Sách Thờ Phượng Chung
Trong hành trình đức tin của Cơ Đốc nhân, sự thờ phượng là hơi thở và là trung tâm của mối tương giao với Đức Chúa Trời. Tuy nhiên, một câu hỏi thường nảy sinh trong nhiều Hội Thánh, đặc biệt là các Hội Thánh Tin Lành có truyền thống cải chính: “Sách Thờ Phượng Chung là gì, và vai trò của nó ra sao trong đời sống Hội Thánh và cá nhân tín hữu?”. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá khái niệm, nền tảng Kinh Thánh, lịch sử, mục đích và giá trị thực tiễn của Sách Thờ Phượng Chung, qua lăng kính thần học Tin Lành, với Kinh Thánh làm nền tảng tối cao.
Sách Thờ Phượng Chung (Common Worship Book, Liturgy) là một tuyển tập các văn bản, bài đọc Kinh Thánh, lời cầu nguyện, tuyên tín, và nghi thức được soạn thảo cách có hệ thống để sử dụng trong các buổi nhóm thờ phượng chung của Hội Thánh. Từ “liturgy” (phụng vụ) bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp λειτουργία (leitourgia), ghép từ laos (dân chúng) và ergon (công việc), mang nghĩa “công việc của dân chúng”. Trong Tân Ước, từ này được dùng để mô tả chức vụ thờ phượng và phục vụ (Công vụ 13:2; Rô-ma 15:16; Phi-líp 2:17).
Đối với Tin Lành, điều cốt yếu cần hiểu là Sách Thờ Phượng Chung không phải một bùa chú ma thuật hay nghi thức cứng nhắc nhằm “khống chế” Đức Chúa Trời. Trái lại, khi được xây dựng đúng đắn trên nền tảng Kinh Thánh, nó đóng vai trò như một “khuôn mẫu” (form) lành mạnh, giúp dẫn dắt cộng đồng tín hữu vào sự thờ phượng “bằng tâm thần và lẽ thật” (Giăng 4:23-24). Nó cung cấp cấu trúc, ngăn ngừa sự tùy tiện, thiên lệch, và đảm bảo rằng sự thờ phượng tập trung vào Christ và Phúc Âm, thay vì vào cảm xúc hay cá tính của người dẫn dắt.
Kinh Thánh không đưa ra một cuốn sách nghi lễ chi tiết cho Hội Thánh Tân Ước, nhưng cung cấp những nguyên tắc nền tảng và cả những gợi ý về hình thức.
1. Nguyên Tắc Trật Tự và Lẽ Phải: Sứ đồ Phao-lô dạy: “Mọi sự đều nên làm cho phải phép và theo thứ tự” (1 Cô-rinh-tô 14:40). Nguyên tắc này áp dụng trực tiếp cho sự nhóm lại (1 Cô-rinh-tô 14:26). Một khuôn mẫu thờ phượng chung, được suy xét kỹ lưỡng dựa trên Lời Chúa, chính là phương tiện để thực hiện “thứ tự” này.
2. Sự Hiện Diện của Các Yếu Tố Cố Định: Tân Ước cho thấy các Hội Thánh đầu tiên có những thực hành chung: giảng dạy sứ đồ (lời dạy của Christ và các sứ đồ - Công vụ 2:42), “sự bẻ bánh” (Tiệc Thánh), “sự cầu nguyện” (bao gồm cả những bài ca - Cô-lô-se 3:16), và “sự hiệp một”. Các thư tín cũng chứa đựng những lời tuyên xưng đức tin sơ khai (ví dụ: Phi-líp 2:6-11, Cô-lô-se 1:15-20) và có lẽ cả những bài thánh ca (Ê-phê-sô 5:19).
3. Khuôn Mẫu Trong Lời Cầu Nguyện: Chính Chúa Giê-xu đã dạy các môn đồ một khuôn mẫu cầu nguyện – Kinh Lạy Cha (Ma-thi-ơ 6:9-13). Điều này không có nghĩa là chỉ được đọc nguyên văn, nhưng nó cho thấy Đức Chúa Trời vui lòng với những lời cầu nguyện được định hình bởi chân lý của Ngài, bao gồm sự thờ phượng, đầu phục, xưng nhận nhu cầu và tạ ơn.
