Thuyết sáng thế với Sự tiến hoá ảnh hưởng như thế nào đến quan điểm (thái độ) của một người về thế gian?

Trong một thế giới nơi các hệ tư tưởng tranh giành sự ảnh hưởng đến nhận thức của con người, cuộc đối thoại giữa Thuyết Sáng Thế (Creationism) dựa trên Kinh Thánh và Thuyết Tiến Hóa (Evolution) tự nhiên chủ nghĩa không chỉ là một cuộc tranh luận khoa học hay triết học, mà cốt lõi là một cuộc xung đột về thế giới quan (worldview). Quan điểm mà một người đón nhận sẽ định hình cách họ nhìn nhận về nguồn gốc, mục đích, giá trị con người, đạo đức, và tương lai của thế gian này. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát hai thế giới quan này dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, phân tích cách chúng ảnh hưởng sâu sắc đến thái độ và hành vi của một người, đồng thời đưa ra nền tảng vững chắc và ứng dụng thực tiễn cho đời sống Cơ Đốc nhân.

Kinh Thánh mở đầu bằng một tuyên bố đầy uy quyền: “Ban đầu Đức Chúa Trời dựng nên trời đất.” (Sáng-thế Ký 1:1). Động từ “dựng nên” trong tiếng Hê-bơ-rơ là **bara** (בָּרָא), một từ đặc biệt chỉ được dùng cho hành động sáng tạo của riêng Đức Chúa Trời, thường hàm ý sáng tạo từ hư không (ex nihilo). Điều này thiết lập ngay từ đầu rằng vũ trụ không phải là một sản phẩm của ngẫu nhiên hay các quy luật tự nhiên mù quáng, mà là tác phẩm có chủ ý của một Đấng Tạo Hóa thông minh và toàn năng.

Trình tự sáng tạo trong Sáng-thế Ký chương 1 cho thấy một trật tự và mục đích rõ ràng. Mỗi ngày, Đức Chúa Trời phán và sự vật hiện hữu, và Ngài thấy điều đó là “tốt lành” (טוֹב, *tov*). Đỉnh điểm của công trình sáng tạo là con người: “Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ.” (Sáng-thế Ký 1:27). Từ “hình” (צֶלֶם, *tselem*) và “giống” (דְּמוּת, *demuth*) nói đến sự tương đồng về mặt thuộc linh, đạo đức và quản trị, chứ không phải thể chất. Con người được đặt vào thế gian với phẩm giá đặc biệt, có mối tương giao với Đức Chúa Trời, và được giao nhiệm vụ “cai quản” (Sáng-thế Ký 1:28) – một vai trò quản gia, chứ không phải chủ nhân độc tài.

Thế giới quan Kinh Thánh này dạy chúng ta rằng:

• Thế gian có nguồn gốc và mục đích rõ ràng: Nó được tạo dựng cách có chủ ý bởi Đức Chúa Trời.
• Con người có giá trị tuyệt đối: Giá trị không đến từ sức mạnh, trí thông minh hay khả năng sinh tồn, mà từ việc được tạo dựng theo hình ảnh của Đức Chúa Trời.
• Đạo đức là khách quan: Tiêu chuẩn “tốt lành” đến từ chính bản tính của Đấng Tạo Hóa, được bày tỏ qua Lời Ngài.
• Lịch sử có hướng đi tuyến tính: Bắt đầu từ Sáng Thế, điểm trọng tâm là sự sa ngã và sự cứu chuộc trong Chúa Cứu Thế Giê-xu, và hướng đến sự phán xét cuối cùng và trời mới đất mới (Khải-huyền 21:1).

Trái ngược hoàn toàn, thuyết tiến hóa theo trường phái tự nhiên chủ nghĩa (naturalistic evolution) cho rằng mọi sự sống phức tạp ngày nay đều tiến hóa từ những dạng sống đơn giản hơn qua các cơ chế ngẫu nhiên như đột biến và chọn lọc tự nhiên, trải qua hàng tỷ năm mà không cần bất kỳ sự can thiệp siêu nhiên nào. Dù bản thân một số cơ chế tiến hóa vi mô có thể được quan sát, việc ngoại suy nó thành một thuyết tổng quát giải thích nguồn gốc sự sống và ý thức đòi hỏi một niềm tin vào sự ngẫu nhiên và thời gian. Như Cơ-đốc nhân và triết gia Francis Schaeffer đã nhận định, đây thực chất là một niềm tin tôn giáo vào sự vô thần.

