Kinh Mishnah là gì? Midrash là gì?

Trong hành trình tìm hiểu bối cảnh Kinh Thánh, đặc biệt là Tân Ước, chúng ta thường bắt gặp những thuật ngữ như “truyền khẩu của người xưa” hay “các thầy thông giáo”. Để hiểu sâu hơn về thế giới quan và phương pháp giải kinh của người Do Thái thời Chúa Giê-xu, việc tìm hiểu về Kinh Mishnah và Midrash là vô cùng cần thiết. Là những Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta nghiên cứu những tài liệu này không phải để xem chúng có thẩm quyền ngang hàng với Kinh Thánh, nhưng để thông sáng hơn về bối cảnh, từ đó càng thêm trân quý sự mặc khải trọn vẹn và đầy đủ của Đức Chúa Trời trong Chúa Cứu Thế Giê-xu, và rút ra những bài học quý giá cho đời sống đức tin ngày nay.

1. Định Nghĩa và Nguồn Gốc: Kinh Mishnah (מִשְׁנָה, có nghĩa là “sự lặp lại” hoặc “giảng dạy”) là bộ sưu tập đồ sộ đầu tiên của Luật Truyền Khẩu Do Thái giáo (Oral Torah). Truyền thống Do Thái tin rằng khi Đức Chúa Trời ban Luật Pháp (Torah) cho Môi-se tại núi Si-nai, Ngài cũng ban cho những lời giải thích và ứng dụng chi tiết bằng miệng. Những giáo huấn truyền khẩu này được truyền từ đời này sang đời khác, cuối cùng được biên soạn thành văn bản vào khoảng đầu thế kỷ thứ 3 sau Chúa bởi Rabbi Judah haNasi (Judah Thủ Lĩnh), do lo sợ chúng sẽ bị thất lạc sau những cuộc khủng hoảng và phân tán của người Do Thái.

2. Nội Dung và Cấu Trúc: Kinh Mishnah được chia thành 6 “Bộ” (Sedarim), chủ yếu tập trung vào các luật lệ về nghi lễ, đạo đức, dân sự và hình sự:
Zera'im (Hạt Giống): Luật về nông nghiệp và cúng dường.
Mo'ed (Thời Kỳ Lễ): Luật về Sa-bát và các ngày lễ.
Nashim (Phụ Nữ): Luật về hôn nhân, ly dị và thề nguyện.
Nezikin (Sự Hư Hại): Luật dân sự và hình sự, bao gồm cả Pirkei Avot (Châm Ngôn của Các Trưởng Lão), một chương nổi tiếng về đạo đức.
Kodashim (Vật Thánh): Luật về việc tế lễ và đền thờ.
Tohorot (Sự Thanh Sạch): Luật về sự ô uế và tinh sạch nghi lễ.

3. Mishnah Trong Bối Cảnh Tân Ước: Các tranh luận giữa Chúa Giê-xu với người Pha-ri-si thường xoay quanh “truyền thống của các người xưa” (Mác 7:3-13). Chính “truyền thống” này về sau được hệ thống hóa trong Kinh Mishnah. Chúa Giê-xu không phủ nhận Luật Pháp (Torah), nhưng Ngài vạch trần việc con người dùng truyền thống để “vô hiệu hóa lời Đức Chúa Trời” (Mác 7:13). Ngài đưa mọi người trở lại với tinh thần và ý định nguyên thủy của Luật Pháp: “Vả, Luật Pháp vốn là bóng của các sự tốt lành ngày sau” (Hê-bơ-rơ 10:1), và Ngài chính là sự ứng nghiệm trọn vẹn của Luật Pháp (Ma-thi-ơ 5:17). Sự tương phản giữa gánh nặng luật lệ của truyền thống (Ma-thi-ơ 23:4) và “ách êm ái” của Đấng Christ (Ma-thi-ơ 11:30) trở nên rõ ràng khi nghiên cứu Mishnah.

