Ngôi Sao Thành Bết-lê-hem
Trong lịch sử cứu rỗi, có những dấu chỉ thiên thượng kỳ diệu được Đức Chúa Trời sử dụng để hướng dẫn nhân loại đến với Đấng Mê-si-a. Một trong những dấu chỉ huyền nhiệm và được biết đến nhiều nhất chính là Ngôi Sao Bết-lê-hem – ánh sáng dẫn đường cho các nhà thông thái từ phương Đông đến thờ phượng Vua mới sanh. Sự kiện này, chỉ được ghi lại duy nhất trong sách Phúc Âm Ma-thi-ơ, không đơn thuần là một hiện tượng thiên văn, mà là một dấu kỳ (σημεῖον - *sēmeion*) mang ý nghĩa thần học sâu sắc, bày tỏ vinh quang của Đức Chúa Trời cho dân Ngoại và loan báo sự giáng sanh của Vua trên muôn vua.
Sự kiện Ngôi Sao Bết-lê-hem được ghi chép trong Ma-thi-ơ 2:1-12. Chúng ta hãy đọc kỹ phân đoạn then chốt này:
"Khi Đức Chúa Jêsus đã sanh tại thành Bết-lê-hem, xứ Giu-đê, đang đời vua Hê-rốt, có mấy thầy bác sĩ ở đông phương đến thành Giê-ru-sa-lem, mà hỏi rằng: Vua dân Giu-đa mới sanh tại đâu? Vì chúng ta đã thấy ngôi sao Ngài bên đông phương, nên đến đặng thờ lạy Ngài." (Ma-thi-ơ 2:1-2, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).
Cụm từ "thầy bác sĩ" trong nguyên bản Hy Lạp là μάγοι (*magoi*), thường được dịch là "các nhà thông thái" hoặc "bác sĩ". Đây không phải là những thầy phù thủy, mà có lẽ là những học giả uyên bác về thiên văn, chiêm tinh và tôn giáo từ Ba-by-lôn hoặc Ba-tư. Việc họ đến từ "phương Đông" (ἀπὸ ἀνατολῶν - *apo anatolōn*) và nhận biết dấu chỉ từ trời cho thấy sự quan tâm và mong đợi Đấng Cứu Thế không chỉ giới hạn trong dân Y-sơ-ra-ên, mà còn lan tỏa giữa các dân tộc khác – một lời ứng nghiệm về sự cứu rỗi phổ quát.
Câu hỏi của họ: "Vua dân Giu-đa mới sanh tại đâu?" đã gây chấn động cả thành Giê-ru-sa-lem và vua Hê-rốt (câu 3). Điều này dẫn đến sự giải nghĩa Kinh Thánh từ các thầy tế lễ cả và các thầy thông giáo, trích dẫn lời tiên tri Mi-chê về việc Đấng Cai Trị ra từ Bết-lê-hem (Ma-thi-ơ 2:5-6; Mi-chê 5:2).
Câu hỏi lớn nhất xoay quanh Ngôi Sao Bết-lê-hem là: Đó là cái gì? Có ba trường phái giải thích chính:
1. Một Tạo Vật Siêu Nhiên Đặc Biệt: Nhiều nhà giải kinh tin rằng đây là một ánh sáng thiên thượng đặc biệt do chính Đức Chúa Trời tạo ra, một "thiên sứ ánh sáng" hoặc Shekinah (sự hiện diện vinh hiển của Đức Chúa Trời) tương tự như trụ mây, trụ lửa dẫn dắt dân Y-sơ-ra-ên trong đồng vắng. Sự di chuyển đặc biệt của nó – "đi trước mặt" họ và "dừng lại" ngay trên chỗ Con Trẻ ở (Ma-thi-ơ 2:9) – cho thấy đây không phải là một ngôi sao bình thường tuân theo quy luật thiên văn. Trong tiếng Hy Lạp, động từ "đi trước" (προάγων - *proagōn*) và "dừng lại" (ἐστάθη - *estathē*) mang ý nghĩa một sự dẫn đường chủ động và chính xác, như một người hướng đạo.
