Sách Khải Huyền

Trong toàn bộ Kinh Thánh, có lẽ không sách nào vừa hấp dẫn, vừa thách thức, và lại vừa ban cho niềm hy vọng khôn tả như Sách Khải Huyền. Đây là lời mặc khải cuối cùng của Đức Chúa Trời cho Hội Thánh Ngài, một bức tranh tiên tri vĩ đại khép lại toàn bộ câu chuyện cứu chuộc, từ sự sáng tạo ban đầu đến sự sáng tạo mới. Khải Huyền không phải là một cuốn sách bí ẩn chỉ dành cho các học giả, mà là một thông điệp mặc khải (ἀποκάλυψις) từ chính Đức Chúa Giê-xu Christ để an ủi, cảnh tỉnh và củng cố đức tin cho mọi tín hữu đang chiến đấu trong thế gian này.

Sách Khải Huyền mở đầu bằng câu: “Sự mặc khải của Đức Chúa Giê-xu Christ mà Đức Chúa Trời đã ban cho Ngài đặng đem tỏ ra cùng các tôi tớ Ngài những điều kíp phải xảy ra...” (Khải Huyền 1:1). Tác giả tự xưng là “Giăng” (1:1, 4, 9; 22:8), được hầu hết truyền thống Hội Thánh đầu tiên công nhận là Sứ đồ Giăng, tác giả của sách Phúc Âm thứ tư và các thư tín. Ông viết từ đảo Bát-mô, nơi ông bị lưu đày “vì cớ lời Đức Chúa Trời và lời chứng của Đức Chúa Giê-xu” (1:9). Bối cảnh lịch sử là thời kỳ bách hại dưới thời hoàng đế La Mã Đô-mi-chi-an (khoảng năm 95 SCN), khi việc tuyên xưng “Chúa Giê-xu là Chúa” đối nghịch với tuyên xưng “Sê-sa là chúa” dẫn đến sự tử đạo.

Mục đích chính của sách được bày tỏ rõ ràng: khích lệ các tín hữu đang chịu khổ và bách hại bằng cách cho họ thấy cái nhìn từ thiên thượng. Nó vén màn cho thấy thực tại thuộc linh đằng sau những biến cố trần thế, khẳng định rằng Đức Chúa Trời Toàn Năng vẫn đang ngự trị, Chúa Giê-xu Christ là Đấng Chiến Thắng sự chết và tội lỗi, và phần thưởng cuối cùng cho những người trung tín là sự sống đời đời trong thành phố thánh, nơi Đức Chúa Trời ở cùng họ.

Sách Khải Huyền không phải là một chuỗi biến cố được sắp xếp theo trình tự thời gian tuyến tính đơn giản. Nó được cấu trúc một cách thi vị và thần học, với nhiều chu kỳ và sự lặp lại, mỗi chu k�ụ nhấn mạnh một khía cạnh khác nhau của sự phán xét và ân điển của Đức Chúa Trời. Một cấu trúc phổ biến dựa trên Khải Huyền 1:19: “Vậy, hãy chép lấy những sự ngươi đã thấy, những sự hiện có, và những sự sẽ đến sau nầy.”

• Những điều ngươi đã thấy (Chương 1): Khải tượng về Chúa Giê-xu Christ vinh hiển.
• Những điều hiện có (Chương 2-3): Bức thư gửi cho bảy Hội Thánh tại Tiểu Á, đại diện cho tình trạng của Hội Thánh qua mọi thời đại.
• Những điều sẽ đến sau nầy (Chương 4-22): Các khải tượng về tương lai, bao gồm sự phán xét, sự chiến thắng sau cùng và trời mới đất mới.

Phương pháp giải nghĩa lành mạnh (theo quan điểm Tin Lành) xem Khải Huyền bằng lăng kính “Tiền Thiên Hy” (Premillennialism) và “Văn Phong Khải Huyền” (Apocalyptic Literature). Điều này có nghĩa là chúng ta tin vào sự tái lâm hữu hình của Đấng Christ trước thời kỳ một nghìn năm bình an (Khải Huyền 20:1-6), và hiểu rằng sách sử dụng nhiều biểu tượng, hình ảnh ẩn dụ thường thấy trong văn chương khải huyền Do Thái (như trong sách Đa-ni-ên, Ê-xê-chi-ên) để truyền đạt chân lý thuộc linh và tương lai.

