Chủ nghĩa tư tế là gì?

Trong hành trình đức tin, Hội Thánh thường đối diện với những sự sai lệch tinh vi từ bản chất thuần khiết của Phúc Âm. Một trong những sự sai lệch đó là “chủ nghĩa tư tế” (clericalism), một hệ thống tư tưởng và cơ cấu đề cao, tách biệt và trao quyền lực thuộc linh đặc biệt cho một giai cấp giáo sĩ chuyên nghiệp, qua đó làm lu mờ chức tư tế phổ thông của mọi tín đồ và che khuất vai trò trung bảo duy nhất của Chúa Giê-xu Christ. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát hiện tượng này dưới ánh sáng Kinh Thánh, vạch rõ mối nguy hiểm của nó và khẳng định lại sự tự do vinh hiển trong chức vụ của mọi thánh đồ.

Chủ nghĩa tư tế có thể được hiểu là một hệ thống hoặc thái độ trong đó một nhóm người (mục sư, trưởng lão, giáo sĩ) được xem như là tầng lớp trung gian thiết yếu và độc quyền giữa Đức Chúa Trời và phần còn lại của tín đồ. Trong mô hình này, “giáo sĩ” được xem là người nắm giữ, thông giải và phân phát ân điển, lẽ thật, và quyền năng thuộc linh một cách đặc quyền. Các biểu hiện thường thấy bao gồm:

• Độc quyền giải kinh: Quan niệm rằng chỉ những người “được chức” mới có thẩm quyền giải nghĩa Kinh Thánh một cách chính xác, còn tín đồ bình thường thì không đủ năng lực hoặc thẩm quyền.
• Độc quyền về các phương tiện ân điển: Tin rằng sự hiện diện, lời cầu nguyện, sự ban phước hay các nghi lễ (như Tiệc Thánh, Báp-têm) chỉ có hiệu lực và giá trị khi được thực hiện bởi người có chức vụ.
• Sự tách biệt giai cấp: Tạo ra một khoảng cách xã hội và thuộc linh rõ rệt giữa “giáo sĩ” và “giáo dân”, từ cách ăn mặc, xưng hô đến địa vị trong cộng đồng.
• Quyền lực tập trung: Mọi quyết định thuộc linh và hành chính đều tập trung vào một hoặc một nhóm nhỏ lãnh đạo, không có sự tham gia thực chất của tín đồ.

Hệ quả của chủ nghĩa tư tế là nó khiến thân thể Đấng Christ bị tê liệt, làm cho đại đa số tín đồ trở nên thụ động, ỷ lại, và không phát triển được ân tứ, chức năng thuộc linh mà Đức Thánh Linh đã ban cho mỗi người.

Để hiểu rõ sự sai lệch, chúng ta phải quay về nền tảng Kinh Thánh về chức tư tế.

1. Cựu Ước: Chức Tư Tế Hạn Chế Thuộc Về Chi Phái Lê-vi
Trong Cựu Ước, Đức Chúa Trời thiết lập một chức tư tế đại diện và hạn chế. Ngài chọn riêng chi phái Lê-vi và nhà A-rôn để đảm nhiệm chức vụ tại đền tạm và đền thờ (Dân Số Ký 3:5-10). Từ Hy Lạp cho “thầy tế lễ” trong bản LXX là ἱερεύς (hiereus). Chức vụ này có những đặc điểm:

- Trung gian: Họ đại diện cho dân chúng trước mặt Đức Chúa Trời, dâng của lễ, cầu thay (Lê-vi Ký 9:7).
- Độc quyền: Chỉ họ mới được vào Nơi Thánh và Nơi Chí Thánh; người thường nếu vào sẽ bị xử tử (Dân Số Ký 18:7).
- Tạm thời và không trọn vẹn: Của lễ của họ không thể cất tội lỗi đi được (Hê-bơ-rơ 10:11). Họ là “hình bóng” cho một Thầy Tế Lễ hoàn hảo sẽ đến.

2. Tân Ước: Sự Phá Đổ Hàng Rào Ngăn Cách
Sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ đã tạo nên một cuộc cách mạng toàn diện. Khi Ngài trút hơi thở cuối cùng, bức màn trong đền thờ “xé ra làm đôi từ trên chí dưới” (Ma-thi-ơ 27:51). Hành động siêu nhiên này của Đức Chúa Trời tuyên bố chấm dứt thời đại của đền thờ với một chức tế lễ trung gian độc quyền. Con đường vào nơi chí thánh, tức là sự hiện diện của Đức Chúa Trời, đã được mở ra cho tất cả những ai đến bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu.

