Sứ đồ Phi-e-rơ là Giáo hoàng đầu tiên không?

Trong lịch sử và thần học Cơ Đốc, câu hỏi về vai trò của Sứ đồ Phi-e-rơ luôn là chủ đề của nhiều cuộc tranh luận sâu sắc. Một trong những luận điểm nổi bật nhất là tuyên bố rằng Phi-e-rơ là vị Giáo hoàng đầu tiên của Hội Thánh, được thiết lập dựa trên phân đoạn Ma-thi-ơ 16:18-19. Bài nghiên cứu này sẽ phân tích chuyên sâu Kinh Thánh, khảo sát ngôn ngữ gốc Hy Lạp và bối cảnh, để làm sáng tỏ: Theo quan điểm Tin Lành dựa trên Kinh Thánh, Phi-e-rơ có phải là "Giáo hoàng" đầu tiên không? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm kiếm câu trả lời không phải từ truyền thống giáo hội, mà từ chính Lời được linh cảm của Đức Chúa Trời.

Đây là phân đoạn then chốt thường được viện dẫn. Chúng ta hãy đọc kỹ và phân tích từ ngữ:

"Còn ta, ta bảo ngươi rằng: Ngươi là Phi-e-rơ, ta sẽ lập Hội thánh ta trên đá nầy, các cửa âm phủ chẳng thắng được hội đó. Ta sẽ giao chìa khóa nước thiên đàng cho ngươi; hễ điều gì mà ngươi buộc dưới đất, thì cũng sẽ phải buộc ở trên trời, và điều gì mà ngươi mở dưới đất, thì cũng sẽ được mở ở trên trời." (Ma-thi-ơ 16:18-19, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)

Ba yếu tố quan trọng cần xem xét: "Phi-e-rơ", "đá" (nầy), và "chìa khóa".

1. Sự Khác Biệt Giữa "Petros" và "Petra":
Trong nguyên bản Hy Lạp, Chúa Giê-xu đã dùng một trò chơi chữ đầy ý nghĩa: - "Ngươi là Petros" (Πέτρος): Đây là tên Ngài đặt cho Si-môn, có nghĩa là "một hòn đá" hoặc "tảng đá lăn", danh từ giống đực. - "...trên petra nầy" (πἐτρᾳ): Từ này là "tảng đá nguyên khối", "nền đá", "vầng đá", danh từ giống cái.

Chúa Giê-xu không nói: "Ngươi là Petros, và trên Petros này ta sẽ lập Hội thánh ta". Ngài phân biệt rõ ràng: Si-môn là một viên đá (petros) được cắt ra, nhưng nền tảng mà Hội thánh được xây dựng là một vầng đá (petra) lớn hơn, vững chắc hơn. Vậy, "petra" này là gì? Ngữ cảnh trực tiếp cung cấp manh mối.

2. Lời Tuyên Xưng và Nền Tảng Đức Tin:
Ngay trước câu 18, Phi-e-rơ đã tuyên xưng: "Chúa là Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống" (câu 16). Chúa Giê-xu đáp lại: "...chẳng phải thịt và huyết tỏ cho ngươi biết điều nầy, song là Cha ta ở trên trời" (câu 17). Lời tuyên xưng này không xuất phát từ sự khôn ngoan của loài người, mà từ sự mặc khải của chính Đức Chúa Trời. Do đó, nền tảng (petra) mà Hội thánh được xây dựng chính là lời tuyên xưng đức tin về Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống — hay nói cách khác, chính là Chúa Cứu Thế Giê-xu, đối tượng của lời tuyên xưng ấy. Sứ đồ Phao-lô sau này xác nhận điều này: "Vì, chẳng có ai có thể lập một nền khác ngoài nền đã lập, là Đức Chúa Jêsus Christ" (I Cô-rinh-tô 3:11).