Trái ngược với quan niệm cho rằng Khải Huyền chỉ nói về Antichrist hay những tai họa, chủ đề xuyên suốt và vĩ đại nhất chính là sự tôn cao, uy nghi và quyền tể trị tuyệt đối của Chúa Giê-xu Christ. Ngài không còn là Đấng chịu khổ trên thập tự giá, mà là Đấng Phục Sinh đầy vinh hiển:

“Tôi thấy... giữa những chân đèn, có một Đấng giống như con người, mặc áo dài, thắt đai vàng ngang trên ngực. Đầu và tóc Ngài trắng như lông chiên trắng, như tuyết; mắt Ngài như ngọn lửa; chân Ngài khác nào đồng sáng đã luyện trong lò lửa; và tiếng Ngài như tiếng nước lớn. Trong tay hữu Ngài cầm bảy ngôi sao; miệng Ngài thò ra thanh gươm nhọn hai lưỡi; và mặt Ngài như mặt trời chói lòa.” (Khải Huyền 1:12-16).

Đây là Con Người (כְּבַר אֱנוֹשׁ) trong sách Đa-ni-ên 7:13, nay đã đến để nhận lấy vương quốc đời đời. Danh hiệu của Ngài được tôn cao: “Ngươi đáng lãnh quyển sách và mở những ấn ra; vì ngươi đã bị giết, lấy huyết mình mà chuộc cho Đức Chúa Trời những người thuộc về mọi chi phái, mọi tiếng, mọi dân tộc, mọi nước,” (5:9). Chính Chúa Giê-xu là trung tâm của mọi sự thờ phượng trên trời (Chương 4-5) và là Đấng thực thi sự phán xét cuối cùng.

Việc giải nghĩa Khải Huyền đòi hỏi sự hiểu biết về các biểu tượng Kinh Thánh, thường được giải thích từ chính Cựu Ước.

• Bảy Hội Thánh (Chương 2-3): Vừa là bảy Hội Thánh địa phương lịch sử, vừa mang tính tiêu biểu cho các loại hình Hội Thánh và giai đoạn thuộc linh trong suốt thời đại Hội Thánh. Lời hứa cho “kẻ thắng” (ὁ νικῶν) ở cuối mỗi thư là động lực mạnh mẽ cho mọi tín hữu.
• Bảy Ấn, Bảy Kèn, Bảy Bát (Chương 6-16): Đây là ba loạt sự phán xét của Đức Chúa Trời, mỗi loạt có mức độ nghiêm trọng tăng dần. Chúng không nhất thiết diễn ra nối tiếp nhau mà có sự xen kẽ và mở rộng, mô tả toàn cảnh sự phán xét của Đức Chúa Trời trên một thế gian phản loạn, từ khi Chúa Christ thăng thiên cho đến ngày tận thế.
• Con Thú và Tiên Tri Giả (Chương 13): Biểu tượng cho quyền lực chính trị độc tài, thờ lạy bản ngã chống nghịch Đức Chúa Trời (Con thú thứ nhất) và hệ thống tôn giáo giả dối hỗ trợ nó (Con thú thứ hai). Số 666 (13:18) tượng trưng cho sự thiếu hoàn hảo tuyệt đối (số 7 là số trọn vẹn) và sự phản loạn của con người muốn tự tôn mình lên làm thần.
• Ba-by-lôn Lớn (Chương 17-18): Biểu tượng cho hệ thống thế gian chống nghịch Đức Chúa Trời trong mọi thời đại, bao gồm các khía cạnh tôn giáo giả, kinh tế bóc lột, và văn hóa sa đọa. Nó đối lập hoàn toàn với “Tân Nương Giê-ru-sa-lem” thánh khiết (Chương 21).
• Trận Chiến Ha-ma-ghê-đôn (16:16): Tên này bắt nguồn từ הַר מְגִדּוֹ – núi Mê-ghi-đô, nơi nhiều trận chiến quan trọng trong lịch sử Israel diễn ra. Nó tượng trưng cho sự tập hợp cuối cùng của mọi thế lực chống nghịch Đức Chúa Trời dưới sự lãnh đạo của Sa-tan để chống lại Đấng Christ và dân Ngài, và kết thúc bằng sự can thiệp trực tiếp và chiến thắng vinh quang của chính Chúa Giê-xu (19:11-21).

Sách Khải Huyền không kết thúc trong sự phán xét, mà kết thúc trong sự sáng tạo mới kỳ diệu. Sau khi mọi điều ác và sự chết bị quăng vào hồ lửa (20:14), Đức Chúa Trời tạo dựng nên trời mới đất mới.

“Tôi cũng thấy thành thánh, là Giê-ru-sa-lem mới, từ trên trời, ở nơi Đức Chúa Trời mà xuống... Nầy, đền tạm của Đức Chúa Trời ở giữa loài người! Ngài sẽ ở với chúng, và chúng sẽ làm dân Ngài; chính Đức Chúa Trời sẽ ở với chúng.” (Khải Huyền 21:2-3).