3. Chức Tư Tế Nhà Vua Của Mọi Tín Đồ
Đây là chân lý nền tảng chống lại mọi hình thức chủ nghĩa tư tế:

“Nhưng anh em là dòng giống được lựa chọn, là chức tư tế nhà vua, là dân thánh, là dân thuộc về Đức Chúa Trời, hầu cho anh em rao giảng nhân đức của Đấng đã gọi anh em ra khỏi nơi tối tăm, đến nơi sáng láng lạ lùng của Ngài.” (I Phi-e-rơ 2:9)

Phi-e-rơ sử dụng cụm từ Hy Lạp βασίλειον ἱεράτευμα (basileion hierateuma) – “chức tư tế nhà vua” hay “vương quốc của những thầy tế lễ”. Mọi tín đồ, không phân biệt giới tính, nghề nghiệp hay trình độ, đều được xức dầu và kêu gọi vào chức vụ tư tế thánh này. Chức vụ đó bao gồm:

- Tiếp cận trực tiếp: “Ấy vậy, nhờ Ngài mà chúng ta cả đôi bên được phép đến gần Đức Chúa Cha, đồng trong một Thánh Linh.” (Ê-phê-sô 2:18).
- Dâng của lễ thuộc linh: “Hãy dâng thân thể mình cho Đức Chúa Trời như của lễ sống và thánh… ấy là sự thờ phượng phải lẽ của anh em.” (Rô-ma 12:1). Của lễ ngợi khen, làm việc lành, chia sẻ vật chất đều là sự thờ phượng (Hê-bơ-rơ 13:15-16).
- Cầu thay: Mọi tín đồ đều được kêu gọi cầu nguyện, cầu thay cho mọi người (I Ti-mô-thê 2:1).
- Rao giảng nhân đức: Làm chứng và rao truyền Phúc Âm cứu rỗi.

4. Chúa Giê-xu Christ – Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm Duy Nhất và Trọn Vẹn
Sự xung đột then chốt giữa lẽ thật và chủ nghĩa tư tế nằm ở địa vị của Chúa Giê-xu. Sách Hê-bơ-rơ trình bày Ngài là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm duy nhất và vĩnh cửu theo trật tự Mên-chi-xê-đéc (Hê-bơ-rơ 5:10, 7:17).

“Vì chúng ta có một Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm… Hãy cầm giữ sự làm chứng mình đã nhận tin. Vì chúng ta có Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm lớn đã thấu các từng trời, là Đức Chúa Jêsus, Con Đức Chúa Trời, thì hãy bền giữ đạo chúng ta đã nhận tin. Vì chúng ta không có thầy tế lễ thượng phẩm không có thể cảm thương sự yếu đuối chúng ta, bèn có một thầy tế lễ bị thử thách trong mọi việc cũng như chúng ta, song chẳng phạm tội. Vậy, chúng ta hãy vững lòng đến gần ngôi ơn phước, hầu cho được thương xót và tìm được ơn để giúp chúng ta trong thì giờ có cần dùng.” (Hê-bơ-rơ 4:14-16)

Danh từ Hy Lạp ἀρχιερεύς (archiereus) – “Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm” – chỉ được áp dụng cho Chúa Giê-xu trong Tân Ước. Ngài là Đấng Trung Bảo duy nhất giữa Đức Chúa Trời và loài người (I Ti-mô-thê 2:5). Không một con người nào, dù được tôn trọng đến đâu, có thể đảm nhận hay chia sẻ địa vị trung bảo này. Mọi “sự đến gần” của chúng ta với Đức Chúa Cha đều phải “nhờ Ngài”, “trong Ngài” và “bởi Ngài”.

Cần phân biệt rõ: Kinh Thánh công nhận và thiết lập các chức vụ đặc biệt trong Hội Thánh (như sứ đồ, tiên tri, truyền đạo, mục sư, giáo sư – Ê-phê-sô 4:11) nhưng không hề ủng hộ một giai cấp tư tế độc quyền. Chức vụ là để “trang bị cho các thánh đồ để làm công việc của chức vụ” (Ê-phê-sô 4:12), nghĩa là để trao quyền và huấn luyện tất cả tín đồ cho chức vụ, chứ không phải để thay thế hay kiểm soát chức vụ của họ. Người lãnh đạo theo Kinh Thánh là người đầy tớ, người nâng đỡ, người gương mẫu (I Phi-e-rơ 5:2-3), chứ không phải là ông chủ hay người độc quyền phân phát ân điển.

Làm thế nào để chúng ta, với tư cách là Hội Thánh, chống lại tinh thần chủ nghĩa tư tế và sống trọn vẹn chức tư tế nhà vua?