2. Một Sự Hội Tụ Các Hành Tinh (Conjunction): Một số học giả đề xuất đây có thể là hiện tượng các hành tinh sáng như Sao Mộc (Jupiter) và Sao Thổ (Saturn) hội tụ gần nhau trên bầu trời, tạo thành một chùm sáng lớn. Vào năm 7 TCN, đã xảy ra ba lần Sao Mộc và Sao Thổ hội tụ trong chòm sao Song Ngư (Pisces) – một chòm sao mà người Do Thái thời đó thường liên hệ với dân tộc mình. Sao Mộc được xem là "hành tinh của vua chúa", còn Sao Thổ (tiếng Hy Lạp là Kronos) được liên hệ với người Do Thái. Sự hội tụ này có thể được các nhà thông thái giải nghĩa là dấu hiệu của một vị Vua vĩ đại của dân Do Thái ra đời.
3. Một Sao Chổi (Comet) hoặc Siêu Tân Tinh (Supernova): Các ghi chép cổ của Trung Quốc và Hàn Quốc có đề cập đến sự xuất hiện của một "ngôi sao khách" (sao chổi hoặc sao mới) sáng chói vào khoảng năm 5 TCN, có thể quan sát được trong nhiều tuần. Điều này phù hợp với mô tả "ngôi sao mà họ đã thấy lúc ở đông phương" (câu 9).
Kết Luận Thần Học: Dù bản chất thiên văn là gì, Kinh Thánh khẳng định đây là một dấu chỉ từ Đức Chúa Trời. Từ Hy Lạp ἀστήρ (*astēr*) được dùng ở đây, có nghĩa là "ngôi sao" hoặc "vật thể sáng trên trời". Quan trọng hơn, nó được gọi là "ngôi sao Ngài" - thuộc về Vua mới sanh (câu 2). Điều này biến nó từ một hiện tượng tự nhiên thành một sứ điệp siêu nhiên. Đức Chúa Trời, Đấng tạo dựng các tinh tú (Sáng-thế Ký 1:16), đã sử dụng chính ngôn ngữ vũ trụ của Ngài để công bố sự giáng sanh của Con Ngài.
Ngôi Sao Bết-lê-hem không xuất hiện một cách cô lập, mà là sự ứng nghiệm trong một mạng lưới các lời tiên tri và biểu tượng Cựu Ước.
1. Lời Tiên Tri Của Ba-la-am (Dân-số Ký 24:17): Đây là nền tảng quan trọng nhất. Trước khi vào Đất Hứa, tiên tri Ba-la-am đã tuyên bố: "Ta thấy Ngài, nhưng chẳng phải bây giờ; Ta xem Ngài, nhưng chẳng phải ở gần. Một ngôi sao hiện ra từ Gia-cốp, Một cây phủ việt trổi lên từ Y-sơ-ra-ên." Ngôi sao ở đây là biểu tượng rõ ràng cho một Vua đến từ dòng dõi Gia-cốp, là Đấng Mê-si-a. Các nhà thông thái phương Đông, có lẽ từ vùng Lưỡng Hà nơi câu chuyện Ba-la-am được lưu truyền, đã trông đợi và giải nghĩa dấu hiệu trên trời dựa trên lời tiên tri này.
2. Sự Tương Phản Giữa Ánh Sáng và Bóng Tối: Sách Ê-sai tiên tri về dân ngồi trong tối tăm sẽ thấy "ánh sáng lớn" (Ê-sai 9:2). Ánh sáng đó chính là Chúa Cứu Thế (Ê-sai 60:1-3). Ngôi Sao Bết-lê-hem là sự bày tỏ đầu tiên của ánh sáng đó cho thế giới, một lời công bố rằng Ánh Sáng thật (Giăng 1:9) đã đến trong thế gian. Trong khi các lãnh đạo tôn giáo tại Giê-ru-sa-lem - nơi có mọi lời tiên tri - lại mù quáng, thì những người ngoại bang ở xa xôi lại được ánh sáng dẫn đường.