Đây là sự ứng nghiệm tối hậu của giao ước: “Ta sẽ làm Đức Chúa Trời các ngươi, và các ngươi sẽ làm dân Ta.” Sự hiện diện trực tiếp của Đức Chúa Trời (σκηνοῦν) với con người là đích đến của lịch sử cứu chuộc. Mọi nước mắt được lau sạch, sự chết không còn nữa, và dòng sông sự sống từ ngôi Đức Chúa Trời chảy ra mang lại sự chữa lành trọn vẹn cho muôn dân (22:1-2).

Sách Khải Huyền không chỉ để tiên đoán tương lai, mà còn để định hình hiện tại. Dưới đây là những áp dụng thiết thực:

1. Sống Với Lòng Trung Tín và Tỉnh Thức: Lời kêu gọi xuyên suốt các thư gửi bảy Hội Thánh là “hãy tỉnh thức,” “hãy giữ lấy,” “hãy ăn năn.” Trong một thế gian đầy cám dỗ và thỏa hiệp, Cơ Đốc nhân được kêu gọi trung tín với Lời Chúa và chứng đạo của mình, ngay cả đến chết (2:10).
2. Tập Trung Vào Sự Thờ Phượng: Cảnh tượng trên thiên đàng (Chương 4-5) là hình mẫu: mọi sự chú ý đều hướng về Đức Chúa Trời và Chiên Con. Đời sống chúng ta phải là một đời sống thờ phượng, nhận biết Chúa là trung tâm của mọi sự và thực hành sự thờ phượng cá nhân lẫn tập thể.
3. Giữ Vững Hy Vọng Giữa Khổ Đau: Khải Huyền cho chúng ta thấy rằng mọi sự đau khổ, bách hại đều nằm trong sự cho phép tối cao và kiểm soát của Đức Chúa Trời (các ấn do Chiên Con mở ra). Phần cuối của câu chuyện đã được viết sẵn: Chúa Christ và những người thuộc về Ngài sẽ chiến thắng. Điều này ban cho chúng ta sự kiên nhẫn (ὑπομονή) để bền đỗ (13:10; 14:12).
4. Xa Lánh Sự Ô Uế Của Thế Gian (Ba-by-lôn): Sách kêu gọi một sự phân rẽ rõ ràng: “Hỡi dân ta, hãy ra khỏi Ba-by-lôn!” (18:4). Điều này nhắc nhở chúng ta không nên đam mê hệ thống giá trị, lối sống vô thần và hưởng thụ ích kỷ của thế gian, nhưng tìm kiếm nếp sống thánh khiết thuộc về Nước Đức Chúa Trời.
5. Rao Truyền Phúc Âm Cứu Rỗi: Giữa những cảnh báo về sự phán xét, chúng ta thấy “Phúc Âm đời đời” được rao truyền cho mọi dân tộc (14:6). Sứ mạng của Hội Thánh vẫn tiếp tục. Thông điệp của Khải Huyền thúc giục chúng ta cấp bách chia sẻ tin lành về sự cứu rỗi trong Chúa Giê-xu, là con đường duy nhất để thoát khỏi cơn thịnh nộ sẽ đến.
6. Mong Đợi và Cầu Xin Sự Tái Lâm của Chúa: Lời cầu nguyện “A-men, lạy Chúa Giê-xu, xin hãy đến!” (22:20) phải là lời cầu nguyện thường xuyên trong lòng mỗi tín hữu. Niềm hy vọng về sự tái lâm của Chúa thanh tẩy đời sống chúng ta (I Giăng 3:3) và ban cho chúng ta sự hân hoan giữa những thử thách.

Sách Khải Huyền kết thúc với một lời hứa và lời cảnh báo nghiêm túc. Lời hứa là: “Phước cho kẻ đọc cùng những kẻ nghe lời tiên tri nầy và giữ theo điều đã chép ở trong đó!” (1:3; 22:7). Phước lành không đến từ việc giải mã các biểu tượng một cách hoàn hảo, mà từ việc lắng nghe, tiếp nhận, và vâng giữ thông điệp của sách: kính sợ Đức Chúa Trời, tôn thờ Chúa Giê-xu Christ, và sống trung tín với Ngài.

Đồng thời, sách cảnh báo chống lại việc thêm bớt vào lời tiên tri này (22:18-19), nhấn mạnh tính chất đầy đủ và thẩm quyền tối hậu của mặc khải Đức Chúa Trời. Khi chúng ta nghiên cứu Khải Huyền, hãy để lòng mình hướng về Chúa Giê-xu, Đấng Alpha và Omega, Đấng Đầu Tiên và Cuối Cùng, khởi nguyên và cùng đích của đức tin chúng ta. Dù tương lai có những bí ẩn, nhưng chúng ta biết chắc Đấng nắm giữ tương lai, và Ngài đã chiến thắng. “Được thế, ơn của Đức Chúa Giê-xu Christ, sự yêu thương của Đức Chúa Trời, và sự giao thông của Đức Thánh Linh ở với anh em hết thảy!” (II Cô-rinh-tô 13:13).