A-bi-ram Là Ai Trong Kinh Thánh?
Trong hành trình khám phá Kinh Thánh, chúng ta thường quen thuộc với danh xưng Áp-ra-ham – tổ phụ của đức tin, cha của nhiều dân tộc. Thế nhưng, trước khi mang danh hiệu vĩ đại ấy, ông được biết đến với cái tên A-bi-ram. Việc nghiên cứu về con người và ý nghĩa của tên gọi nguyên thủy này không chỉ mở ra cánh cửa hiểu biết về lịch sử cứu rỗi, mà còn phác họa chân dung một con người bình thường được Đức Chúa Trời kêu gọi, biến đổi và sử dụng cách phi thường. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào thân thế, ý nghĩa tên gọi, hành trình đức tin và sự biến đổi từ A-bi-ram trở thành Áp-ra-ham, qua đó rút ra những bài học quý báu cho đời sống thuộc linh của mỗi Cơ Đốc nhân ngày nay.
I. A-bi-ram: Thân Thế Và Bối Cảnh Lịch Sử
Theo Sáng Thế Ký chương 11, A-bi-ram xuất thân từ một gia tộc sống tại U-rơ của dân Canh-đê (Ur of the Chaldeans), một thành phố thịnh vượng nhưng cũng đầy rẫy sự thờ lạy hình tượng.
"Cha của A-bi-ram là Tha-rê, và Tha-rê sanh A-bi-ram, Na-cô và Ha-ran... A-bi-ram và Na-cô cưới vợ; vợ A-bi-ram tên là Sa-rai..." (Sáng Thế Ký 11:27-29, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).
Tên "A-bi-ram" trong tiếng Hê-bơ-rơ (אַבְרָם - Avram) là sự kết hợp của hai từ: "Av" (אָב) nghĩa là "cha", và "Ram" (רָם) bắt nguồn từ gốc "Rum" (רוּם) nghĩa là "cao", "được tôn cao", "vĩ đại". Vì vậy, A-bi-ram có thể được hiểu là "Cha được tôn cao" hoặc "Người cha vĩ đại". Điều này thật trớ trêu và cũng thật tiên tri, bởi ở giai đoạn đầu đời, A-bi-ram hoàn toàn không có con do Sa-rai bị hiếm muộn (Sáng Thế Ký 11:30). Danh xưng này như một lời hứa ngầm, một sự mâu thuẫn đầy kỳ vọng mà chỉ Đấng Tạo Hóa mới có thể giải quyết và làm trọn.
II. Sự Kêu Gọi Và Giao Ước: Hành Trình Từ A-bi-ram Bắt Đầu
Sự kiện bước ngoặt trong cuộc đời A-bi-ram được chép trong Sáng Thế Ký 12:1-3. Đức Giê-hô-va hiện ra và phán với ông:
"Vả, Đức Giê-hô-va có phán cùng A-bi-ram rằng: Ngươi hãy ra khỏi quê hương, vòng bà con và nhà cha ngươi, mà đi đến xứ ta sẽ chỉ cho. Ta sẽ làm cho ngươi nên một dân lớn; ta sẽ ban phước cho ngươi, cùng làm nổi danh ngươi, và ngươi sẽ thành một nguồn phước... Các chi tộc nơi thế gian sẽ nhờ ngươi mà được phước." (Sáng Thế Ký 12:1-3).
Lời kêu gọi này đòi hỏi một đức tin lớn lao: rời bỏ mọi sự quen thuộc, an toàn (quê hương, họ hàng, nhà cha) để bước vào một nơi chưa biết, chưa thấy. Điểm đáng chú ý là Đức Chúa Trời phán với một A-bi-ram – một con người với cái tên mang nghĩa "cha vĩ đại" nhưng chưa có con. Lời hứa "làm cho ngươi nên một dân lớn" đối diện trực tiếp với thực tại hiện tại của ông. Đây chính là bản chất của đức tin: tin cậy nơi lời hứa của Đức Chúa Trời hơn là hoàn cảnh trước mắt.
A-bi-ram đã đáp lại bằng sự vâng lời: "A-bi-ram bèn đi theo như lời Đức Giê-hô-va đã phán dặn" (Sáng Thế Ký 12:4a). Sự vâng lời này không hoàn hảo, vì ông đã đem theo Lót, cháu mình, và có lẽ cũng do ảnh hưởng từ cha là Tha-rê (Công vụ 7:2-4). Tuy vậy, đó là bước khởi đầu của một hành trình đức tin vĩ đại.
