Ngày Chuộc Tội (Yom Kippur)
Trong lịch sử cứu rỗi của Đức Chúa Trời, có những thời điểm và nghi lễ thiêng liêng được thiết lập như những dấu chỉ quan trọng, báo trước về công việc trọn vẹn của Đấng Mê-si. Một trong những ngày trọng đại nhất trong niên lịch tôn giáo của Y-sơ-ra-ên chính là Ngày Chuộc Tội, hay Yom Kippur (יוֹם כִּפּוּר). Đối với Cơ Đốc nhân ngày nay, việc nghiên cứu sâu sắc về ngày này không chỉ mở ra sự hiểu biết về nền tảng Cựu Ước mà còn làm sáng tỏ một cách kỳ diệu về sự chết chuộc tội đầy đủ và trọn vẹn của Chúa Giê-xu Christ trên thập tự giá.
Yom Kippur (Yom = ngày; Kippur = sự chuộc tội, sự đền tội) là ngày lễ quan trọng nhất trong Do Thái giáo, được Đức Chúa Trời trực tiếp thiết lập cho dân Y-sơ-ra-ên. Chúng ta tìm thấy sự mô tả chi tiết về ngày này trong sách Lê-vi Ký, chương 16, cùng với các chỉ dẫn bổ sung trong Dân Số Ký 29:7-11 và Lê-vi Ký 23:26-32.
Kinh Thánh ghi rõ: “Ấy sẽ là một lễ trọng thể cho các ngươi, phải cử ăn và dâng cho Đức Giê-hô-va một của lễ dùng lửa dâng lên. Trong ngày đó, chẳng nên làm công việc gì, vì là ngày chuộc tội, trong đó phải làm lễ chuộc tội cho các ngươi trước mặt Giê-hô-va, Đức Chúa Trời các ngươi.”
(Lê-vi Ký 23:27-28, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).
Ngày này được ấn định vào ngày mồng 10 tháng 7 (tháng Tishri theo lịch Do Thái), sau 10 ngày kể từ Lễ Thổi Kèn (Rosh Hashanah), và đánh dấu đỉnh điểm của "Mười Ngày Kinh Sợ" (Yamim Nora'im) – thời gian tự xét mình, ăn năn và hòa giải. Đây là ngày duy nhất trong năm mà thầy tế lễ thượng phẩm được phép vào Nơi Chí Thánh để đứng trước sự hiện diện của Đức Chúa Trời và thực hiện nghi lễ chuộc tội cho toàn dân.
Các nghi thức của Ngày Chuộc Tội được mô tả tỉ mỉ trong Lê-vi Ký 16, là một bức tranh tiên tri phức tạp và đầy ý nghĩa. Toàn bộ quy trình tập trung vào nhân vật trung tâm: Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm. Trong ngày này, ông thực hiện một loạt các hành động nghi lễ với ý nghĩa thần học sâu sắc:
1. Sự Chuẩn Bị và Tắm Rửa (Lê-vi Ký 16:4): Thầy tế lễ thượng phẩm phải tắm rửa và mặc lễ phục đơn giản bằng vải gai – biểu tượng cho sự khiêm nhường, ăn năn và thánh khiết trước mặt Đức Chúa Trời. Điều này nhấn mạnh rằng không có sự vinh hiển trần tục nào có thể đứng được trước sự thánh khiết tuyệt đối của Đấng Tạo Hóa.
2. Của Lễ Cho Chính Mình và Gia Đình (Lê-vi Ký 16:6, 11): Trước khi có thể cầu thay cho dân chúng, thầy tế lễ thượng phẩm phải dâng một con bò đực tơ làm của lễ chuộc tội cho chính mình và nhà mình. Điều này khẳng định một chân lý quan trọng: “Vì chẳng có người nào không phạm tội” (I Các Vua 8:46), và ngay cả người trung gian giữa Đức Chúa Trời và loài người cũng cần sự chuộc tội.
3. Nghi Thức Quan Trọng Nhất: Hai Con Dê Đực (Lê-vi Ký 16:7-10, 15-22): Đây là trung tâm thần học của Yom Kippur. Hai con dê đực sẽ được bắt thăm: một con “dê cho Đức Giê-hô-va” để làm sinh tế chuộc tội, và con kia “dê thả ra” (tiếng Hebrew: Azazel עֲזָאזֵל).
- Con Dê Thứ Nhất – Sự Thay Thế và Đền Tội: Con dê thứ nhất bị giết, và huyết của nó được thầy tế lễ thượng phẩm đem vào rảy bảy lần trên và trước nắp thi ân tại Nơi Chí Thánh. Hành động này biểu thị rằng sự sống (nằm trong huyết, Lê-vi Ký 17:11) đã được đổ ra để chuộc tội. Huyết (דָּם, dam) ở đây là phương tiện chuộc tội, làm sạch và thánh hóa nơi thánh khỏi sự ô uế vì tội lỗi của dân sự.
