Quan điểm của người theo thuyết Preterism đã qua là gì?

Trong lĩnh vực giải kinh liên quan đến thời kỳ cuối cùng (eschatology), có nhiều trường phái tư tưởng khác nhau. Một trong những quan điểm gây tranh cãi và thường bị hiểu lầm là Thuyết Preterism (từ Latinh "praeter" nghĩa là "đã qua"). Bài viết này sẽ đi sâu vào phân tích quan điểm của nhóm theo thuyết Preterism "đã qua" (thường gọi là Full Preterism), đối chiếu với Lời Chúa trong Kinh Thánh, và rút ra những bài học ứng dụng cho đời sống đức tin của Cơ Đốc nhân ngày nay.

I. Giới Thiệu Về Thuyết Preterism: Từ "Một Phần" Đến "Đã Qua"

Thuyết Preterism, nói chung, là cách tiếp cận giải kinh nhấn mạnh rằng nhiều lời tiên tri trong Kinh Thánh, đặc biệt là những lời tiên tri về "sự cuối cùng", đã được ứng nghiệm trọn vẹn trong quá khứ, chủ yếu xoay quanh các sự kiện của thế kỷ thứ nhất S.C., như sự hủy diệt thành Jerusalem và đền thờ vào năm 70 S.C. bởi quân đội La Mã. Trong đó, có hai nhánh chính:

• Preterism Một Phần (Partial Preterism): Tin rằng phần lớn các lời tiên tri trong Ma-thi-ơ 24, sách Khải Huyền (trừ các chương 20-22) đã ứng nghiệm trong thế kỷ thứ nhất, nhưng vẫn chờ đợi sự tái lâm thể xác của Chúa Giê-xu Christ, sự phục sinh thân thể cuối cùng, và sự phán xét chung kết trong tương lai.
• Preterism Đã Qua (Full Preterism): Còn được gọi là Consistent Preterism hay Hyper-Preterism. Đây là quan điểm mà bài viết tập trung phân tích. Nhóm này tin rằng TẤT CẢ các lời tiên tri về ngày sau rốt, kể cả sự tái lâm của Chúa (parousia), sự phục sinh của người chết, và sự phán xét cuối cùng, đều đã ứng nghiệm cách thuộc linh (không phải thể xác) trong các biến cố của thế kỷ thứ nhất, đặc biệt là năm 70 S.C.

Theo họ, "trời mới đất mới" trong Khải Huyền 21 là hình ảnh của giao ước mới dưới thời đại Hội Thánh, và không còn một tương lai cánh chung (eschatological future) nào nữa. Họ thường dựa vào những câu Kinh Thánh nhấn mạnh sự "gần" (ἐγγύς, engys) của các biến cố này (ví dụ: Khải Huyền 1:3; 22:10).

II. Phân Tích Luận Cứ Kinh Thánh Của Thuyết Preterism Đã Qua

Người theo thuyết Preterism Đã Qua xây dựng hệ thống giáo lý của mình dựa trên một số phân đoạn then chốt. Chúng ta sẽ cùng xem xét dưới ánh sáng của toàn bộ Kinh Thánh.

1. Bài Giảng Trên Núi Ô-li-ve (Ma-thi-ơ 24, Mác 13, Lu-ca 21)

Đây là phân đoạn nòng cốt. Khi các môn đồ hỏi về dấu chỉ sự tận thế và sự Chúa đến (παρουσία, parousia), Chúa Giê-xu đã trả lời: "Các ngươi hãy nghe... nầy, về ngày giờ ấy chẳng ai biết cả, thiên sứ trên trời hay là Con cũng vậy, song chỉ Cha mà thôi" (Ma-thi-ơ 24:4, 36).

Người theo Preterism Đã Qua chỉ ra rằng Chúa Giê-xu phán: "Quả thật, ta nói cùng các ngươi, dòng dõi nầy chẳng qua trước khi mọi điều kia chưa xảy đến" (Ma-thi-ơ 24:34). Từ "dòng dõi" (γενεά, genea) được hiểu là thế hệ đương thời với Chúa Giê-xu. Do đó, họ kết luận rằng tất cả các biến cố được mô tả trong chương này, kể cả "sự hiện đến của Con người" (câu 30), phải xảy ra trong vòng 40 năm, tức trước năm 70 S.C.

Giải nghĩa & Phản biện từ quan điểm chính thống: Trong tiếng Hy Lạp, γενεά (genea) có thể chỉ một thế hệ, một chủng tộc, hoặc một nhóm người có cùng đặc điểm (như "dòng dõi gian ác" - Ma-thi-ơ 12:45). Cụm "mọi điều kia" trong câu 34 có thể ám chỉ các dấu hiệu được liệt kê trước đó (chiến tranh, đói kém, động đất, sự bắt bớ), chứ không nhất thiết là chính sự kiện tái lâm cuối cùng. Hơn nữa, ngay sau đó, Chúa Giê-xu nói về ngày giờ "không ai biết" (câu 36), điều này mâu thuẫn với việc ấn định một mốc thời gian rõ ràng trong thế kỷ thứ nhất. Sự kiện năm 70 S.C. có thể là một sự ứng nghiệm phần nào, một hình bóng, nhưng không phải là sự ứng nghiệm trọn vẹn và cuối cùng.

