Nehushtan là gì?

Trong hành trình đức tin của dân Y-sơ-ra-ên và cả trong lịch sử Hội Thánh, có những biểu tượng, những vật thể được Đức Chúa Trời thiết lập với một mục đích thánh, nhưng theo thời gian, chúng có thể bị con người biến tướng, trở thành đối tượng thờ phượng sai lầm thay thế cho chính Đức Chúa Trời hằng sống. "Nehushtan" là một trong những ví dụ kinh điển và đầy cảnh tỉnh như thế. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khai phá ý nghĩa, bối cảnh Kinh Thánh và những bài học thiết thực cho Cơ Đốc nhân ngày nay từ câu chuyện về Nehushtan.

Danh từ "Nehushtan" (נְחֻשְׁתָּן) chỉ xuất hiện duy nhất một lần trong Kinh Thánh, tại 2 Các Vua 18:4 (Bản Truyền Thống 1925): "Người trừ diệt các nơi cao, đập bể những trụ thờ, đánh đổ tượng A-sê-ra, và bể nát con rắn bằng đồng mà Môi-se đã làm; bởi vì cho đến khi ấy, dân Y-sơ-ra-ên vẫn xông hương cho nó: người gọi nó là Nehushtan."

Từ nguyên của nó gắn liền với hai từ tiếng Hê-bơ-rơ:

- "Nāḥāš" (נָחָשׁ): nghĩa là "con rắn".
- "Neḥōšet" (נְחֹשֶׁת): nghĩa là "đồng" hoặc "đồng thau".

Hậu tố "-tan" có thể mang tính khinh miệt. Vì vậy, "Nehushtan" có thể được hiểu là "Vật bằng đồng (hình con rắn) ấy" hoặc "Con rắn đồng tầm thường", thể hiện thái độ khinh thường, coi thường của Vua Ê-xê-chia đối với vật đã bị thần tượng hóa này. Để hiểu trọn vẹn, chúng ta phải quay về nguồn gốc của nó được chép trong Dân số ký 21:4-9.

Sau khi ra khỏi Ê-díp-tô, dân Y-sơ-ra-ên lại một lần nữa phàn nàn, oán trách Đức Chúa Trời và Môi-se về thức ăn, nước uống trong hành trình sa mạc. Sự phàn nàn này xuất phát từ lòng vô tín, bất kính và khước từ sự chu cấp của Đức Chúa Trời. Sự đoán phạt đã đến: "Đức Giê-hô-va sai con rắn lửa đến trong dân sự, nó cắn dân sự đến nỗi nhiều người Y-sơ-ra-ên chết" (câu 6).

Khi dân sự nhận biết tội lỗi, họ cầu xin Môi-se cầu thay. Đức Chúa Trời, trong ân điển và sự thương xót của Ngài, đã đưa ra một phương cách cứu chữa kỳ diệu: "Hãy làm lấy một con rắn lửa và treo lên trên cây sào. Nếu ai bị rắn cắn mà nhìn lên con rắn đó, thì sẽ được sống" (câu 8). Môi-se vâng lời, làm một con rắn bằng đồng và treo lên. Phương cách cứu chữa thật đơn giản nhưng đòi hỏi đức tin: nhìn lên.

Ở đây, chúng ta thấy một nguyên lý thuộc linh quan trọng:

- Tội lỗi dẫn đến sự đoán phạt (sự chết).
- Chính Đức Chúa Trời cung ứng phương cách cứu chữa.
- Phương cách cứu chữa mang tính biểu tượng (con rắn bằng đồng).
- Điều kiện để được cứu là đức tin thể hiện qua hành động đơn giản (nhìn lên).

Con rắn bằng đồng này, trong bối cảnh nguyên thủy, là một dấu chỉ về sự cứu rỗi bởi đức tin, một hình bóng tuyệt vời. Chúa Giê-xu đã trực tiếp xác nhận ý nghĩa tiên tri này: "Xưa Môi-se treo con rắn lên ở đồng vắng thể nào, thì Con người cũng phải bị treo lên dường ấy, hầu cho hễ ai tin đến Ngài đều được sự sống đời đời" (Giăng 3:14-15). Con rắn bằng đồng là hình bóng (τύπος / typos) về thập tự giá của Đấng Christ. Đấng vô tội trở nên tội lỗi vì chúng ta (trở nên giống như con rắn bị treo lên), để ai tin Ngài thì được xưng công bình (2 Cô-rinh-tô 5:21).

