng thứ hai cho sự tôn trọng giữa con người với nhau được tìm thấy ngay từ những trang đầu của Kinh Thánh.

“Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ.” (SaSt 1:27)

Mỗi một con người, bất kể chủng tộc, giới tính, địa vị, tôn giáo, hay tình trạng đạo đức, đều mang trong mình hình ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei). Đây là cơ sở khách quan, tuyệt đối cho nhân phẩm và giá trị của con người. Sự tôn trọng là sự công nhận và đối xử phù hợp với thực tại thánh này. Ngay cả khi con người sa ngã, làm hoen ố hình ảnh đó, thì giá trị căn bản này vẫn không bị tước bỏ, và đó chính là lý do Chúa Giê-xu Christ đã đến để cứu chuộc.

Sự dạy dỗ này được thể hiện rõ ràng trong Tân Ước. Gia-cơ cảnh báo chống lại sự thiên vị, là biểu hiện của sự thiếu tôn trọng dựa trên bề ngoài:

“Hỡi anh em yêu dấu, hãy nghe: Có phải Đức Chúa Trời đã chọn kẻ nghèo ở thế gian nên giàu trong đức tin, là kẻ thừa kế nước Ngài đã hứa cho kẻ kính mến Ngài hay sao? Nhưng anh em khinh dể kẻ nghèo! Há chẳng phải kẻ giàu áp bức anh em, kéo anh em đến trước tòa án sao?” (Gia-cơ 2:5-6)

Trong thư Rô-ma, Phao-lô mở rộng nguyên tắc này đến việc tôn trọng những người yếu đuối trong đức tin (Rô-ma 14), và trong thư Phi-lê-môn, ông kêu gọi sự tôn trọng và đối xử anh em với một nô lệ đã trở lại đạo là Ô-nê-sim (Phi-lê-môn 1:15-16). Sự tôn trọng theo Kinh Thánh mang tính phổ quát.

III. Các Phạm Vi Cụ Thể Của Sự Tôn Trọng Trong Kinh Thánh

1. Tôn Trọng Thẩm Quyền Được Chúa Lập Nên

Kinh Thánh dạy rõ ràng về việc tôn trọng các cấu trúc thẩm quyền, vì tin rằng mọi quyền bính đều bởi Đức Chúa Trời mà ra (Rô-ma 13:1). Điều này bao gồm:

- Trong gia đình: “Hỡi kẻ làm con, hãy vâng phục cha mẹ mình trong Chúa, vì điều đó là phải lắm.” (Ê-phê-sô 6:1). Ngược lại, người làm cha mẹ cũng phải tôn trọng con cái, không chọc giận chúng (Ê-phê-sô 6:4).
- Trong hôn nhân: “Hỡi người làm vợ, hãy vâng phục chồng mình như vâng phục Chúa… Hỡi kẻ làm chồng, hãy yêu vợ mình, như Đấng Christ đã yêu Hội thánh, phó chính mình Ngài vì Hội thánh.” (Ê-phê-sô 5:22, 25). Đây là mối quan hệ tôn trọng hỗ tương, mỗi bên chu toàn bổn phận với thái độ yêu thương và tôn trọng.
- Trong xã hội và công việc: “Hãy tôn trọng mọi người; hãy yêu anh em; hãy kính sợ Đức Chúa Trời; hãy tôn trọng vua.” (I Phi-e-rơ 2:17). Đầy tớ phải tôn trọng chủ, và chủ cũng phải đối đãi công bằng với đầy tớ (Ê-phê-sô 6:5,9).

2. Tôn Trọng Chính Bản Thân

Sự tôn trọng bản thân theo Kinh Thánh không phải là sự tự tôn hoặc tự ái, mà là sự nhận thức về địa vị và giá trị mình có trong Đấng Christ, và sống xứng đáng với điều đó. Thân thể chúng ta là đền thờ của Đức Thánh Linh (I Cô-rinh-tô 6:19), vì vậy chúng ta phải tôn trọng nó, không làm ô uế bằng tội lỗi hay những thói quen phá hoại. Chúng ta là con cái Đức Chúa Trời (Giăng 1:12), được Chúa Giê-xu cứu chuộc bằng giá cao nhất. Vì thế, tôn trọng chính mình là sống một đời sống thánh khiết, gìn giữ tâm trí, tình cảm và thể chất cho sự vinh hiển của Ngài.

3. Tôn Trọng Sự Sống

Điều răn “Ngươi chớ giết người” (Xuất Ê-díp-tô 20:13) là mệnh lệnh tối thiểu về sự tôn trọng sự sống. Chúa Giê-xu đào sâu điều này khi dạy rằng ngay cả sự giận ghét và khinh bỉ trong lòng cũng đã vi phạm nguyên tắc tôn trọng sự sống và nhân phẩm của người khác (Ma-thi-ơ 5:21-22). Sự tôn trọng này mở rộng đến việc bảo vệ người yếu thế, nghèo khó và cô thế.

