Bạo Lực Trong Kinh Thánh
Chủ đề bạo lực trong Kinh Thánh là một trong những chủ đề gây nhiều thắc mắc và thậm chí là vấp phạm cho độc giả đương đại. Làm thế nào để dung hòa hình ảnh về một Đức Chúa Trời yêu thương (Giăng 3:16) với những ghi chép về chiến tranh, sự đoán phạt và bạo lực trong cả Cựu Ước lẫn Tân Ước? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát Kinh Thánh một cách có hệ thống, phân biệt các loại hình bạo lực khác nhau, khám phá bối cảnh và mục đích thần học, và rút ra những nguyên tắc áp dụng cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay. Chìa khóa để hiểu vấn đề này nằm ở sự phân biệt giữa bạo lực tội lỗi của con người và hành động công lý có chủ quyền của Đức Chúa Trời, cùng với sự mặc khải tiệm tiến về ý muốn Ngài cho nhân loại.
Kinh Thánh dạy rõ rằng bạo lực không phải là một phần trong kế hoạch nguyên thủy của Đức Chúa Trời cho sáng tạo. Sáng Thế Ký chương 1-2 mô tả một thế giới hài hòa và tốt lành. Bạo lực xuất hiện như một hệ quả trực tiếp của tội lỗi xâm nhập vào thế gian. Ngay sau khi A-đam và Ê-va phạm tội, sự hỗn loạn và sợ hãi bắt đầu. Bạo lực đầu tiên được ghi lại là vụ Cain giết em mình là Abel (Sáng Thế Ký 4:8). Hành động này bắt nguồn từ lòng ghen tức, giận dữ và sự không vâng lời Chúa (Sáng Thế Ký 4:6-7). Lời Chúa phán với Ca-in sau đó cho thấy tội ác (được hình tượng hóa như "con thú") đang rình rập: "Tội-lỗi rình đợi trước cửa, tham-dục ngươi; nhưng ngươi phải quản-trị nó" (Sáng Thế Ký 4:7). Từ nguyên Hê-bơ-rơ cho "bạo lực" (ḥāmās - חָמָס) thường xuất hiện trong Cựu Ước, mang nghĩa sự sai trái, tàn ác, sự cưỡng đoạt, và luôn gắn liền với tội lỗi và sự bại hoại (ví dụ: Sáng Thế Ký 6:11, Ê-xê-chi-ên 7:23).
Đến thời Nô-ê, sự bạo ngược và bạo lực của con người đã lan tràn đến mức: "Thế-gian cũng bại-hoại trước mặt Đức Chúa Trời và đầy-dẫy sự cường-bạo (ḥāmās)" (Sáng Thế Ký 6:11). Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến sự đoán phạt bằng nước lụt. Do đó, ngay từ đầu, Kinh Thánh đã định vị bạo lực giữa loài người như một biểu hiện của tâm tính sa ngã, phản nghịch lại trật tự và sự công bình của Đức Chúa Trời.
Luật pháp Môi-se được ban cho dân Y-sơ-ra-ên trong một xã hội cổ đại đầy rẫy bạo lực và trả thù. Một trong những đóng góp quan trọng của luật pháp là giới hạn và điều tiết sự báo thù, chứ không phải khuyến khích nó. Nguyên tắc "mắt đền mắt, răng đền răng" (lex talionis) trong Xuất Ê-díp-tô Ký 21:24, Lê-vi Ký 24:20, và Phục Truyền Luật Lệ Ký 19:21 thường bị hiểu sai. Trong bối cảnh nguyên thủy, đây là một luật tiến bộ nhằm đảm bảo sự trừng phạt phải tương xứng với tội ác, ngăn chặn những cuộc trả thù leo thang và vô hạn (ví dụ: giết cả gia tộc vì một vết thương). Nó nhấn mạnh công lý khách quan thay vì sự báo thù chủ quan do cảm xúc cá nhân chi phối.
Kinh Thánh Cựu Ước lên án mạnh mẽ bạo lực cá nhân vì động cơ tham lam, ghen ghét hay tàn ác. Mười Điều Răn nghiêm cấm giết người (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:13). Các sách tiên tri đầy dẫy những lời cảnh báo chống lại bàn tay đẫm máu và sự áp bức người nghèo, cô thế (Ê-sai 1:15-17; A-mốt 1:3-2:3; Mi-chê 2:1-2). Đức Chúa Trời ghét "tay làm đều hung-ác" (Châm Ngôn 6:16-17). Tuy nhiên, luật pháp cũng công nhận những trường hợp tự vệ chính đáng (Xuất Ê-díp-tô Ký 22:2) và thiết lập hệ thống tư pháp (các quan xét) để xét xử và thi hành hình phạt, qua đó chính thức hóa công lý và giảm thiểu bạo lực tư thù.