3. Ý Nghĩa của "Chìa Khóa Nước Thiên Đàng":
Quyền "cầm chìa khóa" trong văn hóa Do Thái tượng trưng cho quyền quản gia, quyền mở và đóng, quyền quản trị (xem Ê-sai 22:22). Chúa Giê-xu giao chìa khóa cho Phi-e-rơ, và ngay sau đó trong Ma-thi-ơ 18:18, Ngài cũng giao quyền "buộc" và "mở" tương tự cho tất cả các môn đồ. Điều này cho thấy quyền nầy không độc quyền thuộc về Phi-e-rơ. Hơn nữa, chúng ta thấy Phi-e-rơ sử dụng "chìa khóa" này như thế nào trong sách Công Vụ: - Mở cửa Phúc Âm cho người Do Thái: Trong ngày Lễ Ngũ Tuần (Công vụ 2). - Mở cửa Phúc Âm cho người Sa-ma-ri: (Công vụ 8). - Mở cửa Phúc Âm cho Dân Ngoại (người không phải Do Thái): Với nhà Cọt-nây (Công vụ 10). Phi-e-rơ, với tư cách là người đại diện và là phát ngôn viên chính của nhóm sứ đồ trong giai đoạn đầu, đã thực hiện sứ mạng "mở cửa" đặc biệt này. Đó là quyền rao giảng Phúc Âm và tuyên bố các điều kiện để được cứu rỗi, chứ không phải quyền lực chính trị hay quyền tối cao về giáo lý được truyền kế vĩnh viễn.

Khi đọc toàn bộ Tân Ước, chúng ta thấy một bức tranh cân bằng về Phi-e-rơ:

1. Vị Trí Nổi Bật Ban Đầu: Phi-e-rơ thường được nhắc đến đầu tiên trong danh sách các sứ đồ (Ma-thi-ơ 10:2), là người thường phát biểu đại diện, và là một "cột trụ" trong Hội thánh sơ khai (Ga-la-ti 2:9).

2. Nhưng Không Có Quyền Tối Thượng: - Phao-lô Quở Trách Phi-e-rơ: Trong Ga-la-ti 2:11-14, Sứ đồ Phao-lô đã "đối mặt và quở trách Phi-e-rơ trước mặt mọi người" vì sự giả hình của ông trong vấn đề ăn uống với Dân Ngoại. Nếu Phi-e-rơ là một "Giáo hoàng" có quyền không thể sai lầm (vô ngộ), hành động công khai sửa dạy của Phao-lô là không thể chấp nhận được. Sự kiện này cho thấy thẩm quyền thuộc về lẽ thật của Phúc Âm, chứ không thuộc về một chức vị cá nhân. - Quyết Định Của Hội Đồng Giê-ru-sa-lem: Trong Công vụ 15, khi giải quyết khủng hoảng giáo lý lớn đầu tiên, Phi-e-rơ có đóng góp (c.7-11), nhưng quyết định cuối cùng được đưa ra bởi "các sứ đồ và trưởng lão" (c.22), và thư tín được gửi đi nhân danh "các sứ đồ, trưởng lão và anh em" (c.23). Gia-cơ, chứ không phải Phi-e-rơ, là người tóm tắt và đưa ra phán quyết sau cùng (c.13-21). Đây là mô hình lãnh đạo tập thể, dưới sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh. - Tự Nhận Mình Là "Đồng Trưởng Lão": Trong thư tín cuối đời mình, Phi-e-rơ không tự xưng là "Giáo hoàng", "Thủ lĩnh các Sứ đồ" hay "Đấng kế vị Christ". Ông giới thiệu mình cách giản dị: "Phi-e-rơ, làm sứ đồ của Đức Chúa Jêsus Christ" (I Phi-e-rơ 1:1). Và khi khuyên các mục tử, ông nói: "Những kẻ làm trưởng lão trong anh em, tôi khuyên nài... hãy chăn bầy của Đức Chúa Trời đã giao phó cho anh em... đừng lấy quyền mà cai trị những kẻ Chúa giao phó cho anh em, nhưng hãy làm gương tốt cho bầy" (I Phi-e-rơ 5:1-3). Ông đặt mình ngang hàng với các trưởng lão khác.

Khái niệm "Giáo hoàng" (Pope, từ Latinh "Papa" - Cha) với những đặc quyền như quyền tối thượng, sự kế vị tông đồ về thể chế, và đặc ân vô ngộ, hoàn toàn không tìm thấy trong Tân Ước.

1. Đầu Duy Nhất Của Hội Thánh Là Đấng Christ: Kinh Thánh tuyên bố rõ ràng: "Ngài [Christ] là đầu của thân thể, tức là Hội thánh" (Cô-lô-se 1:18). Và "Chúa đã bắt muôn vật phục dưới chân Đấng Christ, và ban cho Đấng Christ làm đầu Hội thánh; Hội thánh là thân thể của Đấng Christ" (Ê-phê-sô 1:22-23; 5:23). Không có chỗ đứng nào trong Hội Thánh cho một "người đứng đầu" (visible head) thay thế hoặc chia sẻ vị trí độc tôn này với Đấng Christ. Ngài là Đá Góc Nhà duy nhất (Ê-phê-sô 2:20; I Phi-e-rơ 2:4-8).

