Sự Gian Ác Như Một Người Nữ Trong Xa-cha-ri 5:7-8
Trong hành trình khám phá Lời Đức Chúa Trời, chúng ta thường gặp những hình ảnh biểu tượng sâu sắc, đòi hỏi sự suy ngẫm và nghiên cứu kỹ lưỡng để thấu hiểu thông điệp thần thượng. Một trong những khải tượng gây tò mò và giàu ý nghĩa nhất nằm trong sách tiên tri Xa-cha-ri, chương 5, câu 7-8, nơi sự gian ác được mô tả cách sinh động dưới hình dạng một người nữ. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, ngôn ngữ gốc, biểu tượng học, và ứng dụng thuộc linh của phân đoạn quan trọng này, với mong muốn soi sáng lẽ thật của Chúa cho đời sống tin kính ngày nay.
I. Bối Cảnh Lịch Sử và Thần Học của Sách Xa-cha-ri
Sách Xa-cha-ri được viết vào khoảng năm 520-480 TCN, sau khi dân Giu-đa được hồi hương từ chốn lưu đày ở Ba-by-lôn (theo sắc chỉ của Vua Si-ru, xem Exơ-ra 1:1-4). Cùng với tiên tri A-ghê, Xa-cha-ri được Đức Chúa Trời sai đến để khích lệ dân sự và các lãnh đạo (như Xô-rô-ba-bên và Giê-sua, thầy tế lễ cả) “xây lại đền thờ của Đức Giê-hô-va” (Exơ-ra 5:1-2). Sứ điệp của Xa-cha-ri không chỉ dừng lại ở việc khôi phục kiến trúc vật chất, mà quan trọng hơn là khôi phục mối quan hệ giao ước và sự thờ phượng thuần khiết với Đức Giê-hô-va. Các khải tượng ban đêm của ông (từ chương 1 đến 6) là những thông điệp đầy hình ảnh từ Đức Chúa Trời, nhằm khẳng định sự hiện diện, sự đoán xét, và sự phục hồi của Ngài.
II. Phân Tích Chi Tiết Xa-cha-ri 5:5-11 – Khải Tượng Về Cái Ê-pha
Để hiểu trọn vẹn câu 7-8, chúng ta cần xem xét toàn bộ khải tượng từ câu 5 đến 11.
“Đoạn, thiên sứ nói cùng ta bèn đi ra, và bảo ta rằng: Bây giờ hãy nhướng mắt lên xem vật đi ra là gì. Ta nói: Ấy là gì? Người đáp rằng: Ấy là cái ê-pha đi ra. Người lại nói: Ấy là hình dáng chúng nó trong cả đất. Nầy, một cái bì bằng chì được cất lên, và có một người đờn bà ngồi ở giữa ê-pha. Người nói: Ấy đó là Sự Gian Ác; rồi người xô người đờn bà ấy vào trong ê-pha, và chận cái bì bằng chì trên miệng ê-pha.” (Xa-cha-ri 5:5-7, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).
a. Cái Ê-pha (Ephah) và Ý Nghĩa Biểu Tượng: Trong tiếng Hê-bơ-rơ, “ê-pha” (אֵיפָה, ’êphâh) là đơn vị đo lường chất khô, thường dùng cho ngũ cốc, tương đương khoảng 22 lít. Nó gắn liền với thương mại, kinh tế, và sự công bình trong cân đo. Các tiên tri thường lên án sự gian lận trong việc sử dụng “ê-pha gian trá” (A-mốt 8:5, Mi-chê 6:10-11). Vì vậy, ê-pha trong khải tượng này biểu trưng cho nền kinh tế, hệ thống thương mại, và cốt lõi là lòng tham lam – một trong những gốc rễ của sự gian ác trong xã hội.
b. Người Đàn Bà – Hiện Thân của “Sự Gian Ác”: Thiên sứ công bố rõ ràng: “Ấy đó là Sự Gian Ác” (câu 8). Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ được dùng là “הָרִשְׁעָה” (hā·riš·‘āh), là dạng giống cái của từ “rāšā‘” (kẻ ác, sự gian ác). Việc sử dụng dạng giống cái ở đây cho phép hình tượng hóa thành một người nữ. Điều này không nhằm hạ thấp phụ nữ, mà sử dụng một hình ảnh văn hóa đương thời để truyền tải một thực tại thuộc linh. Trong văn học khôn ngoan Do Thái, sự dữ và sự cám dỗ đôi khi được nhân cách hóa dưới dạng một người nữ xa lạ (Châm Ngôn 2:16-19; 5:3-5; 7:10-27). Hình ảnh này nhấn mạnh tính cách quyến rũ, nguy hiểm và có hệ thống của tội lỗi.
