Kinh Thánh nói gì về lòng trắc ẩn?

Trong một thế giới đầy dẫy sự vô cảm, ích kỷ và đau khổ, lòng trắc ẩn nổi lên như một phẩm chất thiết yếu, không chỉ cho xã hội loài người mà còn là dấu ấn căn cước của một Cơ Đốc nhân chân chính. Tuy nhiên, lòng trắc ẩn theo quan điểm thế gian thường mờ nhạt và dựa trên cảm xúc nhất thời. Vậy, Kinh Thánh – Lời hằng sống của Đức Chúa Trời – định nghĩa và dạy dỗ chúng ta điều gì về lòng trắc ẩn? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát nền tảng thần học của lòng trắc ẩn, khám phá qua ngôn ngữ gốc, quan sát hình mẫu toàn hảo nơi Đức Chúa Trời và Chúa Cứu Thế Giê-xu, và đưa ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin.

Để hiểu sâu sắc, chúng ta phải trở về với ngôn ngữ gốc của Kinh Thánh. Trong Cựu Ước, từ Hê-bơ-rơ được sử dụng thường xuyên nhất để diễn tả lòng trắc ẩn, thương xót là "rachamim" (רַחֲמִים). Từ này bắt nguồn từ gốc "rechem" (רֶחֶם) có nghĩa là **"dạ con"**. Điều này vô cùng ý nghĩa: lòng thương xót của Đức Chúa Trời được so sánh với tình yêu thương sâu đậm, gắn bó ruột thịt, đầy sự bảo vệ và nuôi dưỡng của một người mẹ dành cho con mình. Chúng ta thấy trong Thi-thiên 103:13: "Đức Giê-hô-va thương xót kẻ kính sợ Ngài, Khác nào cha thương xót con cái mình vậy." Sự thương xót ở đây mang tính thân mật và gia đình.

Trong Tân Ước, từ Hy Lạp then chốt là "splanchnizomai" (σπλαγχνίζομαι). Đây là một từ rất mạnh mẽ và sống động, xuất phát từ "splanchna" có nghĩa là **"ruột gan", "lòng dạ"**. Nó diễn tả một cảm xúc thương xót sâu sắc đến mức thắt lại từ bên trong, một nỗi cảm thông đến rung động nội tạng. Từ này được dùng đặc biệt để mô tả phản ứng của Chúa Giê-xu trước nỗi đau của con người (ví dụ: Ma-thi-ơ 9:36, 14:14, 20:34). Như vậy, lòng trắc ẩn trong Kinh Thánh không phải là một sự thương hại hời hợt từ bên ngoài, mà là một sự rung động từ tận đáy lòng, thúc đẩy hành động cứu giúp.

Kinh Thánh mặc khải rằng lòng trắc ẩn đầu tiên và vĩ đại nhất xuất phát từ chính bản tính của Đức Chúa Trời. Ngài không chỉ *có* lòng thương xót, mà Ngài **chính là** Đấng hay thương xót. Điều này được tuyên bố long trọng trong sự mặc khải danh Ngài cho Môi-se: "Đức Giê-hô-va! Đức Giê-hô-va! là Đức Chúa Trời nhân từ, thương xót, chậm giận, đầy dẫy ân huệ và thành thực" (Xuất Ê-díp-tô Ký 34:6). Cụm "nhân từ, thương xót" ở đây trong tiếng Hê-bơ-rơ là "rachum v'chanun", với gốc "rachamim" đứng đầu.

Sứ đồ Giăng tóm tắt chân lý này một cách giản dị nhưng sâu sắc: "Hỡi kẻ rất yêu dấu, nếu Đức Chúa Trời đã yêu chúng ta dường ấy, thì chúng ta cũng phải yêu nhau... Chúng ta đã yêu, vì Chúa đã yêu chúng ta trước" (I Giăng 4:11, 19). Lòng trắc ẩn của chúng ta đối với người khác chỉ là sự phản chiếu và đáp lại lòng trắc ẩn nguyên thủy mà chính Đức Chúa Trời đã bày tỏ cho chúng ta qua sự hy sinh của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá. Khi chúng ta đang chết trong tội lỗi, "nhưng Đức Chúa Trời, là Đấng giàu lòng thương xót... đã khiến chúng ta sống với Đấng Christ" (Ê-phê-sô 2:4-5). Ân điển cứu rỗi là đỉnh cao của lòng trắc ẩn thần thượng.

Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời nhập thể, là hiện thân trọn vẹn của lòng trắc ẩn thần thượng. Cuộc đời và chức vụ của Ngài là một chuỗi những hành động được thúc đẩy bởi lòng thương xót sâu thẳm (splanchnizomai).

• Trước nhu cầu thể chất: Khi thấy đoàn dân đông đói khát, Ngài "động lòng thương xót" và hóa bánh ra nhiều (Ma-thi-ơ 14:14; 15:32).
• Trước bệnh tật và khuyết tật: Ngài chạm đến người phong hủi với lời tuyên bố đầy quyền năng và thương xót: "Ta muốn, hãy sạch đi" (Ma-thi-ơ 8:3). Với hai người mù ở Giê-ri-cô, "Đức Chúa Jêsus động lòng thương xót, bèn rờ đến mắt họ" và chữa lành (Ma-thi-ơ 20:34).
• Trước sự mồ côi và đau buồn: Tại thành Na-in, Ngài không chỉ an ủi bà góa mất con bằng lời nói, mà còn "động lòng thương xót" và phục sinh người con trai (Lu-ca 7:13).
• Trước tình trạng thuộc linh lạc lối: Khi nhìn thấy dân chúng bơ vơ, tan lạc như chiên không có kẻ chăn, Ngài "động lòng thương xót" và dạy dỗ họ (Ma-thi-ơ 9:36).

Quan trọng nhất, lòng trắc ẩn tối thượng của Ngài được bày tỏ trên thập tự giá. Trong cơn đau đớn tột cùng, Ngài cầu nguyện cho những kẻ hành hình mình: "Lạy Cha, xin tha cho họ, vì họ không biết mình làm điều gì" (Lu-ca 23:34). Lòng trắc ẩn của Chúa Giê-xu luôn dẫn đến **hành động cụ thể** để giải quyết tận gốc nỗi đau, cho dù là thể xác, tình cảm hay thuộc linh.

Chúa Giê-xu không chỉ làm gương mà còn dạy dỗ rõ ràng về lòng trắc ẩn như một tiêu chuẩn bắt buộc cho những người theo Ngài.

1. Dụ Ngôn Người Sa-ma-ri Nhân Lành (Lu-ca 10:25-37): Đây là bài giảng kinh điển về lòng trắc ẩn thực tiễn. Trước câu hỏi "Ai là người lân cận tôi?", Chúa Giê-xu kể câu chuyên về một người bị cướp đánh nhừ tử. Thầy tế lễ và người Lê-vi – những nhà lãnh đạo tôn giáo – "trông thấy" nhưng "đi qua khỏi" bên kia đường. Họ có thể có lòng đạo đức, nhưng thiếu lòng trắc ẩn. Người Sa-ma-ri, thuộc dân tộc bị người Do Thái khinh miệt, lại khác: "Nhưng một người Sa-ma-ri đi đường, đến gần người ấy, ngó thấy thì động lòng thương" (câu 33 – từ "động lòng thương" chính là splanchnizomai). Lòng trắc ẩn của ông dẫn đến một loạt hành động cụ thể, tốn kém thời gian và tiền bạc: lại gần, băng bó vết thương, đổ dầu và rượu, đưa lên lừa, đem đến quán trọ, chăm sóc và trả tiền. Kết luận của Chúa Giê-xu thật rõ ràng: "Hãy đi, và làm giống như vậy" (câu 37). Lòng trắc ẩn chân chính vượt qua mọi rào cản chủng tộc, tôn giáo, xã hội và đòi hỏi sự dấn thân cá nhân.

2. Những Lời Dạy Trực Tiếp:
- "Hãy có lòng thương xót, như Cha các ngươi hay thương xót" (Lu-ca 6:36). Đây là mệnh lệnh, và tiêu chuẩn là chính Đức Chúa Trời.
- Sự phán xét cuối cùng trong Ma-thi-ơ 25:31-46 cho thấy lòng trắc ẩn thực tế (cho kẻ đói ăn, cho kẻ khát uống, tiếp khách lạ, cho kẻ trần truồng mặc, thăm viếng kẻ bệnh và tù tội) được xem như là phục vụ chính Chúa. "Hễ các ngươi đã làm việc đó cho một người trong những người rất hèn mọn nầy của anh em ta, ấy là đã làm cho chính mình ta vậy" (câu 40).
- Các thư tín cũng nhấn mạnh: "Vậy, anh em là kẻ chọn lựa của Đức Chúa Trời, là người thánh và rất yêu dấu của Ngài, hãy có lòng thương xót... Hãy mặc lấy sự nhân từ, khiêm nhường, mềm mại, nhịn nhục" (Cô-lô-se 3:12).

