Tiền đáp ứng mọi đòi hỏi" trong Truyền đạo 10:19 có nghĩa là gì?

Trong hành trình tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống "dưới mặt trời", tác giả sách Truyền đạo đã quan sát và đúc kết nhiều chân lý sâu sắc, đôi khi gây bối rối cho người đọc. Một trong những câu như vậy là Truyền đạo 10:19: "Người ta bày tiệc để vui cười, rượu làm cho đời vui thú; còn tiền thì đáp ứng mọi đòi hỏi." (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu Kinh Thánh này, nếu bị tách khỏi ngữ cảnh và toàn bộ thông điệp của Kinh Thánh, có thể bị hiểu sai một cách nguy hiểm, như thể nó cổ vũ cho chủ nghĩa vật chất hoặc khẳng định sức mạnh vạn năng của đồng tiền. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá ý nghĩa nguyên thủy của câu nói này trong bối cảnh văn học, văn hóa và thần học của sách Truyền đạo, từ đó rút ra những bài học ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin của Cơ Đốc nhân.

Để hiểu câu 19, chúng ta không thể bỏ qua cả phân đoạn mà nó thuộc về. Đây là một phần trong loạt những lời cảnh báo về sự khôn ngoan và ngu dại trong việc cai trị và cuộc sống:

• Câu 16-17: Phân biệt giữa một đất nước có vua thiếu niên/người cai trị ngu dại (dẫn đến sự suy đồi, hoang phí) với một đất nước có vua xuất thân từ quý tộc, biết tiết độ.
• Câu 18: Nguyên tắc về sự lười biếng dẫn đến sự sụp đổ: "Bởi sự lười biếng các rường nhà xụp xuống, và tại tay biếng nhác, nóc nhà dột."
• Câu 19: Câu chúng ta đang xem xét.
• Câu 20: Lời cảnh báo về sự thận trọng trong lời nói: "Chớ rủa sả vua trong tư tưởng ngươi, và đừng rủa sả người giàu trong phòng ngủ ngươi; vì chim trời sẽ đem tiếng nói ngươi đi, và loài có cánh sẽ truyền sự đó ra."

Trong ngữ cảnh này, câu 19 có vẻ như là một sự quan sát thực tế về xã hội loài người hơn là một lời dạy đạo đức hay một chân lý thuộc linh tuyệt đối. Tác giả đang mô tả cách thế gian vận hành: người ta dùng tiệc tùng và rượu để tìm niềm vui tạm bợ, và họ dùng tiền như một công cụ để đạt được mục đích, để giải quyết các vấn đề, hay thỏa mãn các ham muốn. Đây là một bức tranh về cuộc sống "dưới mặt trời" – một cuộc sống chỉ nhìn thấy hiện tại và vật chất.

Cụm từ then chốt "đáp ứng mọi đòi hỏi" trong tiếng Việt dịch từ nguyên gốc tiếng Hê-bơ-rơ là "`ānâh lākōl" (ענה לכל). Chúng ta cần phân tích từng từ:

• `Ānâh (ענה): Động từ này có nghĩa cốt lõi là "trả lời", "đáp lại", "phản hồi". Nó mang ý tưởng về việc đưa ra một giải pháp, một lời đáp cho một câu hỏi hay một nhu cầu.
• Lākōl (לכל): Là giới từ "l-" (cho, đến) kết hợp với danh từ "kōl" (כל), nghĩa là "tất cả", "mọi thứ".

Vậy, nghĩa đen của cụm từ là "tiền trả lời cho mọi (thứ)". Nó không nhất thiết nói tiền "mua" được mọi thứ theo nghĩa sở hữu, mà nói đến khả năng của tiền trong việc "giải quyết", "đối phó với", hoặc "thỏa mãn" các đòi hỏi, nhu cầu, vấn đề trong xã hội loài người. Đây là một nhận xét mang tính xã hội học sắc bén về sức mạnh và vai trò của tiền tệ trong các giao dịch và quan hệ của con người.