4. Sự Thờ Phượng Tập Thể trong Cựu Ước: Các sách như Lê-vi Ký và Dân Số Ký mô tả chi tiết hệ thống tế lễ và lễ hội, là “hình bóng” (Cô-lô-se 2:17; Hê-bơ-rơ 10:1) về sự thờ phượng trọn vẹn trong Christ. Các Thi thiên (Thánh Vịnh) chính là “Sách Thờ Phượng” của Y-sơ-ra-ên, được dùng trong đền thờ với các bài ca, cầu nguyện và tạ ơn có cấu trúc.
Phong trào Cải Chánh thế kỷ 16 không phủ nhận mọi hình thức thờ phượng, nhưng thanh lọc nó khỏi những giáo lý và thực hành không căn cứ Kinh Thánh. Các nhà cải chánh chủ trương “Sola Scriptura” (Chỉ Kinh Thánh), nghĩa là mọi thực hành phải được Kinh Thánh truyền lệnh hoặc cho phép.
- Martin Luther: Ông giữ lại nhiều nghi thức Công Giáo La Mã nhưng thanh tẩy chúng bằng thần học Phúc Âm. Ông soạn thảo “Deutsche Messe” (Lễ Missa tiếng Đức, 1526), nhấn mạnh sự tham gia của mọi tín hữu qua tiếng hát bằng ngôn ngữ bình dân.
- John Calvin: Tại Geneva, Calvin và những người theo ông phát triển một hình thức thờ phượng đơn giản, trang nghiêm, tập trung vào sự giảng dạy Lời Chúa, cầu nguyện, hát Thánh Vịnh (Thánh Thi), và cử hành các bí tích. Sách “The Form of Prayers” (1542) trở thành khuôn mẫu cho nhiều Hội Thánh Trưởng Lão và Cải Chánh.
- Anh Giáo (Anglican): “The Book of Common Prayer” (Sách Cầu Nguyện Chung, 1549) của Thomas Cranmer là một kiệt tác, kết hợp truyền thống với tư tưởng Cải Chánh, biến ngôn ngữ Latinh thành tiếng Anh và đặt Lời Chúa vào trung tâm qua các bài đọc có hệ thống.
Nguyên tắc chung của Tin Lành là: Mọi yếu tố trong thờ phượng phải được Lời Chúa điều chỉnh, và mọi tín hữu đều là thầy tế lễ (1 Phi-e-rơ 2:9), nên sự thờ phượng phải có tính tập thể, dễ hiểu và hướng về Christ.
Một Sách Thờ Phượng Chung Tin Lành được xây dựng tốt thường bao gồm:
1. Các Bài Đọc Kinh Thánh Theo Lịch (Lectionary): Hệ thống bài đọc được sắp xếp để trong một chu kỳ (thường 3 năm), Hội Thánh được nghe toàn bộ sứ điệp của Kinh Thánh một cách cân bằng – luật pháp, tiên tri, thư tín, Phúc Âm – thay vì chỉ nghe những phân đoạn yêu thích của mục sư.
2. Các Mẫu Cầu Nguyện: Bao gồm lời cầu nguyện xưng tội tập thể (dựa trên 1 Giăng 1:9), lời tạ ơn, cầu thay, và đặc biệt là lời cầu nguyện dâng hiến trong Tiệc Thánh. Những lời cầu này giúp định hình tấm lòng và tư tưởng của hội chúng theo chân lý.
3. Các Nghi Thức Bí Tích: Phần quan trọng mô tả cách cử hành Lễ Báp-têm và Tiệc Thánh (Lễ Tiệc Thánh), với những lời giải thích thần học rõ ràng về ý nghĩa. Ví dụ, lời trong Tiệc Thánh nhắc lại lời Chúa Giê-xu: “Nầy là thân thể ta... Nầy là huyết ta...” (1 Cô-rinh-tô 11:23-26).