2. Sách Khải Huyền và Thời Kỳ "Gần"

Sách Khải Huyền mở đầu: "Sự mặc thị của Đức Chúa Jêsus Christ... đặng tỏ ra cho các tôi tớ Ngài những điều kíp phải xảy đến" (Khải Huyền 1:1). Và kết thúc: "Thiên sứ phán cùng ta rằng: Chớ niêm phong những lời tiên tri trong sách nầy; vì thì giờ đã gần rồi" (Khải Huyền 22:10).

Người theo Preterism Đã Qua lập luận rằng sách này chủ yếu nói về sự phán xét của Đức Chúa Trời trên hệ thống Do Thái giáo cũ (hình tượng bởi "Ba-by-lôn" - Jerusalem) và sự khải hoàn của Hội Thánh Tân Ước. Các con số biểu tượng như "1260 ngày" đều được hiểu theo nghĩa ẩn dụ về thời kỳ bắt bớ trước năm 70 S.C.

Giải nghĩa & Phản biện từ quan điểm chính thống: Từ "gần" (ἐγγύς, engys) trong ngữ cảnh Kinh Thánh mang ý nghĩa thần học về sự chắc chắn và sẵn sàng, hơn là một mốc thời gian ngắn. Đức Chúa Trời ở ngoài thời gian; một ngày như ngàn năm (2 Phi-e-rơ 3:8). Sự kiện năm 70 S.C. có thể là một hình bóng, nhưng sự mô tả về trời mới đất mới (Khải Huyền 21:1), sự phục sinh để chịu phán xét (20:11-15), và dòng sông sự sống (22:1-2) vượt xa khỏi bất kỳ thực tại lịch sử nào của Hội Thánh thế kỷ thứ nhất. Hơn nữa, toàn bộ sách Khải Huyền được viết để "khuyến giục và an ủi các tín hữu đang chịu khổ" qua mọi thời đại, không chỉ riêng cho độc giả thế kỷ thứ nhất.

3. Các Thư Tín và Lời Hứa Về Sự Tái Lâm

Người theo Preterism Đã Qua giải thích sự "đến" (παρουσία, parousia) của Chúa trong các thư tín (như 1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:15-17) là sự "đến" trong sự phán xét qua các tai họa lịch sử, hoặc là sự hiện diện thuộc linh của Ngài qua Đức Thánh Linh. Họ cho rằng sự "phục sinh" trong 1 Cô-rinh-tô 15 là sự chuyển đổi thuộc linh từ Cựu Ước sang Tân Ước.

Giải nghĩa & Phản biện từ quan điểm chính thống: Điều này trực tiếp mâu thuẫn với lời dạy rõ ràng của sứ đồ Phao-lô về sự phục sinh của thân thể: "Nhưng có kẻ hỏi rằng: Người chết sống lại cách nào? Họ lấy thân thể nào mà trở lại?... Thân thể gieo ra là hay hư nát, mà sống lại là không hư nát... Vả, thịt và máu chẳng hưởng nước Đức Chúa Trời được, sự hay hư nát không hưởng sự không hay hư nát được" (1 Cô-rinh-tô 15:35, 42, 50). Đây rõ ràng là một biến cố tương lai liên quan đến thân thể vật lý. Lời hứa về sự tái lâm để đón Hội Thánh (1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:16-17) là hy vọng sống động của Hội Thánh qua mọi thời đại, chứ không phải một sự kiện thuộc linh đã xảy ra.

III. Những Vấn Đề Thần Học Nghiêm Trọng Của Thuyết Preterism Đã Qua

Khi đối chiếu với toàn bộ Kinh Thánh, quan điểm Full Preterism đối mặt với những thách thức thần học nghiêm trọng:

• Phủ Nhận Sự Tái Lâm Thể Xác Của Chúa Giê-xu: Họ biến sự tái lâm hữu hình, vinh hiển, mà các thiên sứ đã xác nhận (Công vụ 1:11) thành một biến cố thuộc linh, vô hình trong quá khứ. Điều này làm suy yếu niềm hy vọng phước hạnh của Hội Thánh (Tít 2:13).
• Phủ Nhận Sự Phục Sinh Thân Thể Tương Lai: Nếu sự phục sinh đã xảy ra cách thuộc linh, thì lời hứa về sự cứu chuộc thân thể (Rô-ma 8:23) và sự sống lại của những người tin Chúa (1 Cô-rinh-tô 15:20-23) mất đi ý nghĩa thực tế.
• Làm Mờ Đi Sự Phán Xét Chung Cuộc: Kinh Thánh dạy rõ về một sự phán xét chung kết trước ngai trắng (Khải Huyền 20:11-15), nơi mọi người sẽ ứng hầu. Preterism Đã Qua thường quy sự phán xét này về sự phán xét trên dân tộc Do Thái năm 70 S.C., từ đó làm giảm tính nghiêm trọng và phổ quát của sự phán xét Đức Chúa Trời.
• Thách Thức Thẩm Quyền Của Các Sứ Đồ: Nếu tất cả đã ứng nghiệm trong thế kỷ thứ nhất, thì các sứ đồ như Phao-lô, Phi-e-rơ, Gia-cơ... đã sai lầm khi tiếp tục trông đợi và khuyên bảo Hội Thánh về ngày Chúa đến trong tương lai (ví dụ: 1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:1-11; 2 Phi-e-rơ 3:3-13).

