Câu chuyện về Áp-ra-ham và Lót là gì?

Câu chuyện về Áp-ra-ham (trước kia là Áp-ram) và cháu ông là Lót, được chép chủ yếu trong Sáng-thế-ký từ chương 12 đến chương 19, không chỉ là một ghi chép lịch sử gia tộc. Đây là một bản đồ tâm linh sống động, phơi bày sự tương phản sâu sắc giữa đức tin vâng lời và sự khôn ngoan thuộc về thế gian, giữa sự định hướng bởi lời hứa của Đức Chúa Trời và sự dẫn dắt bởi đôi mắt xác thịt. Qua hành trình của hai con người này, chúng ta khám phá những hệ quả vĩnh cửu từ những lựa chọn tưởng chừng nhỏ bé, và thấy được tấm lòng đầy ân điển của Đức Chúa Trời trong giao ước của Ngài.

Bối Cảnh và Hành Trình Chung: Từ U-rơ Đến Ca-na-an

Mọi sự bắt đầu với sự kêu gọi đầy quyền năng từ Đức Chúa Trời dành cho Áp-ram: "Ngươi hãy ra khỏi quê hương, vòng bà con và nhà cha ngươi, mà đi đến xứ ta sẽ chỉ cho." (Sáng-thế-ký 12:1). Đây là một mệnh lệnh đòi hỏi sự từ bỏ triệt để, đi kèm với một lời hứa vĩ đại về một dòng dõi, một xứ sở và một phước hạnh cho muôn dân (Sáng-thế-ký 12:2-3). Áp-ram vâng lời, và Lót, cháu trai của ông, đã đi theo (Sáng-thế-ký 12:4). Hành động này của Lót ban đầu có vẻ như là một sự đồng hành thuận lợi, nhưng nó không xuất phát từ một sự kêu gọi cá nhân trực tiếp từ Đức Chúa Trời như của Áp-ram. Ông đi theo người chú đã được kêu gọi.

Cả hai cùng trải qua những thử thách tại Ai Cập (Sáng-thế-ký 12:10-20), cùng trở nên giàu có với nhiều bầy súc vật, bạc, vàng (Sáng-thế-ký 13:2). Sự giàu có vật chất này, một phước lành từ Chúa, lại trở thành nguyên nhân của sự xung đột đầu tiên. "Xứ đó không đủ chỗ cho hai người ở chung; vì tài sản rất nhiều, đến nỗi không thể ở chung nhau được" (Sáng-thế-ký 13:6). Mầm mống của sự chia rẽ bắt đầu từ sự dư dật, một bài học đáng suy ngẫm.

Sự Phân Rẽ: Đôi Mắt của Đức Tin và Đôi Mắt của Xác Thịt

Tại điểm then chốt này, bản chất thật của mỗi người được bày tỏ. Là trưởng tộc, Áp-ram có quyền ưu tiên lựa chọn. Nhưng trong tinh thần của sự hòa thuận và đức tin, ông đã hành động như một người hòa giải: "Chúng ta là cốt nhục, xin chớ cãi lẫy nhau... Hãy xứ khắp bốn phương: nếu ngươi bên tả, ta sẽ qua bên hữu; nếu ngươi bên hữu, ta sẽ qua bên tả." (Sáng-thế-ký 13:8-9). Áp-ram tin rằng Chúa, Đấng đã hứa ban xứ này cho ông, sẽ tiếp tục dẫn dắt và chu cấp dù ông chọn phần nào.

Ngược lại, Lót "ngước mắt lên, thấy khắp cánh đồng bằng bên sông Giô-đanh... đều là nơi xinh tốt... như cảnh vườn của Đức Giê-hô-va" (Sáng-thế-ký 13:10). Ông đã chọn dựa trên những gì mắt mình thấy: sự màu mỡ, tiện nghi và cơ hội kinh tế. Từ ngữ "ngước mắt lên" (וַיִּשָּׂא) của Lót tương phản với mệnh lệnh "hãy nhướng mắt lên" (שָׂא נָא עֵינֶיךָ) mà Đức Chúa Trời sau này phán với Áp-ram (Sáng-thế-ký 13:14). Lót nâng mắt theo sự chủ động của mình để tìm kiếm lợi ích; còn Áp-ram nâng mắt theo chỉ dẫn của Chúa để nhìn thấy lời hứa.

Lót chọn đồng bằng và "trại mình đến tận Sô-đôm" (Sáng-thế-ký 13:12). Thánh Kinh ghi nhận một chi tiết quan trọng: "Vả, người Sô-đôm độc ác và phạm tội trọng cùng Đức Giê-hô-va" (Sáng-thế-ký 13:13). Lựa chọn của Lót đã dẫn ông và gia đình đến gần, và cuối cùng là vào trong (Sáng-thế-ký 14:12) tâm điểm của sự đồi bại. Ông tìm kiếm sự thịnh vượng vật chất nhưng lại bỏ qua thực trạng thuộc linh nguy hiểm.