Đây là khía cạnh khó nhất cần giải thích. Cựu Ước ghi lại nhiều chỉ thị của Đức Chúa Trời cho dân Y-sơ-ra-ên tiến hành chiến tranh (ví dụ: chống lại dân Ca-na-an trong Giô-suê). Để hiểu điều này, cần xem xét ba yếu tố thần học then chốt:
1. Tính Chất Đặc Biệt Của Giao Ước Và Sự Phán Xét: Dân Y-sơ-ra-ên là công cụ Đức Chúa Trời dùng để thi hành sự phán xét công bình của Ngài lên các dân tộc gian ác và thờ hình tượng ở Ca-na-an (Phục Truyền 9:4-5). Sự gian ác của các dân này đã đạt đến "mức đầy tràn" (Sáng Thế Ký 15:16). Đức Chúa Trời, với tư cách là Đấng Tạo Hóa và Quan Án chí cao, có quyền tối thượng để đoán phạt tội lỗi. Đây không phải là "chiến tranh thánh" chung chung, mà là những sự kiện phán xét cụ thể, trong một kế hoạch cứu chuộc đặc biệt để bảo vệ dòng dõi Đấng Mê-si-a.
2. Sự Khác Biệt Giữa Nguyên Nhân Và Sự Cho Phép: Nhiều trận chiến khác được ghi lại (như các cuộc chiến của vua Đa-vít) không hẳn do Đức Chúa Trời trực tiếp truyền lệnh, mà thường là hệ quả của tội lỗi, sự tranh giành quyền lực, hoặc Ngài cho phép xảy ra. Kinh Thánh ghi chép lịch sử một cách trung thực, nhưng không có nghĩa mọi hành động trong đó đều được Đức Chúa Trời tán thành.
3. Lời Tiên Tri Về Sự Chấm Dứt Bạo Lực: Các tiên tri đồng thanh loan báo về một tương lai Đấng Mê-si-a sẽ thiết lập, nơi bạo lực sẽ bị tiêu diệt. Ê-sai tiên tri: "Ngài sẽ làm sự phán-xét trong các nước, đoán-định về nhiều dân. Bấy giờ họ sẽ lấy gươm rèn lưỡi cày, lấy giáo rèn lưỡi liềm; nước nầy chẳng còn giá gươm lên nghịch cùng nước khác, và cũng chẳng còn tập sự chiến-trận nữa" (Ê-sai 2:4). Sự bạo lực trong lịch sử Cựu Ước, kể cả khi được Đức Chúa Trời sử dụng như công cụ phán xét, vẫn là một dấu chỉ của thế giới sa ngã và sẽ bị loại bỏ trong vương quốc cuối cùng của Ngài.
Chúa Giê-xu Christ, là sự mặc khải trọn vẹn của Đức Chúa Trời (Hê-bơ-rơ 1:1-3), đã đưa ra những lời dạy triệt để lật đổ chu kỳ bạo lực và trả thù. Trong Bài Giảng Trên Núi, Ngài tuyên bố:
"Các ngươi có nghe lời phán rằng: Hãy yêu người lân-cận, và hãy ghét kẻ nghịch thù. Song ta nói cùng các ngươi: Hãy yêu kẻ thù nghịch, và cầu-nguyện cho kẻ bắt-bớ các ngươi... Đừng chống-cự kẻ dữ. Trái lại, nếu ai vả má bên hữu ngươi, hãy đưa má bên kia cho họ luôn" (Ma-thi-ơ 5:43-44, 39).
Động từ Hy Lạp được dùng cho "chống cự" (anthistēmi - ἀνθίστημι) có nghĩa là "chống đối mạnh mẽ, đối đầu lại". Chúa Giê-xu kêu gọi môn đồ từ bỏ quyền tự vệ cá nhân bằng bạo lực để trả đũa, và thay vào đó, đáp lại bằng tình yêu thương và sự tha thứ phi lý. Điều này không phủ nhận vai trò của nhà cầm quyền trong việc duy trì công lý (Rô-ma 13:1-4), nhưng nó xác định rõ phương cách cá nhân của các công dân Nước Trời.
Hành động cao nhất của Chúa Giê-xu về việc phá vỡ chu kỳ bạo lực là cái chết trên thập tự giá. Thay vì kêu gọi các thiên sứ giải cứu (Ma-thi-ơ 26:53), Ngài cam chịu bạo lực một cách vô tội, gánh lấy tội lỗi và hậu quả bạo lực của thế gian. Sứ đồ Phi-e-rơ viết: "Ngài chẳng hề phạm tội, trong môi-miệng Ngài chẳng có chút chi dối-trá. Ngài bị rủa mà chẳng rủa lại, chịu nạn mà không hề ngăm-dọa, nhưng cứ phó mình cho Đấng xử-đoán công-bình" (I Phi-e-rơ 2:22-23). Sự phục sinh của Ngài là chiến thắng cuối cùng trên mọi quyền lực của sự chết và hủy diệt.