Thế giới quan này dẫn đến những hệ quả triết học sâu rộng:

• Thế gian không có mục đích: Vũ trụ và sự sống chỉ là sản phẩm của sự tình cờ, không có ý nghĩa cố hữu.
• Giá trị con người là tương đối: Con người chỉ là một dạng động vật tiến hóa cao hơn. Nếu chúng ta chỉ là “những đống nguyên tử được sắp xếp phức tạp”, thì nhân quyền, phẩm giá và đạo đức chỉ là những cấu trúc xã hội tạm thời, không có nền tảng tuyệt đối.
• Đạo đức là chủ quan và tiến hóa: Các quy tắc đạo đức chỉ là công cụ sinh tồn của xã hội loài người, có thể thay đổi theo thời gian. Không có tiêu chuẩn thiện ác tuyệt đối.
• Lịch sử là vòng tròn hoặc ngẫu nhiên: Không có khởi đầu rõ ràng, không có câu chuyện lớn (metanarrative), và không có hướng đi cụ thể nào ngoài sự tồn tại và diệt vong cuối cùng.

Sứ đồ Phao-lô đã mô tả chính xác tâm trạng của những người sống trong thế giới quan vô thần khi họ từ chối Đấng Tạo Hóa: “Họ đã đổi lẽ thật của Đức Chúa Trời lấy sự dối trá, kính thờ và hầu việc loài chịu dựng nên thay cho Đấng dựng nên… Cho nên Đức Chúa Trời đã phó họ sa vào sự ham muốn của lòng họ, đủ điều ô uế.” (Rô-ma 1:25, 24). Việc thờ phượng “loài chịu dựng nên” – có thể là vật chất, tự nhiên, hay chính con người và lý trí của mình – là hệ quả tất yếu của việc chối bỏ Chân Lý khởi nguyên.

Hai thế giới quan này tạo ra hai thái độ và cách tiếp cận trái ngược với cùng một thế gian:

1. Về Nguồn Gốc và Mục Đích Cuộc Sống:
Người tin theo Thuyết Sáng Thế nhìn cuộc đời mình như một phần trong kế hoạch có chủ đích của Đức Chúa Trời. Giê-rê-mi 29:11 chép: “Vì ta biết ý tưởng ta nghĩ đối cùng các ngươi, là ý tưởng bình an, không phải tai họa, để cho các ngươi được sự trông cậy trong lúc cuối cùng.” Cuộc sống có ý nghĩa vì nó được Đấng Tạo Hóa ban cho và hướng đến sự vinh hiển của Ngài (Ê-sai 43:7). Trong khi đó, thế giới quan tiến hóa thường dẫn đến chủ nghĩa hiện sinh (existentialism), nơi mỗi cá nhân phải tự mình tạo ra ý nghĩa cho đời mình trong một vũ trụ vô nghĩa, một gánh nặng có thể dẫn đến sự lo âu và tuyệt vọng.

2. Về Đạo Đức và Công Lý:
Niềm tin vào Đấng Tạo Hóa thiết lập nền tảng cho luật pháp và đạo đức khách quan. Tội lỗi không chỉ là vi phạm quy tắc xã hội, mà là sự phản loạn chống lại chính Đấng Tạo Hóa và trật tự Ngài đã lập. Sự phán xét cuối cùng (Khải-huyền 20:12) có ý nghĩa vì có một Đấng Thánh khiết sẽ phân xử mọi việc. Ngược lại, nếu đạo đức chỉ là sản phẩm của tiến hóa văn hóa, thì khái niệm “công lý tuyệt đối” trở nên vô nghĩa. Mạnh được yếu thua, và quyền lực trở thành tiêu chuẩn cuối cùng.

3. Về Môi Trường và Trách Nhiệm:
Thế giới quan Kinh Thánh kêu gọi con người làm “quản gia” (steward) trung tín của công trình sáng tạo (Sáng-thế Ký 2:15). Chúng ta chăm sóc môi trường vì nó thuộc về Chúa và Ngài tuyên bố nó là “tốt lành”. Thái độ là tôn trọng và gìn giữ. Mặt khác, thế giới quan tiến hóa thuần túy có thể dẫn đến hai thái cực: hoặc khai thác tận diệt vì con người là chủ nhân tối cao, hoặc tôn thờ thiên nhiên (pantheism) vì xem nó là nguồn gốc tối hậu của mọi sự, làm mờ đi sự phân biệt giữa Đấng Tạo Hóa và vật thọ tạo.