Sách Truyền đạo nổi tiếng với việc trình bày những quan điểm "dưới mặt trời" – tức là quan điểm thuần túy nhân sinh, không tính đến mặc khải siêu nhiên – để rồi cuối cùng dẫn độc giả đến kết luận thần học thích đáng. Câu 10:19 phải được đọc song song với những tuyên bố khác trong sách về tiền bạc và của cải:

• Sự hư không của việc tích trữ tài sản: Truyền đạo 2:18-26; 5:9-16. Tác giả nhận thấy người lao khổ tích lũy của cải rồi để lại cho kẻ chưa từng khó nhọc, và của cải cũng dễ bị hao hụt, mất mát.
• Tiền bạc không mua được điều thực sự quan trọng: Truyền đạo 7:12 khẳng định: "Sự khôn ngoan che chở, tiền bạc cũng che chở; nhưng ích lợi của sự tri thức là sự khôn ngoan bảo tồn mạng sống của người nào có nó." Ở đây, sự khôn ngoan được đặt cao hơn tiền bạc.
• Lời khuyên cuối cùng: Truyền đạo 12:13 kết luận toàn bộ cuộc tìm kiếm: "Khá kính sợ Đức Chúa Trời và giữ các điều răn Ngài; ấy là trọn phận sự của người ta." Đây mới là đáp án tối hậu, chứ không phải tiền bạc.

Do đó, câu 10:19 là một lời quan sát về hiện thực trần gian mang tính tương đối, chứ không phải là một chân lý tuyệt đối hay mục đích sống. Nó ghi nhận sức mạnh thực tế của tiền trong các hệ thống xã hội loài người, nhưng toàn bộ cuốn sách cho thấy tiền hoàn toàn bất lực trong việc đáp ứng những "đòi hỏi" sâu xa nhất của linh hồn: ý nghĩa, sự thỏa lòng lâu dài, và mối quan hệ với Đấng Tạo Hóa.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta phải kiểm nghiệm mọi sự dạy dỗ dưới ánh sáng của toàn bộ Kinh Thánh. Kinh Thánh không lên án tiền bạc như một phương tiện trao đổi, nhưng cảnh báo nghiêm khắc về tình yêu tiền bạc và sự lừa dối của nó:

• Tiền không phải là chủ: Ma-thi-ơ 6:24 Chúa Giê-xu phán dứt khoát: "Chẳng ai được làm tôi hai chủ; vì sẽ ghét người nầy mà yêu người kia, hoặc trọng người nầy mà khinh người kia. Các ngươi không có thể làm tôi Đức Chúa Trời lại làm tôi Ma-môn nữa." Ma-môn tượng trưng cho của cải vật chất.
• Sự lừa dối của sự giàu có: Mác 4:19 kể về hạt giống gieo nơi đất gai, bị "sự lo lắng về đời nầy, sự mê đắm về giàu sang, và các sự tham muốn khác thắt nghẹt nghe đạo, thành ra không kết quả."
• Nguy cơ của lòng tham tiền: I Ti-mô-thê 6:10 cảnh báo nổi tiếng: "Bởi chưng sự tham tiền bạc là cội rễ mọi điều ác, có kẻ vì đeo đuổi nó mà bội đạo, chuốc lấy nhiều điều đau đớn." Lưu ý, câu này nói về "sự tham tiền bạc" (tình yêu tiền), chứ không phải bản thân tiền bạc.
• Điều thật sự có giá trị: Phi-líp 4:11-13, Sứ đồ Phao-lô chứng thực rằng sự thỏa lòng thật đến từ Đấng Christ, không từ hoàn cảnh hay của cải.

Như vậy, lời quan sát "tiền đáp ứng mọi đòi hỏi" của Truyền đạo chỉ đúng trong phạm vi hạn hẹp của những nhu cầu và vấn đề thuộc thế giới vật chất và xã hội tạm bợ này. Nó hoàn toàn sai và vô nghĩa trong lĩnh vực thuộc linh và vĩnh cửu.

