Mục Đích Của Luật Môi-se
Trong hành trình đức tin, nhiều Cơ Đốc nhân thường vấp phải câu hỏi quan trọng: “Nếu chúng ta được cứu bởi ân điển qua đức tin, vậy thì Luật Pháp mà Đức Chúa Trời ban qua Môi-se có mục đích gì?”. Sự hiểu lầm về vai trò của Luật Pháp có thể dẫn đến chủ nghĩa hợp pháp (legalism) hoặc chủ nghĩa buông thả (antinomianism). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh, đặc biệt là các thư tín của Sứ đồ Phao-lô, để khám phá mục đích thần học và thực tiễn của Luật Môi-se, giúp chúng ta có cái nhìn cân bằng và đúng đắn trong mối quan hệ với Chúa.
Trước khi đi vào mục đích, cần hiểu bối cảnh. Luật Môi-se (hay Torah, תּוֹרָה) không phải là khởi điểm trong kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời. Giao ước Ân điển đã được hứa với Áp-ra-ham trước đó (Sáng Thế Ký 12:1-3). Luật Pháp được ban xuống tại núi Si-na-i (Xuất Ê-díp-tô Ký 20) sau sự kiện giải cứu dân Y-sơ-ra-ên khỏi Ai Cập—một hình bóng về sự cứu chuộc. Sứ đồ Phao-lô xác định rõ thứ tự này: “Vả, luật pháp đã được ban sau bốn trăm ba mươi năm, thì không thể bỏ lời giao ước đã lập trước của Đức Chúa Trời, và làm cho lời hứa ra vô hiệu” (Ga-la-ti 3:17). Điều này cho thấy Luật Pháp có một vai trò tạm thời và chức năng trong giai đoạn nhất định, dẫn dắt đến Đấng Christ.
Phao-lô, trong thư Ga-la-ti và Rô-ma, đã được Đức Thánh Linh soi dẫn để giải thích rõ ràng mục đích của Luật Pháp. Chúng ta có thể tóm gọn vào ba chức năng chính:
1. Luật Pháp Phơi Bày Tội Lỗi và Làm Lộ Rõ Bản Chất Tội Lỗi của Con Người
Mục đích đầu tiên và căn bản nhất là chẩn đoán. Luật Pháp như một tấm gương phản chiếu sự thánh khiết của Đức Chúa Trời và sự bất toàn của con người. “Vì bởi luật pháp mà tôi biết tội lỗi” (Rô-ma 3:20b). Từ “biết” trong nguyên ngữ Hy Lạp là epignōsis (ἐπίγνωσις), mang nghĩa nhận biết đầy đủ, nhận thức rõ ràng. Luật Pháp không chỉ liệt kê tội, mà còn kết tội chúng ta.
Hơn nữa, Luật Pháp còn cho thấy tội lỗi thâm sâu hơn là hành vi bề ngoài; nó phơi bày động cơ và bản chất tội lỗi trong lòng. Phao-lô viết: “Nhưng tôi không biết tội lỗi là gì, nếu không có luật pháp: vì tôi chẳng biết sự tham muốn là gì, nếu luật pháp chẳng nói: Ngươi chớ tham muốn” (Rô-ma 7:7). Điều răn thứ 10 (“chớ tham muốn”) nhắm thẳng vào dục vọng trong lòng, chứ không chỉ hành động. Do đó, Luật Pháp cho thấy chúng ta không chỉ vi phạm, mà còn có một bản chất tội lỗi cần được giải quyết.
2. Luật Pháp Là Thầy Giáo (Người Dẫn Đưa) Để Đưa Chúng Ta Đến Với Đấng Christ
Đây là mục đích quan trọng và tích cực nhất. Phao-lô dùng một hình ảnh rất sống động: “Ấy vậy, luật pháp đã như thầy giám hộ dẫn chúng ta đến với Đấng Christ, hầu cho chúng ta bởi đức tin mà được xưng công bình” (Ga-la-ti 3:24). Từ “thầy giám hộ” trong tiếng Hy Lạp là paidagōgos (παιδαγωγός), chỉ một người nô bộc có nhiệm vụ dẫn đứa trẻ đến trường, giám sát và bảo vệ nó cho đến khi nó trưởng thành. Người này không phải là thầy giáo chính, mà là người hộ tống.
Luật Pháp đóng vai trò đó: nó cho chúng ta thấy chúng ta không thể tự cứu mình bằng sự vâng giữ trọn vẹn (vì tất cả đều phạm tội – Rô-ma 3:23). Nó đóng cửa mọi con đường tự công bình và chỉ cho chúng ta thấy nhu cầu cấp thiết phải có một Đấng Cứu Chuộc bên ngoài chính chúng ta. Nó chỉ thẳng về Chúa Giê-xu Christ, là Đấng đã “chuộc chúng ta khỏi sự rủa sả của luật pháp” (Ga-la-ti 3:13). Luật Pháp dạy chúng ta về tội lỗi và hình phạt; Phúc Âm chỉ cho chúng ta về Đấng Cứu Chuộc và sự tha thứ.
3. Luật Pháp Là Tiêu Chuẩn Thánh Khiết Cho Đời Sống và Làm Bày Tỏ Sự Công Bình Của Đức Chúa Trời
Luật Pháp phản ánh bản tính thánh khiết, công bình và tốt lành của Đức Chúa Trời. Phao-lô khẳng định: “Vả, chúng ta biết rằng luật pháp là tốt lành, nếu ai dùng một cách chính đáng” (1 Ti-mô-thê 1:8). Nó là thước đo tuyệt đối cho điều gì là đúng, sai, thánh khiết và tội lỗi trong mắt Đức Chúa Trời. Dù không còn bị kết tội bởi Luật Pháp (Rô-ma 8:1), chúng ta vẫn thấy trong đó sự khải tháng về ý muốn tốt lành của Đức Chúa Trời.