IV. Gương Mẫu Tối Cao: Chúa Giê-xu Christ – Sự Tôn Trọng Trong Hành Động

Chúa Giê-xu là hiện thân hoàn hảo của sự tôn trọng. Ngài tôn trọng Cha Thiên Thượng một cách trọn vẹn, luôn làm theo ý muốn Cha (Giăng 6:38). Đồng thời, Ngài bày tỏ sự tôn trọng sâu sắc đối với những người bị xã hội khinh rẻ:

- Ngài đối đãi tử tế và tôn trọng với người đàn bà Sa-ma-ri (Giăng 4), vượt qua rào cản chủng tộc và giới tính.
- Ngài tiếp nhận và tôn trọng người thu thuế Xa-chê, đến thăm nhà ông (Lu-ca 19:1-10).
- Ngài bảo vệ người đàn bà bị bắt vì tội ngoại tình, đối xử với bà bằng sự tôn trọng và ân điển (Giăng 8:1-11).
- Ngài chữa lành, chạm đến, và tôn trọng những người mắc bệnh phong, bị xã hội ruồng bỏ.

Trong Chúa Giê-xu, sự tôn trọng không phải là một lý thuyết, mà là sự khiêm nhường, đồng cảm, và yêu thương được thể hiện qua hành động cụ thể, đầy quyền năng biến đổi.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Làm thế nào để sống sự tôn trọng theo Kinh Thánh trong thế giới ngày nay?

1. Trong Gia Đình:
- Vợ/chồng: Lắng nghe tích cực, nói năng tôn trọng, không chê bai trước mặt người khác, nhận biết và trân trọng sự đóng góp của nhau.
- Cha mẹ/con cái: Cha mẹ tôn trọng suy nghĩ, cảm xúc và cá tính độc đáo của con. Con cái bày tỏ lòng biết ơn và vâng lời với thái độ tôn kính.

2. Trong Hội Thánh:
- Tôn trọng sự dạy dỗ Lời Chúa và những người lãnh đạo (I Tê-sa-lô-ni-ca 5:12-13).
- Tôn trọng sự khác biệt trong sự hiểu biết và thực hành đức tin (Rô-ma 14).
- Giữ lời hứa, đúng giờ trong các sinh hoạt chung, đó là cách tôn trọng thời gian của anh chị em.

3. Trong Xã Hội và Nơi Làm Việc:
- Lắng nghe ý kiến người khác dù không đồng ý.
- Dùng ngôn ngữ xây dựng, tránh chửi rủa, nói xấu sau lưng.
- Làm việc với tinh thần trách nhiệm như làm cho Chúa (Cô-lô-se 3:23), đó là cách tôn trọng chủ và đồng nghiệp.
- Tôn trọng luật pháp, trừ khi nó đi ngược lại mệnh lệnh của Đức Chúa Trời (Công-vụ 5:29).

4. Trong Tâm Tưởng và Lời Nói:
- Kiểm soát cơn giận (Châm-ngôn 29:11).
- “Mọi lời nói độc ác chớ ra từ miệng anh em; nhưng đôi khi cần nói, hãy nói những lời lành giúp ơn cho và có ích lợi cho kẻ nghe đến.” (Ê-phê-sô 4:29).

Kết Luận

Sự tôn trọng theo Kinh Thánh là một tấm vải dệt nên từ nhiều sợi chỉ: sự kính sợ Chúa (yir'ah), sự nhận thức về hình ảnh Đức Chúa Trời trong mỗi con người, sự vâng phục thẩm quyền Ngài thiết lập, và sự bắt chước tấm gương của Chúa Giê-xu Christ. Nó xuất phát từ một tấm lòng đã được biến đổi bởi ân điển, không còn sống cho mình mà sống cho Đấng đã chết và sống lại vì mình. Sống tôn trọng không phải để được người đời tán thưởng, mà là để làm sáng Danh Chúa, bày tỏ tình yêu Ngài cho thế giới, và gìn giữ sự hiệp một của Thánh Linh. Khi chúng ta cắm rễ sâu trong sự tôn kính dành cho Chúa, chúng ta sẽ tự nhiên sinh ra hoa trái của sự tôn trọng chân thật dành cho mọi người xung quanh.

“Sau hết mọi sự đó, anh em hãy có lòng sốt sắng yêu thương nhau; vì sự yêu thương che đậy vô số tội lỗi.” (I Phi-e-rơ 4:8). Chính tình yêu thương – agapē – là động lực và là đỉnh cao của mọi hành vi tôn trọng.