1. Đối Với Cá Nhân Tín Đồ:

• Hãy nắm lấy quyền tiếp cận trực tiếp: Bạn không cần một con người nào khác làm trung gian để đến với Cha, cầu nguyện, xưng tội, hay tìm kiếm ý muốn Ngài. Hãy học tập “đến gần ngôi ơn phước” mỗi ngày với lòng tin quyết (Hê-bơ-rơ 4:16).
• Khám phá và sử dụng ân tứ thuộc linh: Mỗi bạn đều có một hay nhiều ân tứ (charismata) để gây dựng Hội Thánh (I Cô-rinh-tô 12:7). Đừng ủy thác trách nhiệm thuộc linh của mình cho mục sư. Hãy phục vụ bằng ân tứ Chúa ban, dù là thăm viếng, khích lệ, dạy dỗ, hay giúp đỡ.
• Dâng của lễ thuộc linh: Xem cả cuộc sống – công việc, gia đình, tài chính, lời nói – như của lễ sống thánh dâng lên cho Chúa.
• Tự nghiên cứu Lời Chúa: Như người Bê-rê, “ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xem điều giảng có thật chăng” (Công vụ 17:11). Hãy để Đức Thánh Linh, Thầy Dạy tối cao của bạn, dẫn dắt bạn vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13).

2. Đối Với Người Lãnh Đạo Hội Thánh (Mục Sư, Truyền Đạo, Trưởng Lão):

• Nhận thức mình là đầy tớ, không phải chủ: “Ấy vậy, dầu chúng tôi hay là thiên sứ từ trên trời xuống truyền cho anh em một Tin Lành trái với Tin Lành chúng tôi đã truyền cho anh em, thì người ấy đáng bị a-na-them!” (Ga-la-ti 1:8). Thẩm quyền duy nhất là Lời Chúa, không phải chức vụ.
• Trao quyền, chứ không độc quyền: Công việc là trang bị thánh đồ, tạo cơ hội, khích lệ và thừa nhận chức vụ của mọi người. Hãy “phóng thích” tín đồ vào cuộc chiến thuộc linh và chức vụ.
• Sống minh bạch và có thể bị chất vấn: Đừng tạo vỏ bọc “bất khả xâm phạm” quanh mình. Hãy sống như một anh em, một tội nhân đã được tha thứ, cũng cần ân điển mỗi ngày.
• Luôn dẫn mọi người đến với Christ: Mục tiêu của mọi bài giảng, lời khuyên, sự chăm sóc phải là giới thiệu và tôn cao Chúa Giê-xu, chứ không phải bản thân mình.

3. Đối Với Cộng Đồng Hội Thánh:

• Xây dựng văn hóa “mọi người đều là thầy tế lễ”: Trong các buổi nhóm, hãy tạo không gian để nhiều người chia sẻ lời chứng, lời cầu nguyện, bài hát, hay sự dạy dỗ (I Cô-rinh-tô 14:26).
• Đánh giá dựa trên đức tính và sự trung tín, chứ không chỉ chức danh: Tôn trọng mọi sự phục vụ, dù nhỏ bé hay ẩn giấu.
• Cảnh giác với ngôn ngữ và cơ cấu tạo nên giai cấp: Tránh những tước hiệu, nghi lễ, cách sắp xếp không gian nhóm lại tạo cảm giác có một “khu vực thánh” chỉ dành cho giới lãnh đạo.

Chủ nghĩa tư tế là một sự thoái lui nguy hiểm về thời kỳ Cựu Ước, phủ nhận công trình hoàn tất của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá. Nó đánh cắp địa vị vinh hiển của tín đồ, làm yếu đi thân thể Đấng Christ, và cuối cùng, là ăn cắp sự vinh hiển thuộc về một mình Đấng Trung Bảo duy nhất. Lời kêu gọi của Phúc Âm là một lời mời gọi vào chức tư tế: từ chỗ xa cách, tội lỗi, trở nên một dân tộc thánh, một chức tư tế nhà vua, trực tiếp thông công với Đức Chúa Trời và trung tín phục vụ trong thế giới của Ngài.

Hãy đứng vững trong sự tự do mà Đấng Christ đã buông tha chúng ta (Ga-la-ti 5:1). Đừng để mình bị đặt dưới một ách nô lệ mới của những luật lệ và giai cấp do con người tạo ra. Hãy sống và hầu việc như những thầy tế lẽ thánh, hết lòng, bởi biết rằng bạn đã được rửa sạch, được xức dầu, và được kêu gọi vào một chức vụ vinh hiển – không phải bởi sự chỉ định của loài người, nhưng bởi huyết báu của Chiên Con và sự xức dầu của Đức Thánh Linh.