- Con Dê Thứ Hai – Sự Cất Bỏ Tội Lỗi: Đây là một trong những hình ảnh mạnh mẽ nhất về ân điển. Thầy tế lễ thượng phẩp sẽ đặt hai tay trên đầu con dê còn sống, xưng hết mọi tội lỗi và sự vi phạm của dân Y-sơ-ra-ên, rồi sai người đưa nó vào đồng vắng, thả cho nó đi. Hình ảnh này tượng trưng cho việc tội lỗi bị cất đi khỏi dân sự và bị đem đến một nơi xa xôi, không bao giờ còn nhớ đến nữa. Từ Azazel có thể mang ý nghĩa "con dê để đi xa" hoặc "sự cất bỏ hoàn toàn".
4. Vào Nơi Chí Thánh (Lê-vi Ký 16:12-14): Chỉ trong ngày này, thầy tế lễ thượng phẩm, với hương thơm và huyết, mới dám bước vào sau bức màn, vào chính sự hiện diện của Đức Chúa Trời. Bức màn phân cách Nơi Thánh và Nơi Chí Thánh là biểu tượng của sự ngăn cách mà tội lỗi đã tạo ra giữa loài người và Đức Chúa Trời (Ê-sai 59:2).
Toàn bộ hệ thống tế lễ của Cựu Ước, đỉnh cao là Ngày Chuộc Tội, là “cái bóng của những sự tốt lành ngày sau” (Hê-bơ-rơ 10:1). Chúa Giê-xu Christ chính là sự ứng nghiệm trọn vẹn và hoàn hảo của mọi biểu tượng đó. Tân Ước, đặc biệt là thư tín Hê-bơ-rơ, đã giải thích điều này một cách rõ ràng:
1. Chúa Giê-xu là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm Vĩ Đại và Hoàn Hảo:
“Vậy, vì chúng ta có một thầy tế lễ thượng phẩm lớn đã trải qua các từng trời, tức là Đức Chúa Jêsus, Con Đức Chúa Trời, thì hãy bền giữ đạo chúng ta đã nhận tin.”
(Hê-bơ-rơ 4:14). Khác với các thầy tế lễ phải dâng tế lễ cho chính mình trước, Chúa Giê-xu “thánh, không tội, không ô uế, biệt khỏi kẻ có tội” (Hê-bơ-rơ 7:26). Ngài có thể đại diện cho chúng ta một cách trọn vẹn vì Ngài vô tội.
2. Chúa Giê-xu là Của Lễ Toàn Hảo: Trên thập tự giá, Chúa Giê-xu đã dâng chính mình Ngài làm của lễ chuộc tội một lần đủ cả. Con dê thứ nhất trong Yom Kippur là hình bóng về sự chết thay của Ngài.
“Ấy là trong ý định đó mà chúng ta được nên thánh nhờ sự dâng thân thể của Đức Chúa Jêsus Christ một lần đủ cả.”
(Hê-bơ-rơ 10:10). Danh hiệu “Chiên Con của Đức Chúa Trời” (Giăng 1:29) mà Giăng Báp-tít dùng để chỉ về Chúa Giê-xu gắn liền với hình ảnh sinh tế chuộc tội này.
3. Huyết của Chúa Giê-xu có Hiệu Năng Tối Thượng: Huyết của bò đực và dê đực chỉ có thể tẩy sạch nghi thức, nhưng huyết của Đấng Christ có quyền năng thanh tẩy lương tâm và tâm linh.
“Vì nếu huyết của bò đực và dê đực cùng tro bò cái tơ mà người ta rưới trên kẻ ô uế còn làm sạch được phần xác thịt họ, thì huống chi huyết của Đấng Christ, là Đấng nhờ Đức Thánh Linh đời đời, dâng chính mình không tì tích cho Đức Chúa Trời, sẽ làm sạch lương tâm anh em khỏi công việc chết, đặng hầu việc Đức Chúa Trời hằng sống, là dường nào!”
(Hê-bơ-rơ 9:13-14).
4. Con Dê Thả Ra (Azazel) và Sự Tha Thứ Trọn Vẹn: Chúa Giê-xu không chỉ gánh tội lỗi chúng ta trên thập tự giá (như con dê thứ nhất), mà sự chết của Ngài còn đảm bảo việc tội lỗi chúng ta bị cất đi vĩnh viễn. Tiên tri Mi-chê đã nói lên lời hứa này: “Chúa lại sẽ thương xót chúng tôi, giày đạp sự gian ác chúng tôi dưới chân. Chúa sẽ ném hết thảy tội chúng tôi trong đáy biển.”
(Mi-chê 7:19). Đấng Christ là sự thực hiện của lời hứa đó.
5. Sự Xé Rách Bức Màn: Vào Nơi Chí Thánh Bởi Đức Tin: Khoảnh khắc Chúa Giê-xu tắt hơi trên thập tự giá, một điều kỳ diệu xảy ra: “Kìa, cái màn của đền thờ bị xé ra làm hai từ trên chí dưới.”