Từ nghiên cứu trên, chúng ta rút ra được những bài học quý giá cho hành trình đức tin:

1. Có Cái Nhìn Cân Bằng Và Thực Tế Về Tiền Bạc: Chúng ta không nên ngây thơ phủ nhận sức mạnh của tiền trong thế giới này. Nó trả lời cho các nhu cầu về thực phẩm, nhà ở, giáo dục, chữa bệnh. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi quản lý tiền bạc cách khôn ngoan (xem ẩn dụ những ta-lâng trong Ma-thi-ơ 25:14-30) và dùng nó như một công cụ để gây dựng Vương Quốc Đức Chúa Trời (ủng hộ Hội Thánh, giúp đỡ người nghèo khó - II Cô-rinh-tô 9:6-7).

2. Nhận Diện Và Phòng Tránh Cạm Bẫy "Tiền Là Câu Trả Lời": Thế giới luôn rao giảng rằng tiền bạc, sự giàu có là giải pháp cho mọi vấn đề: hạnh phúc, an ninh, địa vị, thậm chí là các vấn đề tâm lý. Lời Chúa cảnh tỉnh chúng ta rằng đây là một ảo tưởng chết người. Hạnh phúc thật, bình an thật, và sự bảo đảm thật chỉ được tìm thấy trong mối tương giao với Chúa Giê-xu Christ.

3. Tập Trung Vào Những Câu Trả Lời Đời Đời: Thay vì đặt hy vọng vào tiền – thứ "đáp ứng" các đòi hỏi tạm bợ – chúng ta phải chạy đến với Đấng Christ, Ngài là Đáp Án cho những đòi hỏi sâu xa nhất của lòng người: - Đòi hỏi về ý nghĩa: Ngài là Đầu và Cuối (Khải huyền 22:13). - Đòi hỏi về sự tha thứ: Huyết Ngài rửa sạch mọi tội lỗi (I Giăng 1:9). - Đòi hỏi về tình yêu thương và thuộc về: Ngài gọi chúng ta là bạn hữu (Giăng 15:15) và con cái Đức Chúa Trời (Giăng 1:12). - Đòi hỏi về hy vọng tương lai: Ngài đang sắm sẵn cho chúng ta một cơ nghiệp không hư mất trên trời (I Phi-e-rơ 1:3-4).

4. Sống Với Thái Độ Biết Đủ Và Tri Ân: Học theo Phao-lô, tập "biết đủ" trong mọi hoàn cảnh (Phi-líp 4:11). Sự thỏa lòng này không đến từ số dư tài khoản, mà đến từ lòng tin cậy rằng Đức Chúa Trời là Đấng sẽ cung ứng mọi nhu cều của chúng ta trong Christ Giê-xu (Phi-líp 4:19).

Câu Truyền đạo 10:19, "Tiền đáp ứng mọi đòi hỏi," là một lời nhận xét sắc sảo, chính xác về cách thế gian vận hành, chứ không phải là một tiêu chuẩn đạo đức hay mục tiêu sống cho con dân Chúa. Nó ghi nhận sức mạnh tương đối của tiền trong việc giải quyết các vấn đề trần tục. Tuy nhiên, toàn bộ Kinh Thánh mặc khải cho chúng ta biết rằng đồng tiền hoàn toàn bất lực trước những khát khao sâu thẳm nhất của tâm linh con người. Là những người đã kinh nghiệm ân điển của Chúa Giê-xu Christ, chúng ta được giải thoát khỏi ảo tưởng về sức mạnh của tiền bạc. Chúng ta được tự do để sử dụng tiền bạc như một phương tiện phục vụ Chúa và người lân cận, trong khi vẫn giữ chắc lấy lẽ thật rằng: Chỉ có Đấng Christ mới thật sự là ĐÁP ÁN TRỌN VẸN cho mọi khát vọng, mọi nhu cầu, và mọi đòi hỏi chính đáng của tấm lòng chúng ta, cả bây giờ lẫn đời đời.