1. Định Nghĩa và Mục Đích: Midrash (מִדְרָשׁ, từ gốc Hê-bơ-rơ darash דָּרַשׁ, nghĩa là “tìm kiếm”, “nghiên cứu”, “chất vấn”) là một phương pháp giải thích và giảng dạy Kinh Thánh của các rabbi Do Thái. Không giống như Mishnah chú trọng luật lệ, Midrash chú trọng vào việc khám phá ý nghĩa ẩn chứa, rút ra bài học đạo đức, và kể những câu chuyện minh họa từ bản văn Kinh Thánh. Mục đích là làm cho Lời Đức Chúa Trời trở nên sống động, liên quan đến mọi khía cạnh của đời sống.

2. Hai Thể Loại Chính của Midrash:
Midrash Halakhah (מדרש הלכה): Tập trung vào việc suy diễn và củng cố các luật lệ (halakhah) từ những chi tiết trong Kinh Thánh. Ví dụ, làm thế nào các luật về Sa-bát được rút ra từ các câu Kinh Thánh.
Midrash Aggadah (מדרש אגדה): Là phần “giảng luận”, bao gồm những câu chuyện kể, bài học đạo đức, lời khuyên khôn ngoan, và những suy tưởng thần học được xây dựng xung quanh bản văn Kinh Thánh. Đây là kho tàng văn học phong phú, đầy tính hình tượng và sáng tạo.

3. Phương Pháp Giải Kinh Trong Midrash và Sự So Sánh Với Hermeneutics Cơ Đốc: Các rabbi sử dụng nhiều quy tắc giải kinh phức tạp. Một nguyên tắc nổi tiếng là Kal VaChomer (קל וחומר) – “nhẹ và nặng hơn”, tương tự như lập luận “phương chi” trong Tân Ước (ví dụ: Ma-thi-ơ 6:30, Rô-ma 5:15-17). Điều thú vị là chính Chúa Giê-xu và các sứ đồ cũng sử dụng phương pháp giải kinh phổ biến trong thời đại của họ, nhưng với thẩm quyền tuyệt đối và sự hiểu biết trọn vẹn từ Đức Chúa Trời. Khi Chúa Giê-xu phán “Các ngươi có đọc… chưa?” (Ma-thi-ơ 12:3,5; 19:4; 21:16,42), Ngài đang tham gia vào một hình thức đối thoại giải kinh sâu sắc. Tuy nhiên, điểm khác biệt căn bản là: Midrash của người Do Thái tìm cách áp dụng Luật Pháp, còn sự giảng dạy của Chúa Giê-xu và các sứ đồ là công bố sự ứng nghiệm của Luật Pháp và các tiên tri trong chính Ngài (Lu-ca 24:27).

Việc nghiên cứu Mishnah và Midrash không chỉ để lấy kiến thức, nhưng có thể giúp chúng ta trưởng thành trong đức tin và sự phục vụ:

1. Hiểu Rõ Hơn Sự Độc Tôn Của Kinh Thánh: Nghiên cứu lịch sử của Mishnah cho chúng ta thấy rõ hậu quả của việc đặt truyền thống con người ngang hàng hoặc cao hơn Lời Đức Chúa Trời. Nó củng cố niềm tin Tin Lành vào “Sola Scriptura” – Duy Kinh Thánh. Mọi truyền thống, giáo lý, hay kinh nghiệm đều phải được kiểm chứng bởi Lời Chúa (Công vụ 17:11, Ê-sai 8:20).

2. Học Hỏi Tinh Thần Sùng Kính Và Siêng Năng Nghiên Cứu: Tinh thần darash (tìm kiếm, nghiên cứu) của các rabbi thúc giục chúng ta trân quý Lời Chúa và nghiên cứu cách siêng năng. Chúng ta được kêu gọi “như trẻ mới đẻ, thèm sữa thiêng liêng của Đạo” (1 Phi-e-rơ 2:2) và “làm công nhân không chỗ trách được, lấy lòng ngay thẳng giảng dạy lời của lẽ thật” (2 Ti-mô-thê 2:15).

