Thứ Tự Ưu Tiên Trong Gia Đình Cơ Đốc
Trong một thế giới với vô vàn đòi hỏi về thời gian, năng lượng và sự chú ý, các gia đình Cơ Đốc thường xuyên đối mặt với câu hỏi căn bản: Điều gì thực sự quan trọng? Làm thế nào để sắp xếp thứ tự ưu tiên một cách đúng đắn theo ý muốn của Đức Chúa Trời? Sự hỗn loạn trong việc ưu tiên thường dẫn đến gia đình tan rã, các mối quan hệ rạn nứt và đời sống thuộc linh nguội lạnh. Kinh Thánh, Lời Đức Chúa Trời, không phải là một cuốn sách câm lặng về chủ đề này. Ngược lại, nó cung cấp một khuôn mẫu rõ ràng, một trật tự được thiết lập bởi Đấng Tạo Hóa của gia đình, nhằm đem lại sự bình an, hiệp một và phước hạnh.
Mọi sự ưu tiên lành mạnh trong gia đình Cơ Đốc phải được xây dựng trên nền tảng không thể lay chuyển: Ưu tiên số một phải là mối tương gối cá nhân và gia đình với chính Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu đã xác nhận điều này trong Ma-thi-ơ 22:37-38: “Ngươi phải hết lòng, hết linh hồn, hết ý mà yêu mến Chúa là Đức Chúa Trời ngươi. Ấy là điều răn thứ nhất và lớn hơn hết.”
Từ “phải” trong nguyên ngữ Hy Lạp là “dei” (δεῖ), mang nghĩa “cần thiết, bắt buộc, không thể khác được”. Đây không phải là một lời khuyên hay một lựa chọn tùy ý, mà là mệnh lệnh và là nhu cầu cốt lõi cho sự tồn tại đúng nghĩa của một gia đình Cơ Đốc.
Sách Phục Truyền Luật Lệ Ký 6:5-7 nhấn mạnh việc này trong bối cảnh gia đình: “Ngươi phải hết lòng, hết ý, hết sức kính mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi… Khá ân cần dạy dỗ điều đó cho con cái ngươi, và phải nói đến, hoặc khi ngươi ngồi trong nhà, hoặc khi đi ngoài đường, hoặc khi ngươi nằm, hoặc khi chổi dậy.”
Lời Chúa phải là trung tâm của đời sống gia đình (“khi ngươi ngồi trong nhà”). Khi Chúa chiếm vị trí đầu tiên, mọi mối quan hệ và trách nhiệm khác sẽ tự tìm được vị trí đúng đắn của chúng.
Sau khi đặt Đức Chúa Trời làm trung tâm và ưu tiên tối thượng, Kinh Thánh vạch ra một trật tự rõ ràng cho các mối quan hệ trong gia đình.
1. Mối Quan Hệ Vợ Chồng: Giao Ước Thánh Đặt Trên Hết
Ngay sau mối tương giao với Chúa, mối quan hệ vợ chồng là ưu tiên hàng đầu giữa các mối quan hệ loài người. Sáng Thế Ký 2:24 thiết lập nguyên tắc này từ ban đầu: “Bởi vậy cho nên người nam sẽ lìa cha mẹ mà dính díu cùng vợ mình, và cả hai sẽ trở nên một thịt.”
“Lìa” (tiếng Hê-bơ-rơ: ‘āzaḇ עזב) không có nghĩa là bỏ bê hay bất hiếu, nhưng hàm ý một sự thay đổi về ưu tiên trung tâm. Mối liên kết vợ chồng mới này trở nên quan trọng bậc nhất.
Thư Ê-phê-sô 5:22-33 mở rộng nguyên tắc này, ví sánh mối quan hệ vợ chồng với mối quan hệ giữa Đấng Christ và Hội thánh. Chúa Giê-xu yêu Hội thánh và hiến thân vì Hội thánh (câu 25). Người chồng được kêu gọi yêu vợ như chính thân mình (câu 28). Sự hiệp một và đầu tư vào mối quan hệ vợ chồng là hình ảnh phản chiếu Phúc Âm cho thế gian. Khi mối quan hệ này được nuôi dưỡng, nó trở thành nền tảng vững chắc cho cả gia đình.
