Tại sao Chúa đòi hỏi đức tin?

Trong hành trình thuộc linh của Cơ Đốc nhân, có lẽ không khái niệm nào được nhấn mạnh nhiều như “đức tin”. Chúng ta thường nghe rằng “bởi ân điển, bởi đức tin”, rằng “người công bình sống bởi đức tin”, và rằng không có đức tin thì “chẳng hề được đẹp lòng Đức Chúa Trời”. Nhưng một câu hỏi căn bản và sâu sắc thường trỗi dậy: Tại sao Đấng Toàn Tri, Toàn Năng lại đặt một điều kiện tưởng chừng vô hình, mong manh như đức tin làm nền tảng cho mối quan hệ với Ngài? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá câu hỏi ấy dưới ánh sáng của Kinh Thánh, giải nghĩa từ ngữ gốc, và rút ra những ứng dụng thiết thực cho đời sống tin kính.

Trước khi trả lời “tại sao”, chúng ta phải hiểu rõ “đức tin là gì” theo tiêu chuẩn Kinh Thánh. Trong tiếng Hy Lạp Tân Ước, từ được dùng là πίστις (pistis), mang nghĩa “sự tin cậy, lòng trung tín, sự đảm bảo”. Nó không phải là một niềm tin mơ hồ vào điều không tưởng, mà là sự xác tín (ὑπόστασις – hypostasis) và sự biện minh (ἔλεγχος – elenchos) về những điều mình trông mong, về những điều mình chẳng xem thấy (Hê-bơ-rơ 11:1).

Cốt lõi của đức tin Cơ Đốc là đối tượng của đức tin – chính là Đức Chúa Trời và Lời hứa của Ngài. Đức tin không có giá trị tự thân; giá trị của nó nằm ở Đấng mà chúng ta tin cậy. Kinh Thánh định nghĩa: “Vả, đức tin là sự biết chắc vững vàng của những điều mình đang trông mong, là bằng cớ của những điều mình chẳng xem thấy” (Hê-bơ-rơ 11:1). Sự “biết chắc vững vàng” (hypostasis) này hàm ý một nền tảng vững chắc, một thực tại nội tại. Nói cách khác, đức tin là cơ quan thuộc linh giúp chúng ta nắm bắt và kinh nghiệm thực tại thuộc linh, giống như đôi mắt giúp ta nhìn thấy thế giới vật chất.

Chúa đòi hỏi đức tin trước hết vì đó là phản ứng hợp lý và xứng đáng duy nhất đối với chính Ngài – Đấng hoàn toàn đáng tin cậy.

1. Đức Tin Tôn Vinh Đức Chúa Trời Là Chân Thật: Khi chúng ta tin Lời Ngài, chúng ta đang xác nhận rằng Ngài là Đấng chân thật. Chúa Giê-su phán: “Ấy vậy, các ngươi tin Đức Chúa Trời, cũng hãy tin ta” (Giăng 14:1). Sự tin cậy của chúng ta là lời tuyên xưng rằng Đức Chúa Trời không thể nói dối (Tít 1:2), và Lời Ngài là chân lý tuyệt đối (Giăng 17:17). Ngược lại, không tin Chúa chính là gán cho Ngài tội nói dối, như Giăng đã viết: “Ai tin Con Đức Chúa Trời, thì có chứng ấy trong mình; còn ai không tin Đức Chúa Trời, thì cho Ngài là nói dối, vì chẳng tin đến chứng Đức Chúa Trời đã làm về Con Ngài” (1 Giăng 5:10).

2. Đức Tin Công Nhận Quyền Tể Trị và Sự Khôn Ngoan Của Ngài: Đức Chúa Trời là Đấng Tạo Hóa, còn chúng ta là thọ tạo. Ngài biết rõ mọi sự, còn tri thức chúng ta hạn chế (Ê-sai 55:8-9). Đòi hỏi đức tin là cách Ngài dạy chúng ta phó thác vào sự khôn ngoan và kế hoạch hoàn hảo của Ngài, thay vì dựa vào sự hiểu biết hạn hẹp của chính mình (Châm Ngôn 3:5-6). Hành trình của Áp-ra-ham (khi ấy còn là Áp-ram) là minh họa rõ nhất: “Đức Giê-hô-va phán cùng Áp-ram rằng: Ngươi hãy ra khỏi quê hương, vòng bà con và nhà cha ngươi, mà đi đến xứ ta sẽ chỉ cho. Ta sẽ làm cho ngươi nên một dân lớn... Áp-ram bèn đi, theo như lời Đức Giê-hô-va đã phán dặn” (Sáng Thế Ký 12:1-2, 4a). Ông tin vào lời hứa của Đấng mà ông chưa thấy, đến một nơi mà ông chưa biết.