3. Biểu Tượng Vương Quyền: Trong văn hóa cổ đại, sự xuất hiện của một ngôi sao sáng mới thường được gắn với sự ra đời hoặc lên ngôi của một vị vua vĩ đại. Bằng cách dùng biểu tượng này, Đức Chúa Trời xác nhận với thế giới rằng Hài Nhi nằm trong máng cỏ đó chính là Vua. Điều này được các nhà thông thái công nhận khi họ mang đến vàng - lễ vật dành cho vua.
Câu chuyện Ngôi Sao Bết-lê-hem làm nổi bật ba phản ứng trái ngược, là hình mẫu cho mọi thời đại:
1. Phản Ứng Của Các Nhà Thông Thái: TÌM KIẾM và THỜ PHƯỢNG Họ là hình mẫu của đức tin chân chính. - Hành Động: Họ "thấy", "đến", "hỏi", "đi", "vào", "thấy", "thờ lạy", "dâng lễ vật" (Ma-thi-ơ 2:2, 9, 11). Đây là một hành trình đức tin chủ động, tốn kém và kiên trì. - Tấm lòng: Mục đích tối thượng của họ là "thờ lạy Ngài" (προσκυνῆσαι αὐτῷ - *proskynēsai autō*). Động từ này không chỉ có nghĩa là cúi chào, mà là sự sấp mình tôn thờ, thừa nhận thần tính. - Sự Vâng Phục: Sau khi được cảnh báo trong giấc mộng, họ "theo đường khác mà về xứ mình" (câu 12), vâng theo sự dẫn dắt của Đức Chúa Trời hơn là quyền lực thế gian (vua Hê-rốt).
2. Phản Ứng Của Vua Hê-rốt và Giê-ru-sa-lem: LO SỢ và CHỐNG ĐỐI Hê-rốt "bối rối", và "cả thành Giê-ru-sa-lem cũng vậy" (câu 3). Phản ứng của họ xuất phát từ sự lo sợ mất quyền lực, địa vị. Thay vì vui mừng tìm kiếm Vua Mê-si-a, Hê-rốt âm mưu gian trá ("xin chỉ cho ta... hầu cho ta cũng đến thờ lạy Ngài" - câu 8) và cuối cùng là bạo lực tàn sát (câu 16). Đây là hình ảnh của thế gian chống nghịch Đấng Christ.
3. Phản Ứng Của Các Thầy Tế Lễ và Thông Giáo: HIỂU BIẾT nhưng THỜ Ơ Họ biết rõ lời tiên tri, có thể trả lời chính xác rằng Đấng Christ phải sanh tại Bết-lê-hem (câu 5-6). Tuy nhiên, đáng ngạc nhiên là không một ai trong số họ lên đường đến Bết-lê-hem, dù chỉ cách khoảng 8km. Họ có kiến thức Kinh Thánh nhưng thiếu đức tin và lòng khao khát. Đây là lời cảnh tỉnh cho những ai chỉ có sự hiểu biết giáo lý thuần túy mà không có mối tương giao sống động với Chúa.
Lẽ thật về Ngôi Sao Bết-lê-hem không chỉ là một câu chuyện Giáng Sinh đẹp đẽ, mà chứa đựng những bài học sâu sắc và thực tế cho hành trình đức tin của chúng ta.
1. Hãy Là Người "Tìm Kiếm" Chủ Động: Các nhà thông thái không thụ động chờ đợi; họ lên đường dù đường xa, hiểm nguy. Chúa Giê-xu phán: "Hãy tìm, sẽ gặp" (Ma-thi-ơ 7:7). Trong đời sống hằng ngày, chúng ta được kêu gọi chủ động tìm kiếm Chúa qua Lời Ngài, sự cầu nguyện, và trong mọi hoàn cảnh. "Ngôi sao" dẫn đường cho chúng ta ngày nay chính là Lời Chúa (Thi Thiên 119:105) và sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh (Rô-ma 8:14). Hãy để đôi mắt đức tin luôn hướng lên cao, tìm kiếm sự chỉ dẫn từ Ngài.