Theo thời gian, ý nghĩa thuộc linh ban đầu có nguy cơ bị lãng quên, trong khi chính vật thể lại được tôn vinh. Vật thể được làm ra với mục đích dẫn dắt người ta đến với Đức Chúa Trời (con rắn đồng dẫn dắt người ta nhìn lên với đức tin để được chữa lành) lại bị biến thành đối tượng thờ phượng thay thế Đức Chúa Trời.

2 Các Vua 18:4 cho chúng ta thấy một thực trạng đáng buồn: Sau gần 800 năm, con rắn đồng vẫn còn đó, nhưng không còn được nhìn như một dấu chỉ về sự cứu chuộc của Đức Giê-hô-va. Thay vào đó, dân chúng "vẫn xông hương cho nó". Hành động "xông hương" (קָטַר / qāṭar) trong Cựu Ước luôn gắn liền với sự thờ phượng (Xuất Ê-díp-tô 30:7). Họ đã thần tượng hóa phương tiện cứu rỗi, và thờ lạy chính cái bóng của sự cứu rỗi thay vì Đấng ban sự cứu rỗi. Nó đã trở thành một vật tồn tại song song với sự thờ phượng Đức Giê-hô-va, thậm chí có lẽ còn thay thế Ngài trong tâm trí nhiều người.

Vua Ê-xê-chia, một trong những vị vua hiếm hoi "làm điều thiện trước mặt Đức Giê-hô-va" (2 Các Vua 18:3), đã thực hiện một cuộc cải cách tôn giáo mạnh mẽ. Ông không chỉ phá hủy các thần tượng ngoại giáo của dân Ca-na-an, mà còn dũng cảm đập bể chính con rắn đồng do Môi-se làm ra - một di sản lịch sử và tôn giáo lớn.

Hành động này cho thấy sự sáng suốt thuộc linh của Ê-xê-chia:

1. Ônh nhận ra sự ô uế của sự thờ hình tượng: Dù vật thể có nguồn gốc thánh đến đâu, khi nó trở thành đối tượng của sự thờ phượng thay vì công cụ dẫn đến sự thờ phượng, nó phải bị loại bỏ.

2. Ông khôi phục sự thờ phượng thuần khiết: Mục tiêu của cải cách là đưa dân sự trở về thờ phượng một mình Đức Giê-hô-va, trong tâm linh và lẽ thật, không dựa trên bất kỳ vật thể hữu hình nào.

3. Ông gọi đúng tên nó: Ê-xê-chia gọi nó là "Nehushtan" - một cách gọi đầy khinh miệt, hạ thấp nó xuống đúng vị trí của nó: chỉ là một vật bằng đồng, không có quyền năng, không có tính thần thánh, không đáng được tôn thờ.

Hành động này của Ê-xê-chia là một minh họa sống động cho điều răn thứ hai: "Ngươi chớ làm tượng chạm cho mình... ngươi chớ quì lạy trước các hình tượng đó, và chớ hầu việc chúng" (Xuất Ê-díp-tô 20:4-5). Thần tượng không chỉ là hình tượng của các thần ngoại, mà có thể là bất cứ điều gì (kể cả những biểu tượng tôn giáo chính đáng) chiếm lấy vị trí độc tôn của Đức Chúa Trời trong lòng người.

Câu chuyện về Nehushtan không chỉ là một sự kiện lịch sử, mà là một hồi chuông cảnh tỉnh mạnh mẽ cho Hội Thánh qua mọi thời đại.

1. Cảnh Giác Với "Nehushtan Hiện Đại":
Nehushtan ngày nay có thể là bất cứ điều gì được sử dụng như một phương tiện hướng về Chúa nhưng lại có nguy cơ trở thành đối tượng thay thế Chúa. Đó có thể là:

- Một bản dịch Kinh Thánh yêu thích được tôn sùng đến mức xem thường các bản dịch khác.
- Một truyền thống, nghi lễ, hoặc hình thức thờ phượng (như âm nhạc, kiến trúc nhà thờ) được xem là "thánh" hơn chính sự hiện diện của Đức Chúa Trời.
- Một giáo sư, mục sư, hay lãnh đạo thuộc linh mà người ta tôn thờ như một "siêu sao", thay vì xem họ là những đầy tớ dẫn dắt mình đến với Christ.
- Một kinh nghiệm thuộc linh trong quá khứ (một kỳ đại phúc hội, một phép lạ) mà người ta cứ khư khư ôm giữ, sống trong hoài niệm, thay vì tìm kiếm mối liên hệ hiện tại với Chúa.