(Ma-thi-ơ 27:51). Sự kiện này không phải ngẫu nhiên. Nó báo hiệu rằng, nhờ huyết của Đấng Christ, sự ngăn cách giữa Đức Chúa Trời và loài người đã bị phá đổ. Giờ đây, mọi tín đồ đều có thể “được mọi sự dạn dĩ đến gần ngôi ơn phước” (Hê-bơ-rơ 4:16) một cách trực tiếp, không cần qua trung gian của một thầy tế lễ loài người nữa. Chúa Giê-xu chính là Con Đường mới và sống đó (Giăng 14:6).
Hiểu biết về Yom Kippur và sự ứng nghiệm trong Đấng Christ phải dẫn chúng ta đến một đời sống thực tiễn trong ân điển và sự thánh khiết.
1. Sống Trong Sự Bảo Đảm Của Sự Chuộc Tội Hoàn Toàn: Người tin Chúa không còn sống trong sự lo sợ bất định hằng năm như dân Y-sơ-ra-ên xưa, chờ đợi thầy tế lễ thượng phẩm bước ra từ Nơi Chí Thánh. Chúng ta có sự bảo đảm tuyệt đối: “Vậy, hỡi anh em, vì chúng ta nhờ huyết Đức Chúa Jêsus được dạn dĩ vào nơi rất thánh… và vì chúng ta có một thầy tế lễ lớn đã lập trên nhà Đức Chúa Trời, nên chúng ta hãy lấy lòng thật thà với đức tin đầy dẫy trọn vẹn, lòng được tưới sạch khỏi lương tâm xấu, thân thể rửa bằng nước trong, mà đến gần Chúa.”
(Hê-bơ-rơ 10:19-22). Sự cứu rỗi của chúng ta là chắc chắn, dựa trên công lao của Đấng Christ, không dựa trên việc làm của chúng ta.
2. Thực Hành Sự Tự Xét và Ăn Năn Liên Tục: Tinh thần của "Mười Ngày Kinh Sợ" – sự tự xét mình và ăn năn – phải là thực hành thường xuyên của Cơ Đốc nhân. Chúng ta không chờ đến một ngày lễ đặc biệt, nhưng mỗi ngày cần xét lòng mình dưới ánh sáng Lời Chúa và Thánh Linh Ngài. “Mỗi người trong anh em hãy tự xét lấy mình”
(I Cô-rinh-tô 11:28). Sự ăn năn là một ân tứ dẫn chúng ta trở về với sự tha thứ đã được ban sẵn trong Đấng Christ.
3. Trân Trọng Sự Tiếp Cận Trực Tiếp với Đức Chúa Trời: Đặc ân vĩ đại mà chúng ta có là có thể đến với Đức Chúa Trời là Cha một cách trực tiếp trong danh Chúa Giê-xu. Chúng ta không cần một hệ thống tư tế trần gian. Hãy sống trong đặc ân đó bằng một đời sống cầu nguyện thường xuyên, thông công mật thiết với Chúa.
4. Mang Lấy Gánh Nặng Cầu Thay: Chức vụ của thầy tế lễ thượng phẩm là cầu thay cho dân sự. Ngày nay, mọi tín đồ đều được kêu gọi vào chức vụ tư tế thánh (I Phi-e-rơ 2:9). Chúng ta được kêu gọi cầu thay cho người khác, mang gánh nặng linh hồn của anh em mình đến trước ngôi ân điển.
5. Sống Với Lòng Biết Ơn Sâu Sắc: Mỗi khi chúng ta nhớ đến sự phức tạp, khắt khe và tính lặp lại của nghi lễ Cựu Ước, lòng chúng ta phải trào dâng sự biết ơn đối với sự hy sinh một lần đủ cả của Chúa Giê-xu. Sự tự do trong ân điển không phải là điều hiển nhiên; đó là kết quả của giá máu quý báu.
Ngày Chuộc Tội, Yom Kippur, không chỉ là một nghi lễ lịch sử của dân Y-sơ-ra-ên. Đó là một bản thiết kế chi tiết từ trời, một lời tiên tri bằng hành động, báo trước về kế hoạch cứu chuộc vĩ đại của Đức Chúa Trời qua Con Một của Ngài. Trong Chúa Giê-xu Christ, mọi biểu tượng đã trở thành thực tại, mọi lời hứa đã được trọn, và mọi yêu cầu về sự công bình của Đức Chúa Trời đã được thỏa mãn.
Chúng ta không còn sống dưới cái bóng, nhưng trong ánh sáng của sự thực hiện trọn vẹn đó. Hãy sống mỗi ngày với sự bảo đảm rằng tội lỗi chúng ta đã được chuộc, đã được cất đi xa như đông xa cách tây, và chúng ta được tự do bước vào sự hiện diện thánh khiết của Đức Chúa Trời với lòng tin quyết, nhờ huyết báu của Chiên Con không tì vết là Chúa Giê-xu Christ. A-men.