Đây là điểm then chốt trong thần học Tin Lành. Chúa đòi hỏi đức tin vì nó là cánh tay đón nhận ân điển nhưng không của Ngài, và nó loại bỏ hoàn toàn mọi sự khoe mình của con người.

Sứ đồ Phao-lô tuyên bố rõ ràng: “Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình” (Ê-phê-sô 2:8-9). Từ ngữ Hy Lạp ở đây rất quan trọng: διὰ πίστεως (dia pisteōs) – “bởi đức tin” – cho thấy đức tin là phương tiện (instrument), chứ không phải nguyên nhân (cause) của sự cứu rỗi. Nguyên nhân duy nhất là ân điển (χάρις – charis) của Đức Chúa Trời.

Nếu sự cứu rỗi dựa trên việc làm, công đức, hay sự hiểu biết trí thức hoàn hảo, thì con người sẽ có cớ để khoe khoang. Nhưng đức tin, tự bản chất, là hướng về một Đấng khác. Nó nói rằng: “Tôi không đủ khả năng, nhưng Ngài thì có. Tôi không xứng đáng, nhưng Ngài ban ân điển. Tôi không biết đường, nhưng Ngài dẫn lối.” Như vậy, mọi vinh hiển đều thuộc về Đức Chúa Trời.

Đức Chúa Trời muốn có mối tương giao với chúng ta như Cha-con, Chú rể-cô dâu, chứ không phải như một thẩm phán xa cách với một bị cáo, hay một ông chủ với tên đầy tớ chỉ biết vâng lời máy móc. Đức tin chính là sợi dây kết nối cho mối quan hệ đó.

Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ אֱמוּנָה (emunah) cũng mang nghĩa “đức tin” và “lòng trung tín”. Đức tin dẫn chúng ta vào một giao ước (בְּרִית – berit) với Đức Chúa Trời. Giao ước mới mà Giê-rê-mi tiên tri và Chúa Giê-xu thiết lập bằng huyết Ngài là giao ước của ân điển, được tiếp nhận bởi đức tin (Giê-rê-mi 31:31-34; Lu-ca 22:20). Khi chúng ta tin nhận Chúa Giê-xu Christ, chúng ta được “xưng công bình” (δικαιόω – dikaioō), tức là được đặt vào địa vị ngay thẳng trước mặt Đức Chúa Trời, và từ đó có thể đến gần Ngài cách tự tin (Hê-bơ-rơ 4:16).

Chúa Giê-xu phán: “Ta là sự sống lại và sự sống; kẻ nào tin ta thì sẽ sống, mặc dầu đã chết rồi. Còn ai sống mà tin ta thì không hề chết. Ngươi tin điều đó chăng?” (Giăng 11:25-26). Câu hỏi cuối của Ngài hướng đến một sự đáp trả cá nhân: “Ngươi tin điều đó chăng?”. Đó là lời mời gọi vào một mối quan hệ tin cậy.

Kinh Thánh cho thấy nhiều phép lạ và sự can thiệp của Đức Chúa Trời được kích hoạt bởi đức tin. Đây không phải là “ma thuật” hay công thức, mà là bằng chứng rằng khi con người hướng lòng tin cậy về Chúa, Ngài vui lòng hành động để bày tỏ vinh hiển Ngài.

• Chữa lành: Chúa Giê-xu thường nói: “Đức tin ngươi đã chữa lành ngươi” (như trong Mác 5:34, Lu-ca 8:48). Với người đàn bà mắc bệnh mất huyết, chính đức tin khiến bà chạm vào gai áo Ngài và nhận được quyền năng.
• Sự cứu rỗi: “Hãy tin Đức Chúa Jêsus Christ, thì ngươi và cả nhà đều sẽ được cứu rỗi” (Công vụ 16:31).
• Cầu nguyện được nhậm: “Bởi vậy ta nói cùng các ngươi: mọi điều các ngươi xin trong lúc cầu nguyện, hãy tin đã được, tất điều đó sẽ ban cho các ngươi” (Mác 11:24). Đức tin ở đây là tin cậy vào ý muốn tốt lành và thời điểm hoàn hảo của Chúa.

