Kết quả có biện minh cho phương tiện hay không?

Trong một thế giới đề cao thành tích, hiệu quả và kết quả cuối cùng, một câu hỏi đạo đức kinh điển thường được đặt ra: “Liệu một mục đích tốt đẹp có thể biện minh cho những phương tiện, cách thức sai trái được sử dụng để đạt được mục đích đó hay không?” Câu hỏi này không chỉ thuộc lĩnh vực triết học hay chính trị, mà còn là một thử thách thực tế trong đời sống đức tin của mỗi Cơ Đốc nhân. Là những người tin theo Lời Chúa, chúng ta phải tìm kiếm câu trả lời không từ sự khôn ngoan hư không của thế gian, nhưng từ nền tảng chân lý vĩnh cửu – Kinh Thánh.

Bài viết nghiên cứu này sẽ khảo sát nguyên tắc của Đức Chúa Trời về mối quan hệ giữa phương tiện và mục đích, thông qua những phân đoạn Kinh Thánh then chốt, những gương mẫu lịch sử và lời dạy trực tiếp của Chúa Giê-xu Christ. Chúng ta sẽ khám phá tại sao, trong cái nhìn của Đấng Tạo Hóa, phương tiện (cách thức, hành động, con đường) không tách rời mà chính là một phần của mục đích (kết quả, đích đến).

Nguyên Tắc Kinh Thánh: Sự Thánh Khiết Của Cả Hành Trình

Kinh Thánh trình bày một Đức Chúa Trời thánh khiết, Đấng không chỉ quan tâm đến điểm đến, mà còn cực kỳ quan tâm đến con đường chúng ta đi. Châm-ngôn 14:12 và 16:25 đều cảnh báo: “Có một con đường coi dường chánh đáng cho loài người; Nhưng cuối cùng nó thành ra nẻo sự chết.” (Châm-ngôn 16:25). Câu này chỉ ra rằng một con đường (phương tiện) có vẻ đúng đắn, hợp lý, thậm chí hứa hẹn kết quả tốt trong mắt người đời, nhưng nếu không phải là con đường của Chúa, thì kết cục lại là sự chết. Như vậy, phương tiện tự nó mang tính quyết định.

Chúa Giê-xu phán trong Ma-thi-ơ 7:13-14: “Hãy vào cửa hẹp… vì cửa rộng và đường khoảng khoát dẫn đến sự hư mất… cửa hẹp và đường chật dẫn đến sự sống.” Ở đây, Chúa không chỉ nói về đích đến (“sự sống” hay “sự hư mất”), mà Ngài đặc biệt mô tả đặc tính của con đường: hẹp và chật. Con đường dẫn đến sự sống vĩnh cửu là một con đường có những tiêu chuẩn, giới hạn đạo đức rõ ràng – nó không phải là bất kỳ con đường nào miễn là đến đích. Phương tiện (con đường hẹp) và mục đích (sự sống) gắn kết không thể tách rời.

Gương Cảnh Tỉnh: Khi Phương Tiện Sai Lầm Làm Hư Hỏng Mục Đích Tốt

Lịch sử Kinh Thánh cho chúng ta nhiều minh họa sinh động về hậu quả của việc sử dụng phương tiện sai trái cho một mục đích có vẻ tốt. Một trong những câu chuyện điển hình nhất là vua Sau-lơ trong 1 Sa-mu-ên chương 15.

Đức Chúa Trời ra lệnh rõ ràng cho Sau-lơ qua tiên tri Sa-mu-ên: “Hãy đi đánh dân A-ma-léc, và diệt hết thảy vật thuộc về chúng nó” (câu 3). Mục đích là sự đoán phát, sự tẩy sạch sự gian ác. Tuy nhiên, Sau-lơ và dân sự đã giữ lại những chiên, bò tốt nhất và của A-ga, vua A-ma-léc. Hành động này, xét trên bề mặt, có vẻ như một phương tiện khôn ngoan: giữ lại của tốt để dâng tế lễ cho Đức Giê-hô-va (câu 15, 21). Kết quả cuối cùng vẫn là chiến thắng, nhưng phương tiện đã bất tuân mệnh lệnh rõ ràng của Đức Chúa Trời.