2. Trách Nhiệm Dạy Dỗ và Nuôi Nấng Con Cái
Tiếp theo mối quan hệ vợ chồng là trách nhiệm thiêng liêng của cha mẹ đối với con cái. Đây không phải là một gánh nặng, mà là một đặc ân và mạng lệnh. Châm Ngôn 22:6 chép: “Hãy dạy cho trẻ thơ con đường nó phải theo; Dầu khi nó trở về già, cũng không hề lìa khỏi đó.”
Từ “dạy” ở đây (Hê-bơ-rơ: ḥānaḵ חנך) mang ý nghĩa huấn luyện, rèn luyện, cung hiến. Đó là một quá trình chủ động, có chủ ý.
Thư Ê-phê-sô 6:4 đưa ra mạng lệnh kép: “Hỡi các người làm cha, chớ chọc cho con cái mình giận dữ, hãy dùng sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa mà nuôi nấng chúng nó.”
“Nuôi nấng” (Hy Lạp: ektrephō ἐκτρέφω) có nghĩa là nuôi dưỡng cho đến khi trưởng thành. Việc ưu tiên dành thời gian, nguồn lực và sự hướng dẫn thuộc linh cho con cái là không thể thay thế. Tuy nhiên, cần lưu ý: việc dạy dỗ con cái phải nằm trong khuôn khổ của một cuộc hôn nhân lành mạnh, chứ không thay thế hay làm lu mờ mối quan hệ vợ chồng.
3. Bổn Phận Đối Với Cha Mẹ Và Gia Đình Mở Rộng
Kinh Thánh rất coi trọng việc hiếu kính cha mẹ, đến nỗi đây là điều răn thứ năm và là điều răn đầu tiên có lời hứa (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:12). Chúa Giê-su đã quở trách những người Pha-ri-si vì dùng truyền thống để bỏ qua bổn phận này (Mác 7:9-13). Tuy nhiên, nguyên tắc “lìa cha mẹ” trong Sáng Thế Ký 2:24 cho thấy một sự chuyển đổi về trách nhiệm chính. Người đã lập gia đình có ưu tiên chính là gia đình nhỏ của mình (vợ/chồng và con cái), trong khi vẫn thể hiện lòng hiếu kính, sự chăm sóc và tôn trọng đối với cha mẹ (1 Ti-mô-thê 5:4, 8). Sự cân bằng nằm ở chỗ không để mối quan hệ với cha mẹ gốc can thiệp hay làm hại đến sự hiệp nhất và ưu tiên trong gia đình mới.
4. Công Việc Và Trách Nhiệm Xã Hội
Công việc là phương tiện Chúa ban để cung cấp cho gia đình (2 Tê-sa-lô-ni-ca 3:10-12) và trở nên ích lợi. Tuy nhiên, công việc không bao giờ được trở thành ông chủ, thay thế vị trí của Đức Chúa Trời hay gia đình. Truyền Đạo 4:6 cảnh báo: “Thà một nắm tay đầy sự an nghỉ, còn hơn là cả hai nắm tay đầy công lao khó nhọc theo luồng gió thổi.”
Người tin Chúa được kêu gọi làm việc hết mình như làm cho Chúa (Cô-lô-se 3:23), nhưng cũng phải biết đặt ra ranh giới lành mạnh để bảo vệ thời gian dành cho Chúa và gia đình.
Khi không hiểu hoặc không vâng theo trật tự của Đức Chúa Trời, chúng ta dễ rơi vào các cạm bẫy:
- Thờ hình tượng con cái: Khi con cái trở thành trung tâm của mọi quyết định, mọi hy sinh, và mối quan hệ vợ chồng bị lãng quên. Điều này tạo gánh nặng không đáng có lên con cái và làm suy yếu nền tảng hôn nhân.
- Công việc là danh tính: Lấy sự thành công trong sự nghiệp làm thước đo giá trị bản thân, dẫn đến việc vắng mặt trong gia đình cả về thể chất lẫn tinh thần.
- Hoạt động tôn giáo thay thế cho mối tương giao: Bận rộn phục vụ trong Hội thánh đến mức bỏ bê việc dạy dỗ con cái hay chăm sóc hôn nhân. Điều này trái ngược với mạng lệnh của 1 Ti-mô-thê 3:4-5 dành cho người lãnh đạo: phải “chấp chính tốt con cái mình” và “khéo cai trị nhà riêng mình”, bởi nếu không thì “không thể coi sóc Hội thánh của Đức Chúa Trời được”.