Sự Tương Phản Tiếp Diễn: Chiến Tranh và Sự Cứu Chuộc

Sáng-thế-ký chương 14 mô tả một cuộc chiến giữa các vua. Sô-đôm bị cướp phá, và Lót cùng gia sản bị bắt đi. Tin tức đến với Áp-ram. Dù đã chia rẽ, Áp-ram không nói: "Hắn tự chọn lấy!" Thay vào đó, ông thể hiện tình yêu thương gia tộc và lòng dũng cảm, đem gia nhân đuổi theo, đánh bại các vua và "đem lại mọi tài vật cùng cháu mình là Lót với hao sản người, và cũng đem lại các đàn bà và dân chúng nữa" (Sáng-thế-ký 14:16). Hành động này của Áp-ram là một hình bóng tuyệt vời về Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã đuổi theo và giải cứu chúng ta khỏi sự giam cầm của tội lỗi, dù chúng ta đã lựa chọn con đường sai lầm.

Sau chiến thắng, Áp-ram từ chối nhận của cải từ vua Sô-đôm để không ai có thể nói: "Ta làm cho Áp-ram giàu" (Sáng-thế-ký 14:23). Ông muốn sự thịnh vượng của mình chỉ đến từ Đức Giê-hô-va. Trong khi đó, Lót, sau khi được giải cứu một cách kỳ diệu, lại quay trở về Sô-đôm. Ông đã thấy sự nguy hiểm của nơi đó, nhưng sự thu hút của nó quá mạnh. Đây là bản chất của tội lỗi: nó quyến rũ và trói buộc.

Đỉnh Điểm và Kết Quả: Sự Phán Xét và Sự Cầu Thay

Sáng-thế-ký chương 18-19 là cao trào đối lập hoàn toàn giữa hai cuộc đời. Tại chương 18, Đức Giê-hô-va và hai thiên sứ hiện đến với Áp-ram tại Hếp-rôn trong tư cách bạn hữu (Gia-cơ 2:23), tái xác nhận lời hứa về con trai và tiết lộ ý định phán xét Sô-đôm. Lập tức, Áp-ram bước vào vai trò một thầy tế lễ, một đấng trung bảo, cầu thay cho thành đó (Sáng-thế-ký 18:23-33). Ông cầu xin cho người công bình, và khởi đầu từ 50 người xuống đến 10. Lòng thương xót của Đức Chúa Trời rộng mở, nhưng ngay cả tiêu chuẩn tối thiểu (10 người công bình) cũng không thể tìm thấy trong Sô-đôm.

Trong khi đó, tại chương 19, hai thiên sứ đến Sô-đôm và gặp Lót đang "ngồi ở nơi cửa thành" (Sáng-thế-ký 19:1). Trong văn hóa cổ, ngồi tại cửa thành có nghĩa là giữ một chức vụ quan trọng, có lẽ là quan xét. Lót đã hội nhập về mặt xã hội và chính trị vào hệ thống đồi bại của Sô-đôm. Ông cố gắng bảo vệ các thiên sứ nhưng bị đám đông đe dọa. Khi cảnh báo thân nhân về sự hủy diệt sắp đến, "họ tưởng người nói chơi" (Sáng-thế-ký 19:14). Ảnh hưởng thuộc linh của Lót là con số không. Cuối cùng, các thiên sứ phải nắm tay ông, vợ và hai con gái mà kéo ra khỏi thành (Sáng-thế-ký 19:16)—một hình ảnh đau lòng về sự cứu chỉ bởi ân điển, không phải bởi sự sẵn lòng của con người.

Lời cảnh báo cuối cùng: "Chớ ngó lại đằng sau" (Sáng-thế-ký 19:17). Vợ của Lót, với lòng luyến tiếc đời sống cũ trong Sô-đôm, đã "ngó lại đằng sau, liền hóa ra một tượng muối" (Sáng-thế-ký 19:26). Sự cứu rỗi đòi hỏi một sự từ bỏ dứt khoát, không ngoảnh lại. Lót, dù được cứu, đã mất tất cả: vợ, của cải, chỗ ở, và cuối cùng chỉ còn lại trong một hang núi, nơi ông và các con gái sa vào hành vi hỗn loạn (Sáng-thế-ký 19:30-38). Sự lựa chọn vì sự giàu có và tiện nghi đã dẫn đến sự nghèo nàn và hổ thẹn cùng cực.

Trái lại, sáng sớm hôm đó, Áp-ram "dậy sớm đến nơi người đã đứng chầu Đức Giê-hô-va... ngó về Sô-đôm... thấy khói từ dưới đất bay lên như khói của một lò lửa lớn" (Sáng-thế-ký 19:27-28). Ông chứng kiến sự phán xét trong tư thế của một người đã cầu nguyện và giờ đây an toàn trong mối tương giao với Chúa.