3. Phát Triển Phương Pháp Giải Kinh Lành Mạnh: Qua việc thấy cách các rabbi đặt câu hỏi, liên kết các phân đoạn, chúng ta được nhắc nhở phải giải kinh cách cẩn thận, tôn trọng văn mạch, và luôn tìm kiếm ý nghĩa nguyên thủy mà Đức Thánh Linh muốn bày tỏ. Quan trọng nhất, chúng ta có “chìa khóa” để hiểu toàn bộ Kinh Thánh: Đức Chúa Giê-xu Christ (Lu-ca 24:27, Giăng 5:39). Mọi sự giải nghĩa phải quy về Ngài.

4. Truyền Thông Chân Lý Cách Sáng Tạo Và Cá Nhân Hóa: Midrash Aggadah dạy chúng ta về sức mạnh của câu chuyện và sự minh họa trong việc giảng dạy Lời Chúa. Chúa Giê-xu là bậc thầy của phương pháp này qua các ẩn dụ (Ma-thi-ơ 13). Chúng ta có thể học cách trình bày lẽ thật Kinh Thánh một cách sinh động, gắn kết với đời sống thực tế của người nghe, nhưng luôn trung thành với nội dung chân lý.

5. Bảo Vệ Đức Tin Khỏi Sự Ràng Buộc Của Luật Lệ Hình Thức: Nghiên cứu sự phức tạp của luật lệ trong Mishnah giúp chúng ta cảm tạ Chúa vì sự tự do trong ân điển. Chúng ta không phục vụ dưới “chữ cái” của luật pháp, nhưng dưới “Thánh Linh” (Rô-ma 7:6), với luật pháp của Đấng Christ là tình yêu thương (Ga-la-ti 6:2). Điều này giải phóng chúng ta để phục vụ Chúa bằng tấm lòng, không phải bởi sự ép buộc của lề luật.

Kinh Mishnah và Midrash mở ra cho chúng ta cánh cửa vào thế giới tư duy Do Thái giáo giữa hai giao ước. Chúng là những công trình trí tuệ khổng lồ, phản ánh lòng nhiệt thành và sự tôn kính Lời Đức Chúa Trời của các học giả Do Thái. Tuy nhiên, với tư cách là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta nhìn nhận chúng như những tài liệu lịch sử và văn hóa có giá trị, nhưng không phải là lời mặc khải có thẩm quyền từ Đức Chúa Trời. Thẩm quyền tối cao vẫn thuộc về Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước, là Lời được Đức Thánh Linh cảm thúc.

Cuối cùng, sự nghiên cứu này càng làm sáng tỏ lời tuyên bố của Sứ đồ Phao-lô: “Ấy vậy, luật pháp đã như thầy giáo đặng dẫn chúng ta đến Đấng Christ” (Ga-la-ti 3:24). Mishnah và Midrash, với tất cả sự phức tạp và quy mô của chúng, đại diện cho đỉnh cao nỗ lực của con người trong việc hiểu và tuân giữ Luật Pháp. Chúng chỉ ra một cách hùng hồn rằng con người không thể tự mình đạt đến sự công bình của Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu Christ chính là Lời cuối cùng, trọn vẹn và sống động của Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 1:1-2). Ngài là sự ứng nghiệm, là ý nghĩa tối hậu của mọi hình bóng và lời tiên tri. Trong Ngài, chúng ta tìm thấy sự khôn ngoon, sự công bình, sự nên thánh và sự cứu chuộc trọn vẹn (1 Cô-rinh-tô 1:30).

Hãy tiếp tục siêng năng tra xem Kinh Thánh, với tấm lòng khiêm nhường và sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh, luôn hướng về Chúa Cứu Thế Giê-xu, là trung tâm của mọi lẽ thật.