III. Sự Biến Đổi: Từ A-bi-ram Thành Áp-ra-ham – Ý Nghĩa Của Một Cái Tên Mới
Sau nhiều năm lưu lạc, trải qua những thăng trầm, thất bại (như xuống Ê-díp-tô, sự kiện với A-ga), đức tin của A-bi-ram được tôi luyện. Đến chương 17 của Sáng Thế Ký, khi ông 99 tuổi, Đức Chúa Trời một lần nữa lập giao ước và ban cho ông một dấu hiệu biến đổi căn cước: một cái tên mới.
"chánh Ta đây, lập giao ước cùng ngươi; ngươi sẽ trở nên tổ phụ của nhiều dân tộc... vậy, từ nay ngươi chớ gọi tên là A-bi-ram nữa, nhưng tên ngươi là Áp-ra-ham, vì ta lập ngươi làm tổ phụ của nhiều dân tộc." (Sáng Thế Ký 17:4-5).
Tên Áp-ra-ham (אַבְרָהָם - Avraham) trong tiếng Hê-bơ-rơ có sự thay đổi quan trọng. Ngoài yếu tố "Av" (cha), phần thứ hai được mở rộng thành "Hamôn" (הֲמוֹן) nghĩa là "nhiều", "vô số", "đám đông". Vì vậy, Áp-ra-ham có nghĩa là "Cha của đám đông" hay "Cha của nhiều dân tộc". Sự thay đổi này không chỉ là trang trí ngôn ngữ. Trong văn hóa và tư duy Kinh Thánh, tên gọi phản ánh bản chất, sứ mệnh và mối quan hệ của một người với Đức Chúa Trời. Việc Đức Chúa Trời đổi tên cho A-bi-ram là hành động xác nhận và công bố sự biến đổi căn tính của ông. Ông không còn chỉ là "người cha được tôn cao" trong tiềm năng (A-bi-ram), mà giờ đây đã trở thành "người cha của vô số dân tộc" (Áp-ra-ham) trong thực tại của giao ước, bất chấp tuổi tác và hoàn cảnh tự nhiên.
Đi kèm với tên mới là dấu phép cắt bì – dấu hiệu hữu hình của giao ước (Sáng Thế Ký 17:10-11). Điều này cho thấy sự biến đổi từ Đức Chúa Trời ban cho luôn đi kèm với một dấu hiệu thuộc linh và/hoặc một sự vâng lời cụ thể trong đời sống.
IV. Bài Học Ứng Dụng Từ Hành Trình Của A-bi-ram Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Hành trình từ A-bi-ram đến Áp-ra-ham không chỉ là một câu chuyện lịch sử, mà là một khuôn mẫu sống động về đời sống đức tin mà mỗi tín đồ cần suy ngẫm và áp dụng.
1. Đức Chúa Trời Kêu Gọi Trong Khi Chúng Ta Còn Khiếm Khuyết: A-bi-ram được kêu gọi khi ông còn là một người thờ thần tượng (Giô-suê 24:2), chưa có con nhưng tên lại mang nghĩa "cha vĩ đại". Đức Chúa Trời thường kêu gọi chúng ta không phải vì chúng ta đã hoàn hảo, mà để làm cho chúng ta nên hoàn thiện trong Ngài. Ân điển luôn đi trước. Sứ đồ Phao-lô nhắc nhở: "Ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời" (Ê-phê-sô 2:8).
2. Đức Tin Thể Hiện Qua Sự Vâng Lời Cụ Thể: Đức tin của A-bi-ram không chỉ là một cảm xúc hay tư tưởng; nó được chứng minh bằng hành động dọn đi. Gia-cơ viết: "Đức tin không có việc làm là đức tin chết" (Gia-cơ 2:26). Đức tin đích thực luôn dẫn đến sự vâng theo ý muốn Đức Chúa Trời, ngay cả khi phải rời bỏ "vùng an toàn".
3. Đức Chúa Trời Ban Cho Chúng Ta Một Danh Tính Mới: Như A-bi-ram trở thành Áp-ra-ham, mỗi người tin nhận Chúa Giê-xu đều nhận được một danh tính mới trong Đấng Christ. Chúng ta từng là tội nhân, giờ trở nên con cái Đức Chúa Trời (Giăng 1:12). Chúng ta từng là kẻ thù, giờ được xưng công bình (Rô-ma 5:1, 10). Danh tính cũ của chúng ta (tội lỗi, hư mất) đã được đổi lấy danh tính mới (thánh khiết, được cứu chuộc). Sứ đồ Phao-lô khẳng định: "Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới" (II Cô-rinh-tô 5:17).