Bài Học và Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc

1. Đức Tin Dẫn Đến Sự Vâng Lời và An Nghỉ: Áp-ra-ham được xưng công bình bởi đức tin (Sáng-thế-ký 15:6; Rô-ma 4:3). Đức tin ấy không thụ động; nó hành động qua sự vâng lời (ra khỏi U-rơ, dâng Y-sác) và tạo nên sự bình an ngay giữa xung đột. Chúng ta được kêu gọi sống bởi đức tin, không bởi mắt thấy (2 Cô-rinh-tô 5:7), tin cậy vào lời hứa của Chúa hơn là các cơ hội trước mắt.

2. Nguy Hiểm của Những Lựa Chọn Theo "Cái Thấy": Lót đã chọn dựa trên "cảnh vườn của Đức Giê-hô-va" (Sáng-thế-ký 13:10)—một vẻ đẹp bề ngoài che đậy sự thối nát bên trong. Trong đời sống, chúng ta thường bị cám dỗ chọn trường học, công việc, mối quan hệ, nơi ở dựa trên lợi ích vật chất hay sự hấp dẫn bề ngoài mà bỏ qua thực trạng thuộc linh. "Sự giàu có" có thể trở thành "Sô-đôm" của chúng ta—một nơi dần dần lôi kéo chúng ta xa Chúa.

3. Nguyên Tắc "Tách Ra" Cho Sự Thánh Khiết: Sự phân rẽ giữa Áp-ra-ham và Lót cuối cùng là cần thiết. Kinh Thánh dạy: "Hãy ra khỏi giữa chúng nó, hãy phân rẽ ra... đừng đụng đến đồ ô uế" (2 Cô-rinh-tô 6:17). Điều này không có nghĩa là cô lập về thể chất, nhưng là sự phân biệt rõ ràng về giá trị, ưu tiên và lối sống. Người tin Chúa phải có can đảm để "tách ra" khỏi những gì trái với sự thánh khiết của Chúa, ngay cả khi nó mang lại lợi ích.

4. Sự Cầu Thay của Người Công Bình: Áp-ra-ham đã đứng trong khoảng trống để cầu thay. Đời sống của chúng ta cũng phải là một đời sống cầu thay—cho gia đình chưa tin, cho bạn bè đang lạc lối, cho thế giới đầy tội lỗi. Chúng ta được kêu gọi trở nên "người bạn" của Chúa, biết được ý muốn Ngài và khẩn nài Ngài tỏ lòng thương xót.

5. Ân Điển Cứu Chuộc và Lời Cảnh Báo: Câu chuyện của Lót cho thấy Chúa nhớ đến người công bình (dù Lót chỉ là "công bình" một cách tương đối—2 Phi-e-rơ 2:7-8) và giải cứu họ bởi ân điển. Nhưng nó cũng cảnh báo nghiêm khắc: được cứu khỏi sự hủy diệt, nhưng có thể mất hết phần thưởng và sống trong sự hổ thẹn (1 Cô-rinh-tô 3:15). Vợ Lót là lời cảnh tỉnh đời đời về việc ngoảnh lại với thế gian.

Kết Luận: Hai Con Đường

Câu chuyện Áp-ra-ham và Lót trình bày hai con đường: Con đường của Đấng được kêu gọi và Con đường của người đi theo. Áp-ra-ham sống bởi lời hứa, Lót sống bởi hoàn cảnh. Áp-ra-ham xây bàn thờ, Lót dựng lều hướng về Sô-đôm. Áp-ra-ham là người cầu thay, Lót là người thỏa hiệp. Cuối cùng, Áp-ra-ham trở nên "cha của những kẻ tin" (Rô-ma 4:11), còn Lót trở nên cha của hai dân tộc thù nghịch (Mô-áp và Am-môn), không có phần trong dân sự của Đức Chúa Trời (Phục-truyền 23:3).

Tuy nhiên, trong ân điển, chúng ta thấy Đức Chúa Trời vẫn trung tín. Ngài giữ giao ước với Áp-ra-ham và dòng dõi ông, là Chúa Cứu Thế Giê-xu (Ma-thi-ơ 1:1). Và Ngài vẫn kiên nhẫn giải cứu những người như Lót, cảnh báo chúng ta đừng trì hoãn sự vâng lời. Ngày nay, chúng ta đứng trước cùng những lựa chọn: sống bởi đức tin vào Đấng Christ và lời hứa của Ngài, hay sống bởi sự khôn ngoan và thị hiếu của thế gian? Câu trả lời sẽ định hình không chỉ cuộc đời hiện tại, mà còn cả di sản đời đời của chúng ta.

“Vậy, nếu anh em sống lại với Đấng Christ, hãy tìm các sự ở trên trời, là nơi Đấng Christ ngồi bên hữu Đức Chúa Trời. Hãy ham mến các sự ở trên trời, đừng ham mến các sự ở dưới đất.” (Cô-lô-se 3:1-2).