Mười Điều Răn, chẳng hạn, vẫn là một bản tóm tắt tuyệt vời về các nguyên tắc đạo đức vĩnh cửu phản ánh tính cách Đức Chúa Trời. Luật Pháp cũng làm bày tỏ sự công bình của Đức Chúa Trời khi Ngài trừng phạt tội lỗi—điều được thể hiện trọn vẹn nơi thập tự giá, khi Chúa Giê-xu gánh chịu sự đoán phạt thay cho chúng ta (Rô-ma 3:25-26).
Để hiểu sâu hơn, cần so sánh hai giao ước:
- Giao Ước Cũ (Luật Pháp): Được khắc trên bảng đá (Xuất Ê-díp-tô Ký 31:18). Nó ngoại tại, đòi hỏi sự vâng giữ từ bên ngoài. Lời hứa: “Hãy làm các luật lệ nầy thì các ngươi sẽ được sống” (Lê-vi Ký 18:5). Lời nguyền: Sự rủa sả nếu không vâng giữ (Phục Truyền 27:26).
- Giao Ước Mới (Ân Điển): Được viết trên bảng lòng (Giê-rê-mi 31:33; 2 Cô-rinh-tô 3:3). Nó nội tại, ban quyền năng bởi Đức Thánh Linh để vâng theo. Lời hứa: “Ta sẽ ban Thần Ta trong các ngươi và khiến các ngươi noi theo luật lệ Ta” (Ê-xê-chi-ên 36:27). Phước hạnh: Sự sống đời đời và được xưng công bình bởi đức tin.
Chúa Giê-xu là Đấng làm trọn Luật Pháp (Ma-thi-ơ 5:17). Ngài không hủy bỏ nhưng hoàn thành và đưa chúng ta vào một giao ước cao trọng hơn dựa trên sự chết đền tội và sự sống lại của Ngài.
Hiểu đúng mục đích Luật Môi-se giúp chúng ta sống tự do và đúng đắn trong Ân Điển:
1. Sống Trong Tự Do Khỏi Sự Kết Tội: Vì chúng ta “không còn dưới luật pháp, nhưng dưới ân điển” (Rô-ma 6:14), chúng ta không còn sống trong sự sợ hãi bị đoán phạt. Khi phạm tội, chúng ta chạy đến với sự tha thứ dựa trên huyết Chúa Giê-xu, không phải cố gắng chuộc tội bằng việc lành (1 Giăng 1:9).
2. Dùng Luật Pháp Cách Chính Đáng: Như “tấm gương” để tự kiểm tra và nhận biết tội lỗi cần xưng ra. Như “la bàn” chỉ ra ý muốn tốt lành của Đức Chúa Trời. Như “bản hướng dẫn” cho xã hội về các nguyên tắc công bình (1 Ti-mô-thê 1:8-10).
3. Để Đức Thánh Linh và Tình Yêu Làm Trọn Luật Pháp: Mục tiêu của chúng ta không phải là vâng giữ từng chữ để được công bình, mà là để Đức Thánh Linh—Luật Pháp của Đấng Christ được viết trong lòng—dẫn dắt chúng ta. “Vì cả luật pháp được làm trọn trong một lời nầy: Ngươi hãy yêu kẻ lân cận như mình” (Ga-la-ti 5:14). Sự vâng phục bây giờ xuất phát từ lòng biết ơn và tình yêu đáp lại.
4. Rao Giảng Phúc Âm Cách Hiệu Quả: Khi chia sẻ Phúc Âm, chúng ta có thể sử dụng chức năng “thầy giám hộ” của Luật Pháp để giúp người ta thấy được nhu cầu cứu rỗi thực sự, trước khi chỉ về Đấng Christ là Giải Pháp.
Luật Môi-se, trong kế hoạch nhiệm mầu của Đức Chúa Trời, không phải là cứu cánh mà là phương tiện. Mục đích của nó không phải để cứu rỗi, mà để chẩn đoán tội lỗi, dẫn dắt chúng ta đến với Chúa Giê-xu Christ, và bày tỏ tiêu chuẩn thánh khiết của Đấng Tạo Hóa. Là Cơ Đốc nhân sống dưới Giao Ước Mới, chúng ta không khinh dể hay bỏ qua Luật Pháp, nhưng chúng ta đọc nó qua lăng kính của thập tự giá và sự phục sinh. Chúng ta tôn trọng nó như một phần Lời Đức Chúa Trời, đồng thời vui mừng trong sự tự do của con cái Đức Chúa Trời, được Thánh Linh ban quyền năng để sống một đời sống đẹp lòng Ngài—không bởi gánh nặng của chữ viết trên bảng đá, nhưng bởi quyền năng của Thánh Linh viết trên bảng lòng thịt (2 Cô-rinh-tô 3:3).
“Hết thảy những kẻ cậy các việc luật pháp, thì bị rủa sả... Đấng Christ đã chuộc chúng ta khỏi sự rủa sả của luật pháp... hầu cho phước lành ban cho Áp-ra-ham nhờ Đức Chúa Jêsus Christ mà được rải khắp trên dân ngoại, lại hầu cho chúng ta cậy đức tin mà nhận lãnh Đức Thánh Linh đã hứa cho.” (Ga-la-ti 3:10, 13a, 14)