Trong Hê-bơ-rơ 11, “phòng triển lãm các anh hùng đức tin”, chúng ta thấy hết thảy họ “nhờ đức tin đều được chứng tốt” (câu 39). Họ không nhận được lời hứa trọn vẹn ngay tại đời này, nhưng họ thấy và chào đón những điều ấy từ đằng xa (câu 13). Đức tin cho phép họ, và cả chúng ta ngày nay, sống với viễn cảnh đời đời, vượt trên những thử thách hiện tại.

Hiểu được lý do Chúa đòi hỏi đức tin giúp chúng ta nuôi dưỡng và thực hành đức tin cách sống động.

1. Lắng Nghe và Suy Ngẫm Lời Chúa: “Như vậy, đức tin đến bởi sự người ta nghe, mà người ta nghe, là khi lời của Đấng Christ được rao giảng” (Rô-ma 10:17). Đức tin chân thật được xây dựng trên Lời đáng tin cậy của Đức Chúa Trời. Hãy đọc, học, ghi nhớ và suy ngẫm Kinh Thánh mỗi ngày.

2. Tập Trung Vào Đấng Christ, Không Phải Vào Đức Tin Của Mình: Đừng nhìn vào mức độ “mạnh yếu” của đức tin mình, nhưng hãy nhìn vào Đấng Christ – đối tượng của đức tin. Khi Phi-e-rơ nhìn xuống sóng gió thay vìn nhìn Chúa Giê-su, ông bắt đầu chìm (Ma-thi-ơ 14:30). Hãy cầu nguyện: “Lạy Chúa, tôi tin; xin giúp đỡ sự không tin của tôi!” (Mác 9:24).

3. Bước Đi Trong Sự Vâng Lời Dù Chưa Thấy Toàn Cảnh: Đức tin luôn đi đôi với hành động (Gia-cơ 2:17). Hãy vâng lời Chúa trong những điều nhỏ, trong sự thành thật, yêu thương và phục vụ. Mỗi bước vâng lời là một viên gạch xây nên lâu đài đức tin vững chắc hơn.

4. Nhìn Lại Lịch Sử Đức Chúa Trời Trong Đời Mình: Hãy ghi nhớ và kể lại những lần Chúa đã thành tín với bạn trong quá khứ. Điều này củng cố đức tin cho hiện tại và tương lai, như Đa-vít đã nhớ lại việc Chúa giải cứu mình khỏi gấu và sư tử trước khi đối diện với Gô-li-át (1 Sa-mu-ên 17:37).

5. Sống Trong Cộng Đồng Của Đức Tin: “Hãy khuyên bảo nhau để cho lòng yêu thương và việc lành thêm lên... giục lòng nhau...” (Hê-bơ-rơ 10:24-25). Giao thông với các tín hữu trưởng thành giúp chúng ta được khích lệ, nâng đỡ khi đức tin chúng ta dao động.

Vậy, tại sao Chúa đòi hỏi đức tin? Bởi vì đức tin là phản ứng duy nhất xứng hợp với bản tính chân thật, đáng tin cậy và đầy ân điển của Ngài. Nó phá đổ sự kiêu ngạo của con người, tôn vinh Đức Chúa Trời là Đấng ban ơn, và mở cánh cửa cho một mối quan hệ yêu thương, cá nhân giữa Đấng Tạo Hóa và tạo vật. Đức tin không phải là một thử thách tùy tiện, mà là phương tiện ân điển để chúng ta nhận lấy sự cứu rỗi và bước vào cuộc sống dư dật mà Chúa đã định.

Cuối cùng, ngay cả đức tin để tin nhận Ngài cũng là một ân tứ từ nơi Ngài (Phi-líp 1:29). Nhưng một khi đã được ban cho, nó trở nên cơ quan sống động qua đó chúng ta kinh nghiệm, vâng theo và yêu mến Đức Chúa Trời mỗi ngày. Ước gì chúng ta luôn sống như lời Chúa Giê-xu phán với Thô-ma: “Vì ngươi đã thấy ta, nên ngươi tin. Phước cho những kẻ chẳng từng thấy mà đã tin vậy!” (Giăng 20:29). Hãy bước đi trong phước lành của đức tin đó.