4. Lời Hứa Của Đức Chúa Trời Đối Diện Và Chiến Thắng Thực Tại: Lời hứa về dòng dõi đông như sao trời (Sáng Thế Ký 15:5) được ban ra giữa lúc A-bi-ram vẫn chưa có con tự sinh. Đức tin của Cơ Đốc nhân là tin cậy vào lời hứa của Đức Chúa Trời (như sự sống đời đời, sự chu cấp, sự hướng dẫn) hơn là vào những gì mắt thấy. Hê-bơ-rơ 11:1 định nghĩa: "Đức tin là sự biết chắc vững vàng của những điều mình đương trông mong là bằng cớ của những điều mình chẳng xem thấy."
V. A-bi-ram/Áp-ra-ham Trong Tân Ước: Khuôn Mẫu Của Đức Tin Cứu Rỗi
Tân Ước nhiều lần quay lại hình ảnh của Áp-ra-ham, không phải như một nhân vật lịch sử đơn thuần, mà là khuôn mẫu cho đức tin dẫn đến sự xưng công bình. Trong Rô-ma chương 4, sứ đồ Phao-lô dùng Áp-ra-ham làm minh họa sống động cho giáo lý xưng nghĩa bởi đức tin:
"Vậy, chúng ta sẽ nói Áp-ra-ham, tổ phụ chúng ta, theo xác thịt đã được ích gì? Thật thế, nếu Áp-ra-ham đã được xưng công bình bởi việc làm, thì có cớ khoe mình; nhưng trước mặt Đức Chúa Trời không có như vậy. Vì Kinh Thánh có dạy chi? "Áp-ra-ham tin Đức Chúa Trời, và điều đó kể là công bình cho người." (Rô-ma 4:1-3, trích dẫn Sáng Thế Ký 15:6).
Phao-lô chỉ rõ rằng Áp-ra-ham được kể là công bình (tiếng Hy Lạp: elogisthē eis dikaiosynēn - ἐλογίσθη εἰς δικαιοσύνην) trước khi được cắt bì (Rô-ma 4:10). Điều này khẳng định sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin, chứ không bởi việc làm của luật pháp. Hơn nữa, sứ mệnh tối hậu của Áp-ra-ham – "các chi tộc nơi thế gian sẽ nhờ ngươi mà được phước" (Sáng Thế Ký 12:3) – đã được ứng nghiệm trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu Christ, dòng dõi thuộc linh của Áp-ra-ham. "Vả, ấy là để cho phước lành ban cho Áp-ra-ham nhờ Đức Chúa Giê-xu Christ mà lan ra trên các dân ngoại" (Ga-la-ti 3:14). Mọi ai có đức tin nơi Chúa Giê-xu đều trở thành con cháu thuộc linh của Áp-ra-ham và là kẻ kế tự theo lời hứa (Ga-la-ti 3:7, 29).
Kết Luận
Hành trình từ A-bi-ram đến Áp-ra-ham là một bức tranh tuyệt đẹp về ân điển, đức tin, sự biến đổi và sự thành tín của Đức Chúa Trời. A-bi-ram đại diện cho con người cũ, với những tiềm năng chưa thành hiện thực, với đức tin non trẻ nhưng sẵn sàng bước đi. Áp-ra-ham đại diện cho con người mới trong giao ước, được định danh lại bởi Đức Chúa Trời, trở thành phương tiện Chúa dùng để ban phước cho muôn dân.
Đối với mỗi chúng ta ngày nay, câu chuyện này nhắc nhở rằng: Đức Chúa Trời đang kêu gọi chúng ta bước ra khỏi "vùng đất" an toàn của tội lỗi và thế gian. Ngài hứa ban cho chúng ta một danh tính mới trong Đấng Christ và một sứ mệnh ý nghĩa. Sự vâng lời trong từng bước nhỏ sẽ dẫn đến những biến đổi lớn lao. Dù xuất phát điểm của chúng ta có thế nào, dù thực tại có mâu thuẫn với lời hứa ra sao, hãy noi gương A-bi-ram: tin cậy và vâng lời. Cuối cùng, chúng ta sẽ kinh nghiệm được rằng Đức Chúa Trời, Đấng đã biến đổi A-bi-ram thành Áp-ra-ham, cũng đang làm thành công việc kỳ diệu của Ngài trong chính cuộc đời chúng ta, để qua chúng ta, phước lành cứu rỗi trong Chúa Giê-xu có thể chạm đến nhiều người khác.