4. Về Khổ Đau và Sự Ác:
Đây là điểm thách thức cho cả hai thế giới quan. Tuy nhiên, Kinh Thánh giải thích nguồn gốc của sự đau khổ và sự ác không phải từ Đức Chúa Trời, mà từ sự sa ngã của con người vào tội lỗi (Sáng-thế Ký chương 3). Sự dữ là một sự xâm nhập, một sự méo mó của công trình sáng tạo tốt lành nguyên thủy. Quan trọng hơn, Kinh Thánh cung cấp giải pháp: Đức Chúa Trời trong Chúa Cứu Thế Giê-xu đã bước vào thế gian đau khổ này để gánh chịu và đánh bại sự ác tận gốc rễ (Cô-lô-se 2:15). Trong thế giới quan tiến hóa, “sự ác” khó mà định nghĩa; nó có thể chỉ đơn giản là những hành vi không hỗ trợ cho sự sinh tồn. Khổ đau không có ý nghĩa cứu chuộc nào, chỉ là một phần của quá trình chọn lọc tự nhiên khắc nghiệt.

Là những người tin cậy Lời Đức Chúa Trời, làm thế nào chúng ta sống với thế giới quan Sáng Tạo một cách thiết thực?

1. Sống Với Phẩm Giá Và Mục Đích:
Hãy nhớ rằng bạn được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời. Điều này định giá cho bạn và cho mọi người khác, bất kể chủng tộc, giới tính, tuổi tác hay khả năng. Hãy từ chối mọi tư tưởng coi thường phẩm giá con người. Đồng thời, hãy tìm kiếm và thực hiện mục đích Chúa dành cho bạn trong sự quản trị và gây dựng thế gian (Ê-phê-sô 2:10).

2. Tiếp Cận Khoa Học Với Sự Khiêm Nhường Và Tỉnh Táo:
Cơ Đốc nhân không bài trừ khoa học. Nhiều nhà khoa học vĩ đại trong lịch sử đã làm khoa học từ chính niềm tin rằng có một trật tự trong vũ trụ vì nó được tạo dựng bởi một Đấng thông minh. Chúng ta nên đánh giá cao công việc nghiên cứu khoa học chân chính, nhưng cần phân biệt rõ ràng giữa quan sát thực nghiệm (dữ liệu) và diễn giải triết học (thế giới quan vô thần) thường được gán cho dữ liệu đó. Hãy “thử nghiệm các thần” (1 Giăng 4:1) – thẩm định mọi lý thuyết dưới ánh sáng của Lời Chúa.

3. Nuôi Dưỡng Tinh Thần Quản Gia:
Thể hiện thế giới quan Sáng Tạo qua cách bạn đối xử với môi trường, tài chính, thời gian và tài năng Chúa ban. Hãy là người quản lý trung tín, không phung phí cũng không thờ lạy của cải vật chất, vì biết rằng mọi thứ đều đến từ Chúa và chúng ta sẽ khai trình với Ngài (Ma-thi-ơ 25:14-30).

4. Rao Truyền Tin Lành Cách Toàn Diện:
Tin Mừng của Chúa Giê-xu Christ không chỉ là giải pháp cho tội lỗi cá nhân, mà còn là sự phục hồi cho toàn bộ công trình sáng tạo đang rên siết (Rô-ma 8:19-22). Khi chia sẻ đức tin, chúng ta có thể bắt đầu từ chính những câu hỏi về nguồn gốc, ý nghĩa, đạo đức và định mệnh – những câu hỏi mà thế giới quan tiến hóa không thể trả lời thỏa đáng. Chúa Giê-xu là A-đam cuối cùng (1 Cô-rinh-tô 15:45), Đấng khởi nguyên mới cho nhân loại và cho cả vũ trụ.

Cuộc tranh luận giữa Thuyết Sáng Thế và Thuyết Tiến Hóa vượt xa những cuộc thảo luận về hóa thạch hay niên đại. Đó là cuộc xung đột giữa hai thế giới quan với những hệ quả sống còn cho cách chúng ta nhìn nhận bản thân, người khác và thế giới xung quanh. Thế giới quan Kinh Thánh, khởi đầu bằng “Ban đầu Đức Chúa Trời dựng nên…” và đạt đến đỉnh cao trong “Ban đầu Ngôi Lời…” (Giăng 1:1), cung cấp một nền tảng vững chắc cho phẩm giá, đạo đức, hy vọng và trách nhiệm.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi không chỉ tin vào sự sáng tạo, mà còn sống phù hợp với niềm tin ấy. Hãy để thế giới quan đúng đắn này định hình mọi suy nghĩ, lời nói và hành động của chúng ta. Hãy đứng vững trong chân lý, sống với sự khôn ngoan từ trên cao (Gia-cơ 3:17), và luôn sẵn sàng để trả lời với mọi người về lý do của niềm hy vọng trong chúng ta (1 Phi-e-rơ 3:15), bắt đầu từ chính Câu Chuyện lớn nhất về Nguồn Gốc, Sự Sa Ngã, Sự Cứu Chuộc và Sự Phục Hồi của vạn vật trong Đấng Christ.