Lời quở trách của Sa-mu-ên vang lên như một nguyên tắc vĩnh cửu: “Đức Giê-hô-va há ưa thích của lễ thiêu và của lễ thù ân bằng sự vâng lời theo tiếng phán của Ngài sao? Vả, sự vâng lời tốt hơn của tế lễ; sự nghe theo tốt hơn mỡ chiên đực.” (1 Sa-mu-ên 15:22). Đức Chúa Trời bác bỏ sự biện minh của Sau-lơ. Phương tiện bất tuân đã làm ô uế và khiến kết quả chiến thắng trở nên vô nghĩa trước mặt Ngài. Sau-lơ đã cố gắng dùng một mục đích tốt (dâng tế lễ) để biện minh cho phương tiện bất tuân (giữ lại của cướp được), và ông đã bị loại bỏ khỏi ngôi vua.

Giải Nghĩa Nguyên Văn: Sự Khôn Ngoan Thật và Sự Khôn Ngoan Của Thế Gian

Để hiểu sâu hơn, chúng ta cần phân biệt giữa hai loại “khôn ngoan”. Gia-cơ 3:13-17 mô tả rõ ràng:

• Sự khôn ngoan đến từ nơi cao (câu 17): “trước hết là thanh sạch, sau lại hòa thuận, tiết độ, nhu mì, đầy dẫy lòng thương xót và bông trái lành, không có sự hai lòng và giả hình.” Sự khôn ngoan này luôn chọn phương tiện thánh khiết, công bình và yêu thương.
• Sự khôn ngoan của thế gian, thuộc về xác thịt và ma quỷ (câu 15-16): “phát sinh bởi sự ghen tương và tranh cạnh… ở đâu có những điều đó, thì có sự lộn lạo và đủ mọi thứ việc ác.” Sự “khôn ngoan” này thường biện minh cho việc dùng thủ đoạn, lừa dối, thao túng, hoặc bất công để đạt được mục tiêu, dù mục tiêu ấy có vẻ tốt.

Trong tiếng Hy Lạp, từ “khôn ngoan” thế gian trong ngữ cảnh này mang sắc thái của “mưu chước” (craftiness). Trong khi đó, sự khôn ngoan từ trên cao (σοφία – *sophia*) luôn gắn liền với sự thánh khiết (ἁγνός – *hagnos*). Đức Chúa Trời là Đấng toàn thiện, nên phương tiện Ngài dùng cũng phải toàn thiện. Ma-quỷ, kẻ cám dỗ Chúa Giê-xu trong đồng vắng (Ma-thi-ơ 4:1-11), đã đưa ra những mục đích hấp dẫn (no bụng, danh vọng, quyền lực) nhưng bằng những phương tiện sai trái (thách thức Chúa, thờ lạy ma quỷ). Chúa Giê-xu đã bác bỏ hoàn toàn, khẳng định rằng phương tiện (sự vâng lời và thờ phượng Đức Chúa Trời) không thể thương lượng.

Gương Mẫu Tối Cao: Chúa Giê-xu Christ – Phương Tiện Chính Là Mục Đích

Chúa Giê-xu Christ là minh chứng trọn vẹn nhất cho việc phương tiện và mục đích hợp nhất nơi Đức Chúa Trời. Mục đích của Ngài là cao cả nhất: cứu chuộc nhân loại tội lỗi (Giăng 3:16). Phương tiện Ngài chọn là gì? Không phải một cuộc đảo chính quân sự, một chiến dịch chính trị hay một thỏa hiệp tôn giáo. Phương tiện Ngài chọn là thập tự giá – sự hy sinh, hạ mình, chịu đau đớn, chịu chết và sống lại (Phi-líp 2:5-8).

Phương tiện ấy – con đường thập tự – dường như là sự điên rồ và yếu đuối trong mắt người đời (1 Cô-rinh-tô 1:18-25). Nhưng chính phương tiện ấy lại là “quyền phép của Đức Chúa Trời” để đạt đến mục đích cứu rỗi. Trong trường hợp này, phương tiện (sự chết chuộc tội) không thể tách rời khỏi mục đích (sự cứu rỗi). Nếu Chúa Giê-xu chọn một phương tiện khác – như thỏa hiệp với Sa-tan hay dùng vũ lực – thì mục đích cứu rỗi thánh khiết đã không thể hoàn thành. Ngài phán: “Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống” (Giăng 14:6). Ở đây, “Đường” (con đường, phương tiện) và “Sự Sống” (mục đích) đều là chính Ngài.

Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Nguyên tắc “phương tiện thánh khiết” cần được áp dụng vào mọi ngõ ngách của đời sống chúng ta:

1. Trong Công Việc và Kinh Doanh:

• Câu hỏi thực tế: Có nên hối lộ, khai man thuế, hoặc nói dối về chất lượng sản phẩm để có được hợp đồng lớn, với mục đích tốt là phát triển công ty và nuôi sống gia đình không?
• Nguyên tắc Kinh Thánh: “Vả, chúng tôi chẳng có ý làm cho ai vấp phạm, hầu cho chức vụ chúng tôi khỏi bị chê trách; nhưng chúng tôi muốn làm đẹp lòng Đức Chúa Trời trong mọi việc” (2 Cô-rinh-tô 6:3-4). Phao-lô từ chối dùng những phương tiện xảo trá (πανουργία – *panourgia*) dù cho mục đích truyền giáo (2 Cô-rinh-tô 4:2).
• Ứng dụng: Sự thành công thật sự mà Chúa ban phước bắt nguồn từ sự chính trực, lao động chăm chỉ và tin cậy Ngài (Thi-thiên 1:1-3).

2. Trong Chức Vụ và Hội Thánh:

• Câu hỏi thực tế: Có nên dùng những chiến thuật marketing gây sốc, thao túng cảm xúc, hoặc giảm nhẹ sứ điệp về tội lỗi và thập tự giá để thu hút đông đảo người nghe, với mục đích tốt là mở rộng vương quốc Đức Chúa Trời không?
• Nguyên tắc Kinh Thánh: “Vì chúng tôi chẳng giảng mình, mà giảng Đấng Christ Jesus là Chúa… Nhưng chúng tôi có châu báu nầy trong chậu bằng đất, hầu cho tỏ quyền phép lớn dường ấy là bởi Đức Chúa Trời, chớ chẳng phải bởi chúng tôi.” (2 Cô-rinh-tô 4:5,7). Phương tiện của chức vụ phải phản ánh sự yếu đuối và đơn sơ của “chậu bằng đất”, để quyền năng thuộc về Đấng Christ.

3. Trong Các Mối Quan Hệ và Gia Đình:

• Câu hỏi thực tế: Có nên nói dối, giấu diếm, hoặc thao túng tâm lý người thân để đạt được một kết quả mà mình cho là tốt cho họ (ví dụ: trong hôn nhân, dạy dỗ con cái)?
• Nguyên tắc Kinh Thánh: “Hãy nói ra lẽ chân thật mỗi người với kẻ lân cận mình” (Ê-phê-sô 4:25). Tình yêu thương chân thật (ἀγάπη – *agape*) “chẳng vui về sự không công bình, nhưng vui về lẽ thật” (1 Cô-rinh-tô 13:6). Phương tiện của tình yêu phải là sự thật và sự công bình.

Kết Luận: Hãy Bước Đi Trong Sự Sáng Của Ngài

Kết quả không bao giờ biện minh cho phương tiện sai trái trong vương quốc của Đức Chúa Trời. Ngài là Đấng thánh khiết, và Ngài kêu gọi dân sự Ngài nên thánh trong mọi đường lối của mình (1 Phi-e-rơ 1:15-16). Đức Chúa Trời không chỉ định đoạt mục đích cuối cùng, mà còn chỉ định phương tiện để đạt đến mục đích ấy.

Lời mời gọi dành cho chúng ta là hãy tin cậy Chúa tuyệt đối. Thường thì con đường của Ngài có vẻ chậm hơn, khó hơn, và ít hứa hẹn “thành công” hơn theo tiêu chuẩn thế gian. Nhưng đây chính là con đường dẫn đến sự sống thật, bình an thật và phước hạnh thật. Hãy nhớ lời Chúa Giê-xu: “Các ngươi hãy tìm kiếm nước Đức Chúa Trời trước hết, và sự công bình của Ngài, thì Ngài sẽ cho thêm các ngươi mọi điều ấy nữa.” (Ma-thi-ơ 6:33). Khi chúng ta đặt phương tiện (sự tìm kiếm nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài) làm ưu tiên hàng đầu, thì chính Ngài sẽ lo liệu những kết quả và mục đích tốt đẹp cho đời sống chúng ta.

Ước mong mỗi chúng ta, mỗi ngày, đều được Lời Chúa và Thánh Linh Ngài dẫn dắt để chọn lựa những phương tiện thánh khiết, công bình và yêu thương, vì biết rằng Đấng chúng ta phục vụ chính là Chúa của cả hành trình lẫn điểm đến.

“Phàm việc gì cũng phải tôn trọng, làm theo điều ngay thẳng: ấy là theo như lời dạy dỗ của Phao-lô, thầy chúng ta.” (Tít 2:7-8a)