2. Mục Đích Tối Thượng: Thờ Phượng Các lễ vật vàng, nhũ hương, một dược (Ma-thi-ơ 2:11) đều quý giá, nhưng trung tâm của mọi sự là hành động thờ phượng. Họ sấp mình xuống. Đời sống Cơ Đốc không xoay quanh những phước hạnh nhận được, công việc phục vụ, hay kiến thức Kinh Thánh, mà xoay quanh việc tôn cao, tán tụng và dâng sự vinh hiển lên cho Chúa. Mỗi buổi nhóm, mỗi lời cầu nguyện, mỗi công việc làm nên "hãy làm hết sức mình, như làm cho Chúa, chớ không phải làm cho người ta" (Cô-lô-se 3:23).
3. Vâng Theo Sự Hướng Dẫn Của Chúa, Dù Khác Với Kế Hoạch Của Ta: Các nhà thông thái vâng lời cảnh báo trong mộng mà trở về bằng đường khác. Đường đó có thể dài hơn, xa lạ hơn, bất tiện hơn. Trong cuộc sống, sau khi đã gặp Chúa, Ngài thường dẫn chúng ta đi trên những con đường mới, khác với dự định ban đầu. Sự vâng phục đòi hỏi chúng ta từ bỏ "con đường cũ" của thói quen, tội lỗi, hay sự an toàn, để bước đi trong sự hướng dẫn mới mẻ của Ngài.
4. Trở Thành "Ngôi Sao" Dẫn Người Khác Đến Với Chúa: Sứ đồ Phi-e-rơ kêu gọi chúng ta: "Hãy làm sáng tỏ sự kêu gọi và chọn lựa của anh em" (II Phi-e-rơ 1:10). Trong tiếng Hy Lạp, từ "làm sáng tỏ" (βεβαιοποίησιν - *bebaiopoiēsin*) có nghĩa là xác nhận, chứng thực. Đời sống chúng ta phải trở nên như một "ngôi sao" hay "ánh sáng" (Phi-líp 2:15) giữa thế hệ gian ác, chiếu sáng đức tin, hy vọng và tình yêu thương, để dẫn người khác đến với Chúa Cứu Thế. Chúng ta không phải là ánh sáng, nhưng phản chiếu Ánh Sáng thật là Ngài.
5. Đừng Để Sự Quen Thuộc Khiến Ta Thờ Ơ: Hãy nhớ bài học về các thầy thông giáo ở Giê-ru-sa-lem. Họ sống ngay gần nơi Chúa giáng sanh, nhưng lại không đến. Đôi khi, chính vì chúng ta quá quen với các buổi nhóm, bài giảng, Kinh Thánh... mà sự sốt sắng, khao khát gặp Chúa bị nguội lạnh. Hãy luôn giữ tấm lòng tươi mới, luôn khao khát được "đến" gần Chúa hơn.
Ngôi Sao Bết-lê-hem mãi mãi là một dấu chỉ đầy quyền năng và hy vọng. Nó tuyên bố rằng Vua của vũ trụ đã giáng trần trong sự khiêm nhường, và Đức Chúa Trời không ngừng kêu gọi mọi dân tộc, mọi tầng lớp đến với Ngài. Ánh sáng đó không chỉ chiếu sáng trên bầu trời xứ Giu-đê cách đây hơn 2000 năm, mà vẫn tiếp tục chiếu sáng qua Lời Hằng Sống, qua chứng nhân của Hội Thánh, và qua sự hiện diện của Đức Thánh Linh trong lòng mỗi tín hữu.
Ngày nay, chúng ta có một "ngôi sao" sáng hơn, vững chắc hơn, đó chính là Chúa Giê-xu Christ, là "sao mai sáng chói" (Khải Huyền 22:16). Ngài phán: "Ta là ánh sáng của thế gian; người nào theo ta, chẳng đi trong nơi tối tăm, nhưng có ánh sáng của sự sống." (Giăng 8:12). Hành trình của chúng ta là đi trong ánh sáng của Ngài, và trở nên phương tiện để ánh sáng cứu rỗi ấy chiếu đến mọi ngóc ngách của thế giới đang trong bóng tối thuộc linh. Hãy để câu chuyện Ngôi Sao Bết-lê-hem thôi thúc chúng ta luôn có tấm lòng của những nhà thông thái: chủ động tìm kiếm, hết lòng thờ phượng, và trung tín vâng theo sự dẫn dắt kỳ diệu của Vua trên muôn vua.