4. Các Bài Thánh Ca, Thánh Thi & Thánh Vịnh: Âm nhạc không chỉ là cảm xúc mà là sự giảng dạy và khích lệ lẫn nhau (Cô-lô-se 3:16). Sách có thể bao gồm hoặc tham chiếu đến các bài hát có lời lẽ thần học vững vàng.
5. Các Lời Tuyên Xưng Đức Tin (Creed): Như Bài Tín Điều Các Sứ Đồ hay Nicene, giúp Hội Thánh cùng nhau công bố những chân lý căn bản của đức tin, chống lại sự sai lạc.
Sách Thờ Phượng Chung không chỉ dành cho nhà thờ. Nó có thể trở thành công cụ mạnh mẽ cho đời sống thiêng liêng cá nhân và gia đình:
1. Kỷ Luật Cho Giờ Tĩnh Nguyện Cá Nhân: Thay vì bối rối không biết cầu nguyện gì, tín hữu có thể sử dụng các mẫu cầu nguyện trong sách như điểm khởi đầu. Đọc bài Kinh Thánh theo lịch mỗi ngày đảm bảo sự tiếp nhận Lời Chúa toàn diện.
2. Thờ Phượng Gia Đình (Gia Đình Tế Tự): Gia đình có thể cùng nhau đọc Kinh Thánh theo phần đã chỉ định, dùng lời cầu nguyện xưng tội chung, và hát một bài thánh ca. Điều này xây dựng nếp thờ phượng và dạy dỗ con cái về cấu trúc của sự thờ phượng thật.
3. Củng Cố Sự Hiệp Nhất: Khi cả Hội Thánh cùng đọc chung một lời cầu nguyện xưng tội hay tuyên xưng đức tin, điều đó tạo nên một sự đồng thanh mạnh mẽ, nhắc nhở chúng ta rằng mình là một thân thể trong Christ.
4. Bảo Vệ Khỏi Sự Hời Hợt & Chủ Nghĩa Cá Nhân: Trong một thời đại đề cao trải nghiệm cá nhân, việc thuận phục một khuôn mẫu thờ phượng chung dạy chúng ta rằng đức tin không phải là về “tôi cảm thấy thế nào”, mà là về “Chúa đã phán gì và Hội Thánh tin gì”. Nó huấn luyện chúng ta thờ phượng ngay cả khi cảm xúc không hào hứng.
5. Kết Nối Với Hội Thánh Phổ Thông: Sử dụng những lời cầu nguyện và bài đọc chung kết nối chúng ta với các thánh đồ qua mọi thời đại, những người cũng đã tuyên xưng cùng một đức tin đó.
“Hãy để lời của Đấng Christ ở đầy trong lòng anh em, và hãy dùng mọi sự khôn ngoan mà dạy dỗ khuyên bảo lẫn nhau, dùng ca vịnh, thơ thánh, bài hát thiêng liêng, mà hết lòng hát khen Đức Chúa Trời.” (Cô-lô-se 3:16)
Sách Thờ Phượng Chung, khi được hiểu và sử dụng đúng đắn, không phải là xiềng xích của luật pháp, nhưng là khung sườn của ân điển. Nó không thay thế sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh hay sự sốt sắng cá nhân, nhưng định hình và nuôi dưỡng chúng trong dòng chảy của Lời Chúa và đức tin lịch sử. Nó nhắc nhở chúng ta rằng thờ phượng là công việc của toàn dân Chúa (leitourgia), hướng về Chúa Cha, nhờ công lao của Chúa Con, và trong quyền năng của Chúa Thánh Linh.
Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta được kêu gọi đến sự thờ phượng “bằng tâm thần và lẽ thật”. Một Sách Thờ Phượng Chung trung tín với Kinh Thánh chính là công cụ quý giá để cả cộng đồng cùng nhau thực hiện lời kêu gọi cao quý đó, trong trật tự, sự hiệp một, và sự thánh khiết, để Đức Chúa Trời được vinh hiển.