1. Nhận Diện Và Kiểm Soát Cơn Giận: Bạo lực thường bắt nguồn từ cơn giận không được kiểm soát. Sứ đồ Phao-lô khuyên: "Hãy cho mặt trời lặn với cơn giận của anh em" (Ê-phê-sô 4:26). Cơ Đốc nhân được kêu gọi giải quyết xung đột cách nhanh chóng, thành thật và trong tình yêu thương (Ma-thi-ơ 18:15-17), không để cho sự cay đắng và giận dữ tích tụ dẫn đến hành động tai hại.
2. Theo Đuổi Hòa Bình Và Hòa Giải: Chúa Giê-xu gọi người hòa giải là con cái Đức Chúa Trời (Ma-thi-ơ 5:9). Chúng ta được kêu gọi chủ động tìm kiếm hòa bình với mọi người, trong khả năng của mình (Rô-ma 12:18). Điều này có thể bao gồm việc tha thứ, nhường nhịn, và tìm kiếm sự hiểu biết thay vì đối đầu.
3. Phân Biệt Giữa Cá Nhân Và Xã Hội: Trong khi cá nhân Cơ Đốc nhân được dạy không trả thù và yêu kẻ thù, Kinh Thánh cũng dạy rằng chính quyền do Đức Chúa Trời lập nên có trách nhiệm "cầm gươm" để trừng phạt kẻ làm ác, bảo vệ người vô tội và duy trì trật tự (Rô-ma 13:4). Vì vậy, Cơ Đốc nhân có thể tham gia vào các ngành nghề như cảnh sát, tòa án, hay quân đội với tư cách là người thi hành công lý thay mặt nhà nước, chứ không phải vì tư thù cá nhân.
4. Chống Lại Bạo Lực Văn Hóa Và Tinh Thần: Bạo lực không chỉ là thể xác. Lời nói cay độc, sự bắt nạt, lạm dụng tình cảm, hay thậm chí thái độ khinh miệt cũng là những hình thức bạo lực (Ma-thi-ơ 5:22). Chúng ta phải canh giữ tấm lòng mình (Châm Ngôn 4:23) và sử dụng lời nói để gây dựng (Ê-phê-sô 4:29).
5. Đối Diện Với Bạo Lực Trong Xã Hội: Khi đối diện với nạn bạo hành gia đình, bạo lực học đường, hay bất công xã hội, Cơ Đốc nhân được kêu gọi đứng về phía người yếu thế, bênh vực công lý (Ê-sai 1:17), và tìm kiếm những giải pháp khôn ngoan, an toàn, có sự hỗ trợ của cộng đồng và chính quyền.
Kinh Thánh trình bày một bức tranh phức tạp nhưng nhất quán về bạo lực. Nó bắt nguồn từ tội lỗi của con người và bị lên án như một tội ác giữa người với người. Tuy nhiên, trong chủ quyền của Ngài, Đức Chúa Trời đôi khi sử dụng các hình thức đoán phạt, kể cả chiến tranh, để thực thi công lý thánh khiết của Ngài đối với tội ác cực độ, đặc biệt trong kế hoạch cứu chuộc đặc thù của Cựu Ước. Sự mặc khải đạt đến đỉnh điểm nơi Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã hoàn toàn bãi bỏ luật "trả thù" cũ và thiết lập một tiêu chuẩn mới: tình yêu thương, sự tha thứ, và sự cam chịu vô tội. Con đường của thập tự giá — chịu đựng bạo lực thay vì gây ra nó, và chiến thắng nó bằng sự phục sinh — là con đường cho mọi môn đồ của Ngài.
Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi trở nên những sứ giả của sự hòa giải và bình an trong một thế giới đầy bạo lực. Chúng ta chiến đấu, không phải "cùng thịt và huyết, mà là... cùng các quyền thế, cùng các thế-lực... cùng các thần dữ ở các miền trên trời" (Ê-phê-sô 6:12) bằng những khí giới thuộc linh. Và chúng ta trông đợi ngày Chúa Giê-xu trở lại, khi "sự chết, âm-phủ đều bị quăng vào hồ lửa" (Khải Huyền 20:14) và mọi giọt nước mắt, mọi tiếng khóc và bạo lực sẽ không còn nữa (Khải Huyền 21:4). Cho đến ngày đó, chúng ta sống và hành động như những con dân của Nước ấy.