2. Tất Cả Tín Hữu Đều Là Thầy Tế Lễ: Một trong những khám phá cốt lõi của Cải Chánh Tin Lành là giáo lý "chức tế lễ của mọi tín hữu". Phi-e-rơ chính là người viết ra điều này: "Anh em là dòng giống được lựa chọn, là chức thầy tế lễ nhà vua, là dân thánh, là dân thuộc về Đức Chúa Trời" (I Phi-e-rơ 2:9). Điều này phá đổ bất kỳ hệ thống thứ bậc nào tạo ra một giai cấp tư tế trung gian đặc quyền giữa Đức Chúa Trời và con người. Mọi tín hữu đều có thể trực tiếp đến gần Ngài nhờ huyết của Chúa Giê-xu (Hê-bơ-rơ 10:19-22).

Việc nghiên cứu này không chỉ là tranh luận lịch sử, mà mang đến những bài học thiết thực cho đức tin và Hội thánh ngày nay:

1. Xây Dựng Đời Sống Trên Nền Tảng Duy Nhất Là Đấng Christ: Mỗi chúng ta được kêu gọi kiểm tra nền tảng đời sống mình. Có phải chúng ta đang xây dựng trên lời tuyên xưng về Đấng Christ là Con Đức Chúa Trời hằng sống, hay đang dựa vào một tổ chức, một truyền thống, hay một cá nhân nào khác? Hãy đảm bảo rằng "nền không ai có thể lập được khác" chính là Chúa Giê-xu Christ.

2. Sử Dụng "Chìa Khóa" Mà Chúa Ban: Rao Giảng Phúc Âm: Quyền "cầm chìa khóa" về bản chất là sứ mạng rao truyền Phúc Âm cứu rỗi. Mỗi tín hữu đều được ban cho đặc ân và trách nhiệm này. Chúng ta "mở cửa" Nước Thiên đàng cho người khác bằng cách trung tín chia sẻ tin lành về sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu.

3. Sống Với Tư Cách Là "Những Hòn Đá Sống" Trong Tòa Nhà Thuộc Linh: Phi-e-rơ là "Petros", và mỗi chúng ta cũng là những "viên đá sống" được xây lên trên nền đá (Petra) là Chúa Cứu Thế. "Anh em cũng như đá sống, được xây nên nhà thiêng liêng... nhờ Đức Chúa Jêsus Christ" (I Phi-e-rơ 2:5). Chúng ta được kêu gọi hiệp một, mỗi người với ân tứ và chức vụ riêng, để gây dựng thân thể Đấng Christ.

4. Giữ Sự Khiêm Nhường và Tính Tương Trách Trong Hội Thánh: Câu chuyện Phao-lô sửa dạy Phi-e-rơ dạy chúng ta rằng ngay cả những nhà lãnh đạo tâm linh trưởng thành cũng có thể sai lầm và cần được sửa sai trong tình yêu thương. Hội Thánh là một cộng đồng mà mọi thành viên đều thuộc về nhau và cùng vâng phục thẩm quyền tối cao của Kinh Thánh.

Qua việc phân tích ngữ nghĩa Hy Lạp, bối cảnh Kinh Thánh và toàn bộ giáo lý Tân Ước, chúng ta có thể đi đến kết luận sau theo quan điểm Tin Lành: Sứ đồ Phi-e-rơ không phải là "Giáo hoàng" đầu tiên theo ý nghĩa của chức vụ giáo hoàng sau này với quyền tối thượng và sự kế vị.

Phi-e-rơ là một sứ đồ xuất sắc, một nhà lãnh đạo quan trọng và can đảm trong Hội thánh sơ khai, người đầu tiên mở cửa Phúc Âm cho cả người Do Thái lẫn Dân Ngoại. Ông là "viên đá" (petros) được Chúa sử dụng cách đặc biệt. Nhưng nền tảng duy nhất, vầng đá (petra) vững chắc mà Hội thánh được xây dựng, chính là Chúa Cứu Thế Giê-xu và lẽ thật về Ngài. Đầu duy nhất của Hội thánh là Đấng Christ, và mọi tín hữu đều trực tiếp thuộc về Ngài với tư cách là thầy tế lễ nhà vua.

Hiểu rõ điều này giúp chúng ta tập trung sự tôn kính và sự vâng phục tuyệt đối vào Chúa Giê-xu Christ, đồng thời trân quý mọi anh chị em trong thân thể Ngài. Hãy để mỗi chúng ta, như Phi-e-rơ, trung thành tuyên xưng Ngài là Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống, và xây dựng cuộc đời mình trên Nền Đá vững chắc ấy.