- Sự can thiệp của gia đình gốc: Để cha mẹ, anh chị em tiếp tục kiểm soát và chi phối đời sống gia đình mới, vi phạm nguyên tắc “lìa cha mẹ”.
1. Thiết Lập Thói Quen Thuộc Linh Gia Đình:
Hãy cụ thể hóa việc đặt Chúa lên hàng đầu. Điều này có thể qua:
- Giờ tĩnh nguyện gia đình (Family Altar): Một thời điểm cố định trong ngày hoặc tuần để cả gia đình cùng đọc Kinh Thánh, cầu nguyện và thờ phượng chung. Sử dụng các sách hướng dẫn đơn giản phù hợp với lứa tuổi của con.
- Cầu nguyện cho nhau: Vợ chồng cầu nguyện chung với nhau mỗi ngày. Cha mẹ cầu nguyện phước lành cho con cái và cùng cầu nguyện với chúng.
- Dự phần trong Hội Thánh địa phương: Ưu tiên tham dự các buổi nhóm chung, không chỉ như khán giả mà là một phần tích cực của Thân Thể Đấng Christ.
2. Đầu Tư Có Chủ Ý Vào Hôn Nhân:
Hãy coi mối quan hệ vợ chồng như một khu vườn cần được chăm sóc. Một số cách thực tế:
- Đặt “cuộc hẹn vợ chồng” (date night) vào lịch và xem đó là cuộc hẹn quan trọng không thể hủy.
- Giao tiếp thường xuyên và chân thật, không chỉ xoay quanh công việc nhà hay con cái.
- Học Lời Chúa và cầu nguyện cùng nhau để xây dựng sự hiệp nhất thuộc linh.
3. Dạy Dỗ Con Cái Cách Chủ Động:
Thay vì chỉ phản ứng, hãy chủ động trong việc giáo dục:
- Dùng các tình huống hàng ngày (“khi ngồi trong nhà, khi đi ngoài đường”) để dạy về các nguyên tắc của Đức Chúa Trời (Phục truyền 6:7).
- Khuyến khích việc ghi nhớ Kinh Thánh phù hợp với lứa tuổi.
- Làm gương trong đời sống đạo đức, thú tội và xin lỗi khi cha mẹ sai sót.
4. Đặt Ranh Giới Lành Mạnh:
- Với công việc: Có giờ làm việc rõ ràng và tôn trọng thời gian dành cho gia đình. Tắt điện thoại công việc trong giờ ăn tối và giờ dành riêng cho gia đình.
- Với các hoạt động ngoại khóa của con: Đừng để lịch trình của con chi phối toàn bộ đời sống gia đình. Hãy chọn lọc và dành thời gian cho sự nghỉ ngơi, vui chơi tự do cùng nhau.
- Với gia đình mở rộng: Yêu thương và tôn trọng, nhưng các quyết định lớn về tài chính, giáo dục con cái, v.v. phải được vợ chồng cùng nhau quyết định, không bị áp đặt.
Thứ tự ưu tiên theo Kinh Thánh không phải là một danh sách cứng nhắc để tạo thêm gánh nặng, mà là một con đường khôn ngoan dẫn đến sự bình an và phước hạnh. Đó là:
1. Đức Chúa Trời trên hết và ở trung tâm.
2. Người phối ngẫu của bạn là ưu tiên hàng đầu giữa các mối quan hệ loài người.
3. Trách nhiệm dạy dỗ và nuôi nấng con cái cách chủ động.
4. Hiếu kính và chăm sóc cha mẹ trong sự khôn ngoan.
5. Quản lý công việc và trách nhiệm xã hội cách trung tín.
Khi chúng ta tìm kiếm Nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài trước nhất (Ma-thi-ơ 6:33), Ngài sẽ ban cho chúng ta sự khôn ngoan để sắp xếp mọi thứ khác. Ân điển của Chúa đủ cho chúng ta khi chúng ta vấp ngã trong việc ưu tiên. Hãy bắt đầu từ hôm nay, cầu xin Chúa Thánh Linh—Đấng được ban cho để giúp đỡ chúng ta—hướng dẫn gia đình bạn bước đi trong trật tự đẹp ý Ngài, để gia đình bạn trở nên một chứng nhân sống động về tình yêu và sự khôn ngoan của Đấng Christ.