IV. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Dù không đồng ý với kết luận của Thuyết Preterism Đã Qua, việc nghiên cứu về nó có thể đem lại cho chúng ta những bài học quý giá và thực tế:

1. Tập Trung Vào Sự Tỉnh Thức Thuộc Linh, Không Phải Tính Toán Ngày Giờ: Dù tin vào thời điểm tương lai hay quá khứ, cả hai nhóm đều có thể rơi vào cái bẫy của sự tò mò về thời gian thay vì vâng theo mệnh lệnh của Chúa: "Vậy hãy tỉnh thức, vì các ngươi không biết ngày nào Chúa mình sẽ đến" (Ma-thi-ơ 24:42). Ứng dụng cho chúng ta là luôn sống trong tư thế sẵn sàng, thánh khiết và trung tín trong nhiệm vụ Chúa giao (Ma-thi-ơ 25:14-30).

2. Hiểu Đúng Bản Chất "Sự Gần" Của Nước Đức Chúa Trời: Nước Đức Chúa Trời vừa "đã đến" trong Chúa Giê-xu (Lu-ca 17:21), vừa "sẽ đến" trong vinh quang trọn vẹn (Ma-thi-ơ 6:10). Chúng ta được sống trong sự căng thẳng đầy phước hạnh này: nếm trước sự sống đời đời ngay bây giờ, đồng thời khát khao trọn vẹn sự cứu chuộc trong tương lai. Điều này thúc đẩy chúng ta vừa tích cực công tác trong thế giới hiện tại, vừa hướng lòng về quê hương trên trời.

3. Giữ Vững Niềm Hy Vọng Cá Nhân và Tập Thể: Niềm tin vào sự tái lâm tương lai, thể xác của Chúa Giê-xu là nguồn an ủi lớn cho những ai đang đau khổ, bệnh tật, và than khóc (1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:13-18). Nó nhắc nhở chúng ta rằng sự công bình cuối cùng sẽ thắng, mọi nước mắt sẽ được lau sạch (Khải Huyền 21:4). Hy vọng này cho chúng ta dũng khí để sống và rao giảng Phúc Âm.

4. Tránh Sa Vào Những Tranh Luận Vô Ích: Phao-lô khuyên Ti-mô-thê: "Hãy tránh sự hư không của lời nói phàm tục, và những sự phân bác của lầm lạc gọi là tri thức. Vì có kẻ nói mình đã đạt đến tri thức đó, nên xây bỏ đức tin" (1 Ti-mô-thê 6:20-21). Việc nghiên cứu thời cuối cùng phải dẫn chúng ta đến gần Chúa hơn, sống thánh khiết hơn và yêu thương anh em nhiều hơn, chứ không phải để chia rẽ, kiêu ngạo về "tri thức" hoặc xao lãng đại mạng lệnh.

Kết Luận

Thuyết Preterism Đã Qua (Full Preterism), dù xuất phát từ nỗ lực nghiêm túc giải thích tính cấp bách trong Tân Ước, lại dẫn đến những hệ luận thần học đi ngược lại lời dạy rõ ràng của toàn bộ Kinh Thánh về sự tái lâm thể xác, sự phục sinh thân thể và sự phán xét chung cuộc. Là Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta cần bám chắc vào lời tiên tri chắc chắn hơn (2 Phi-e-rơ 1:19) là chính Lời Đức Chúa Trời, được giải thích cách hài hòa, để giữ vững niềm hy vọng phước hạnh về sự trở lại của Chúa chúng ta là Giê-xu Christ.

Thay vì bị cuốn vào những tranh cãi về thời điểm, hãy để lời cảnh báo và hứa ban cuối cùng của Kinh Thánh định hình đời sống chúng ta: "Phải, ta đến mau chóng!... Thánh Linh và vợ mới cùng nói: Hãy đến! Kẻ nào nghe cũng hãy nói rằng: Hãy đến!... Amen, lạy Đức Chúa Jêsus, xin hãy đến!" (Khải Huyền 22:12, 17, 20).

Ước mong mỗi chúng ta, trong khi làm việc và chờ đợi, đều có thể nói với lòng mong mỏi thật sự: "Lạy Chúa Giê-xu, xin hãy đến!"