c. Hành Động “Xô Vào” và “Đậy Bì Bằng Chì”: Hành động của thiên sứ mang tính quyết đoán: xô người nữ vào trong ê-pha và đậy nắp chì lên. Chì (‘ōfereth) là kim loại nặng, biểu tượng cho sự đoán xét không thể trốn thoát và sự giam cầm vĩnh viễn. Nó cho thấy Đức Chúa Trời không thụ động trước sự gian ác. Ngài có kế hoạch và quyền năng để cô lập, kềm chế và cuối cùng loại bỏ sự gian ác ra khỏi cộng đồng dân sự Ngài.
III. Tại Sao Lại Là Một “Người Nữ”? – Khảo Sát Biểu Tượng Học Kinh Thánh
Câu hỏi then chốt cần được giải đáp qua ba góc nhìn:
1. Góc Nhìn Văn Hóa & Ngôn Ngữ Hê-bơ-rơ: Như đã nói, từ “sự gian ác” (hā·riš·‘āh) ở dạng giống cái. Trong tư duy Hê-bơ-rơ, việc nhân cách hóa các khái niệm trừu tượng (như Sự Khôn Ngoan trong Châm Ngôn 8-9) là phổ biến. Việc chọn hình ảnh người nữ có thể phản ánh cách hình dung về một thực thể phản bội, không chung thủy với giao ước, tương tự như hình ảnh dân Y-sơ-ra-ên bị gọi là “kẻ gian dâm” khi thờ hình tượng (Ê-xê-chi-ên 16:15-34; Ô-sê 2:2-5).
2. Góc Nhìn Thần Học về Tội Lỗi Hệ Thống: Người nữ không ngồi trên đất, mà “ngồi ở giữa ê-pha.” Điều này cho thấy sự gian ác được “đong đếm”, “chứa đựng” và “hệ thống hóa”. Nó không còn là tội cá nhân riêng lẻ, mà đã trở thành một hệ thống ăn sâu vào nền kinh tế và cấu trúc xã hội (tham nhũng, cân non tráo đấu, bóc lột người nghèo). Ê-pha biểu trưng cho cơ cấu đó, và người nữ là linh hồn, là hiện thân của cơ cấu tội lỗi ấy.
3. Sự Đối Lập Với Hình Ảnh Tích Cực về Người Nữ: Trong chính sách Xa-cha-ri, chúng ta thấy hình ảnh người nữ được dùng theo nghĩa tích cực (như trong khải tượng về Giê-sua, thầy tế lễ cả, được mặc áo tế lễ sạch – Xa-cha-ri 3). Tuy nhiên, ở đây, hình ảnh người nữ lại là tiêu cực. Sự tương phản này nhấn mạnh hai khả năng: người nữ (hay dân sự) có thể là phương tiện cho sự thánh khiết hoặc là hiện thân của sự gian ác, tùy vào mối liên hệ của họ với Đức Chúa Trời. Điều này cũng tìm thấy tiếng vang trong Tân Ước, với hình ảnh “người đàn bà” trong Khải Huyền 17:1-6 (tượng trưng cho hệ thống tôn giáo suy đồi, Ba-by-lôn thuộc linh) đối lập với “người nữ” trong Khải Huyền 12:1 (biểu tượng cho dân Đức Chúa Trời) và Hội Thánh là “cô dâu” tinh sạch của Christ (Khải Huyền 19:7-8).
IV. Mục Đích và Số Phận Của Sự Gian Ác (Xa-cha-ri 5:9-11)
“Bấy giờ ta nhướng mắt lên, và thấy hai người đờn bà đi ra, có cánh như cánh chim hạc; và gió đỡ cánh chúng nó. Chúng nó cất ê-pha lên giữa khoảng trời và đất. Ta nói cùng thiên sứ đương nói cùng ta rằng: Chúng nó đem ê-pha đi đâu? Người đáp rằng: Ấy là để xây nhà cho nó trong đất Si-nê-a; khi đã xây rồi, thì đặt nó vào chỗ nó.” (Xa-cha-ri 5:9-11).