Làm thế nào để lòng trắc ẩn từ ngữ trở thành thực tại trong đời sống hằng ngày của chúng ta?

1. Bắt Đầu Từ Mối Liên Hệ Với Chúa: Chúng ta không thể cho đi điều mình không có. Hãy dành thời gian chiêm ngưỡng lòng thương xót của Chúa dành cho bạn. Suy gẫm về sự tha thứ, ân điển và sự kiên nhẫn Ngài dành cho bạn. Cầu nguyện như Đa-vít: "Hỡi Đức Chúa Trời, xin hãy thương xót tôi tùy lòng nhân từ của Chúa" (Thi-thiên 51:1). Lòng trắc ẩn là trái được sinh ra bởi Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22 – "nhân từ" trong bản khác dịch là "lòng nhân ái", từ Hy Lạp chrestotes).

2. Tập "Nhìn" Như Chúa Giê-xu: Hãy tập dừng lại và chủ động quan sát những người xung quanh – người hàng xóm cô đơn, đồng nghiệp đang gánh nặng, người vô gia cư trên phố, thành viên trong Hội Thánh đang âm thầm chịu đựng. Đừng "đi qua phía bên kia" vì bận rộn hoặc vô tâm. Cầu xin Chúa ban cho bạn đôi mắt biết nhìn thấy nhu cầu và trái tim biết rung động (splanchnizomai).

3. Hành Động Cụ Thể, Dù Nhỏ: Lòng trắc ẩn không dừng ở cảm xúc. Hãy bắt đầu bằng những hành động thiết thực: một lời cầu nguyện chân thành cho ai đó, một tin nhắn động viên, một bữa ăn được chia sẻ, một khoảng thời gian lắng nghe không phán xét, một sự giúp đỡ vật chất kịp thời. Như lời khuyên trong I Giăng 3:18: "Hỡi con cái bé mọn, chớ yêu mến bằng lời nói và lưỡi, nhưng bằng việc làm và lẽ thật."

4. Vượt Qua Thành Kiến Và Ranh Giới: Hãy ý thức và cố ý phá vỡ những rào cản của mình. Lòng trắc ẩn của Chúa mời gọi chúng ta đến với những người khác biệt về chính trị, văn hóa, địa vị kinh tế, hoặc thậm chí là những người đã làm tổn thương chúng ta.

5. Kết Hợp Công Bình Và Thương Xót: Lòng trắc ẩn chân chính không chỉ giải quyết triệu chứng mà còn quan tâm đến nguyên nhân gốc rễ của sự bất công và đau khổ. Hãy tìm hiểu và ủng hộ những cách thức mang tính hệ thống để giúp đỡ người yếu thế, như Kinh Thánh đã dạy: "Hãy binh vực kẻ cô thế và mồ côi; hãy đoán xét công bình cho kẻ khốn cùng và thiếu thốn" (Thi-thiên 82:3).

Lòng trắc ẩn theo Kinh Thánh không phải là một tùy chọn cảm xúc cho Cơ Đốc nhân; đó là mệnh lệnh thiết yếu bắt nguồn từ chính bản tính của Đức Chúa Trời và được bày tỏ trọn vẹn nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu. Nó là thước đo chân thực cho tình yêu thương của chúng ta đối với Đức Chúa Trời: "Nếu ai có của cải đời nầy, thấy anh em mình đương cùng túng mà chặt dạ thì lòng yêu mến Đức Chúa Trời thể nào ở trong người ấy được!" (I Giăng 3:17).

Sống với lòng trắc ẩn là bước đi trong sự tự do và vui mừng, vì chúng ta đang tham gia vào công việc yêu thương của chính Đức Chúa Trời. Nó biến đổi chúng ta từ những người chỉ biết thu nhận ân điển thành những kênh dẫn truyền ân điển. Trong một thế giới đang khát khao sự tử tế thật sự, lòng trắc ẩn của Cơ Đốc nhân trở thành một chứng cớ hùng hồn về Phúc Âm – về một Đức Chúa Trời giàu lòng thương xót, đã đến gần trong Đấng Christ để rờ đến những vết thương của nhân loại và phục hồi chúng ta cách trọn vẹn.

Hôm nay, chúng ta hãy cầu xin Chúa khiến lòng chúng ta rung động trước những gì khiến trái tim Ngài rung động, và ban cho chúng ta sự can đảm để lại gần, chạm đến và yêu thương bằng việc làm và lẽ thật.