Cần tự hỏi: Điều gì đang chiếm vị trí trung tâm trong sự thờ phượng và đức tin của tôi - chính Chúa Giê-xu, hay là một phương tiện, một biểu hiện nào đó về Ngài?

2. Giữ Sự Thờ Phượng Trong Tâm Linh và Lẽ Thật:
Chúa Giê-xu phán: "Đức Chúa Trời là thần, nên ai thờ lạy Ngài thì phải lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ lạy" (Giăng 4:24). Đức tin Cơ Đốc xoay quanh một Con Người (Chúa Giê-xu Christ), không xoay quanh một vật thể. Chúng ta cần liên tục kiểm tra lại trọng tâm đức tin của mình. Thập tự giá trên bàn thờ, hình ảnh Chúa trong sách, cây thông Noel... tất cả đều có thể là những công cụ hữu ích nhắc nhở chúng ta về chân lý, nhưng chúng không bao giờ được trở thành đối tượng của sự cầu nguyện, tôn kính hay thờ lạy.

3. Can Đảm "Đập Bể" Những Nehushtan Cá Nhân:
Như Ê-xê-chia, chúng ta cần can đảm loại bỏ khỏi đời sống mình những điều, dù có vẻ "thánh" hoặc "vô hại", nhưng thực tế đang cản trở mối quan hệ thuần khiết với Đức Chúa Trời. Điều này đòi hỏi sự nhạy bén thuộc linh được Thánh Linh hướng dẫn và lòng quyết tâm vâng phục. Đôi khi, chúng ta phải từ bỏ một thói quen, một mối quan hệ, hay thậm chí một phương pháp phục vụ cũ để giữ cho đức tin được thanh sạch.

4. Luôn Nhìn Lên Christ, Đấng Bị Đóng Đinh và Phục Sinh:
Bài học tích cực nhất từ con rắn đồng là phải nhìn lên. Ngày nay, chúng ta không nhìn lên một con rắn bằng đồng, mà nhìn lên chính Chúa Giê-xu Christ, Đấng bị treo trên thập tự giá và đã phục sinh. Khi gặp nan đề, tội lỗi, hay sự thất vọng, giải pháp không phải là nhìn vào các biểu tượng, nghi lễ, hay kinh nghiệm, mà là nhìn xem Đức Chúa Giê-xu (Hê-bơ-rơ 12:2). Ngài là hiện thân của ân điển và lẽ thật, là Đấng Trung Bảo duy nhất giữa Đức Chúa Trời và loài người (1 Ti-mô-thê 2:5).

Nehushtan là một câu chuyện đầy bi kịch về sự sa ngã của một biểu tượng thánh. Nó bắt đầu như một phương cách cứu chữa bởi đức tin do chính Đức Chúa Trời chỉ định, một hình bóng hoàn hảo về sự chết chuộc tội của Đấng Christ. Thế nhưng, qua nhiều thế hệ, do sự thiếu hiểu biết và lòng xa cách Đức Chúa Trời, dân sự đã đánh mất ý nghĩa thuộc linh, chỉ còn giữ lại vỏ bọc vật chất, và rồi thờ phượng chính cái vỏ bọc ấy. Nehushtan trở thành lời cảnh báo muôn đời về nguy cơ thần tượng hóa những điều thuộc linh.

Là Cơ Đốc nhân sống dưới ân điển, chúng ta được kêu gọi sống một đức tin trực tiếp, cá nhân và dựa trên mối quan hệ với Chúa Giê-xu Christ, qua Lời Ngài và sự dẫn dắt của Thánh Linh. Mọi phương tiện, truyền thống, hay biểu tượng đều phải được đặt dưới sự phán xét của Lời Chúa và phải luôn luôn dẫn chúng ta đến gần Ngài hơn. Hãy để lòng chúng ta luôn hướng về Chúa, Đấng duy nhất đáng được tôn thờ, và can đảm loại bỏ mọi "Nehushtan" đang tranh giành ngôi vị của Ngài trong đời sống chúng ta.

"Hỡi con cái bé mọn, hãy giữ mình về hình tượng!" (1 Giăng 5:21).