Khải tượng tiếp tục với chi tiết đáng chú ý: hai người nữ khác với cánh chim hạc (loài chim ô uế theo luật pháp, Lê-vi Ký 11:19) cất cái ê-pha chứa sự gian ác bay đến “đất Si-nê-a” (Shinar). Si-nê-a chính là vùng đất Ba-by-lôn, nơi khởi nguồn của sự chống nghịch Đức Chúa Trời (tháp Ba-bên, Sáng Thế Ký 11:2) và sau này là nơi lưu đày dân Chúa. Thông điệp rõ ràng: Sự gian ác có nguồn gốc ngoại bang và sẽ bị trả về nơi xuất xứ của nó. Đức Chúa Trời sẽ thanh tẩy đất Ngài bằng cách loại bỏ hoàn toàn tội lỗi có hệ thống ra khỏi cộng đồng dân sự được phục hồi. Việc “xây nhà” cho nó ở Si-nê-a cho thấy sự gian ác sẽ bị cầm tù vĩnh viễn tại chính nơi nó thuộc về.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Khải tượng này không chỉ là một bức tranh lịch sử, mà là lời cảnh báo và hy vọng sống động cho mỗi chúng ta.
1. Nhận Diện “Sự Gian Ác” Trong Hình Thái Hiện Đại: “Ê-pha” ngày nay có thể là bất kỳ hệ thống nào cổ vũ cho sự bất công, tham lam, hay dối trá – từ nơi làm việc, thương trường, cho đến đời sống cá nhân. Cơ Đốc nhân được kêu gọi “chớ yêu thế gian, cũng đừng yêu các vật ở thế gian” (I Giăng 2:15-16), và từ bỏ lối sống đặt của cải, lợi nhuận lên trên công lý và lòng thương xót.
2. Bài Học Về Sự Thanh Tẩy Cá Nhân và Cộng Đồng: Giống như dân sự thời Xa-cha-ri được kêu gọi xây đền thờ thuộc thể, chúng ta là “đền thờ của Đức Chúa Trời hằng sống” (I Cô-rinh-tô 3:16). Chúa muốn thanh tẩy đời sống chúng ta khỏi mọi “người nữ gian ác” – những thói quen tội lỗi, tư tưởng tham lam, hay sự dối trả đã được hệ thống hóa trong đời sống chúng ta. Sự xưng tội, ăn năn và nương dựa vào quyền năng Thánh Linh là chìa khóa.
3. Niềm Hy Vọng Về Sự Đoán Xét Cuối Cùng: Hình ảnh cái bì bằng chì và việc đem ê-pha đến Si-nê-a báo trước sự phán xét cuối cùng của Đức Chúa Trời. Sự gian ác dù có mạnh mẽ, quyến rũ đến đâu cũng sẽ bị kềm giữ và tiêu diệt. Điều này đưa chúng ta đến với Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã chiến thắng tội lỗi và quyền lực sự dữ trên thập tự giá. Trong Ngài, chúng ta có sự tha thứ và quyền năng để sống công bình (Rô-ma 6:17-18). Sự kiện sau cùng, mọi điều gian ác sẽ bị quăng vào hồ lửa (Khải Huyền 20:10, 14-15), và “trời mới đất mới” nơi sự công bình ngự trị sẽ được thiết lập (II Phi-e-rơ 3:13).
Kết Luận
Khải tượng về người nữ là sự gian ác trong Xa-cha-ri 5:7-8 là một minh họa mạnh mẽ về bản chất nguy hiểm và có tổ chức của tội lỗi, cùng với quyết tâm tuyệt đối của Đức Chúa Trời trong việc tẩy sạch nó khỏi dân sự Ngài. Hình ảnh này thách thức chúng ta xét lại lòng mình và những cơ cấu xã hội xung quanh, để cam kết sống trong sự công bình và thánh khiết. Là những người thuộc về Đấng Christ, chúng ta được mời gọi không chỉ được giải cứu khỏi sự gian ác, mà còn trở nên các phương tiện của sự công bình và ân điển trong thế gian này. Hãy để đời sống chúng ta không còn là “ê-pha” chứa đựng sự gian ác, mà trở nên “bình đất sét” quý báu, được Chúa nhấc lên và sử dụng cho vinh hiển Ngài (II Ti-mô-thê 2:20-21).