Người Do Thái và Cơ Đốc nhân có thờ cùng một Đức Chúa Trời không?

Đây là một câu hỏi thần học sâu sắc, chạm đến trọng tâm của niềm tin, lịch sử cứu rỗi và sự hiểu biết về chính bản tính của Đức Chúa Trời. Để trả lời, chúng ta phải phân tích dưới lăng kính Kinh Thánh, lịch sử và sự mặc khải tiệm tiến của Đức Chúa Trời cho nhân loại. Câu trả lời ngắn gọn là: Có, nhưng với một sự phân biệt căn bản và trọng đại về nhận thức và mối quan hệ. Cả người Do Thái (theo Do Thái giáo Kinh Thánh) và Cơ Đốc nhân đều tuyên xưng thờ phượng Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, Y-sác, và Gia-cốp – Đấng Tạo Hóa duy nhất của trời đất. Tuy nhiên, Cơ Đốc nhân tin rằng Đức Chúa Trời ấy đã bày tỏ chính Ngài một cách trọn vẹn và cuối cùng trong con người và công việc của Chúa Cứu Thế Giê-xu, Ngôi Lời đã trở nên xác thịt.

I. Nền Tảng Chung: Đức Chúa Trời Của Giao Ước

Kinh Thánh Cựu Ước, được cả hai truyền thống tôn trọng (dù với phạm vi khác nhau), làm chứng cho một Đức Chúa Trời duy nhất, Đấng Tự Hữu Hằng Hữu.

• Danh của Ngài: Trong Xuất Ê-díp-tô Ký 3:14-15, Đức Chúa Trời mặc khải danh Ngài cho Môi-se: “Đức Chúa Trời phán rằng: Ta là Đấng Tự Hữu Hằng Hữu (היה הוה אהיה - Ehyeh Asher Ehyeh)... Giê-hô-va (יהוה - YHWH), Đức Chúa Trời của tổ phụ các ngươi... ấy là danh đời đời của ta.” Danh Giê-hô-va (Gia-vê) này là nền tảng cho sự thờ phượng của Y-sơ-ra-ên và cũng là Đức Chúa Trời mà Chúa Giê-xu gọi là “Cha” (Giăng 17:11).
• Lời Tuyên Xưng Độc Thần: Lời tuyên xưng căn bản của Do Thái giáo, “Shema Yisrael” (Phục Truyền 6:4), khẳng định: “Hỡi Y-sơ-ra-ên! hãy nghe: Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta là Giê-hô-va có một không hai.” Chính Chúa Giê-xu đã trích dẫn điều này như điều răn lớn nhất (Mác 12:29), khẳng định sự liên tục trong chân lý về một Đức Chúa Trời duy nhất.
• Đức Chúa Trời của Lời Hứa: Cả Cựu Ước và Tân Ước đều chỉ về Đức Chúa Trời đã lập giao ước với Áp-ra-ham (Sáng Thế Ký 12, 15, 17). Sứ đồ Phao-lô, một người Pha-ri-si học thức, khẳng định Phúc Âm về Chúa Giê-xu là sự làm trọn lời hứa đó (Ga-la-ti 3:16, 29).

Như vậy, trên phương diện lịch sử và căn tính, đối tượng thờ phượng tối cao được nhắc đến là một. Không có “Đức Chúa Trời của Cựu Ước” và “Đức Chúa Trời của Tân Ước” khác biệt. Đức Chúa Trời vẫn là Đấng Thánh Khiết, Công Bình và Yêu Thương.

II. Điểm Phân Biệt Căn Bản: Sự Mặc Khải Trong Chúa Giê-xu Christ

Đây là điểm then chốt tạo nên sự chia rẽ. Cơ Đốc giáo khẳng định rằng Đức Chúa Trời duy nhất ấy đã bước vào lịch sử một cách cá vị và cứu rỗi trong Ngôi Vị thứ hai của Ba Ngôi: Chúa Giê-xu Christ.

• Chúa Giê-xu là “Ngôi Lời” (Λόγος - Logos): Sách Giăng mở đầu với một tuyên bố thần học sâu sắc, kết nối trực tiếp với sự sáng tạo trong Sáng Thế Ký: “Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời... Ngôi Lời đã trở nên xác thịt, ở giữa chúng ta” (Giăng 1:1, 14). “Ngôi Lời” không phải là một thần thể khác, mà là chính Đức Chúa Trời trong sự tự bày tỏ và giao tiếp của Ngài. Chúa Giê-xu là Đức Chúa Trời mặc khải chính mình.
• Lời Tuyên Xưng của Chúa Giê-xu: Ngài tuyên bố: “Ta với Cha là một” (Giăng 10:30). Ngài nhận sự thờ phượng (Ma-thi-ơ 14:33; Giăng 20:28) – điều mà chỉ dành riêng cho Đức Chúa Trời trong Do Thái giáo (Phục Truyền 6:13). Ngài tha tội (Mác 2:5-7), một quyền năng chỉ thuộc về Đức Chúa Trời.
• Sự Làm Trọn Lời Tiên Tri Cứu Rỗi: Cơ Đốc nhân tin Chúa Giê-xu là Đấng Mết-si-a (מָשִׁיחַ - Mashiach) được hứa trong Cựu Ước. Ngài là Đấng “bị thương vì sự phạm tội của chúng ta” trong Ê-sai 53, là “Chúa tôi” mà Đa-vít gọi trong Thi-thiên 110:1, và là “Con người” đầy quyền năng trong Đa-ni-ên 7:13-14. Tân Ước trình bày Chúa Giê-xu như sự giải thích và hoàn thành tối hậu của mọi hình bóng và lời hứa trong Cựu Ước (Lu-ca 24:27; Hê-bơ-rơ 1:1-3).

Đối với Do Thái giáo truyền thống (không tin nhận Chúa Giê-xu), những tuyên bố này bị xem là sự phạm thượng, vi phạm nghiêm trọng đến thuyết độc thần thuần túy. Họ thờ Đức Chúa Trời của các tổ phụ, nhưng chưa nhận biết Đấng Mết-sià của Ngài đã đến. Sứ đồ Phao-lô đã đau đớn nói về điều này trong Rô-ma 9-11.

III. Giải Thích Thần Học: Một Đức Chúa Trời, Ba Ngôi Vị

Sự khác biệt dẫn đến học thuyết về Ba Ngôi (Trinity) – một khái niệm không có từ ngữ tương đương trong Do Thái giáo. Ba Ngôi không phải là ba thần, cũng không phải một thần thể mang ba vai diễn (thuyết Monarchianism). Đây là sự hiểu biết dựa trên toàn bộ mặc khải Kinh Thánh:

• Một Đức Chúa Trời: Như Shema đã tuyên xưng.
• Ba Ngôi Vị phân biệt: Cha, Con (Ngôi Lời), và Thánh Linh. Cả ba cùng chia sẻ một bản thể (οὐσία - ousia) thần linh duy nhất.
• Bằng Chứng Tân Ước: Trong sự báp-tem và đại mạng lệnh (Ma-thi-ơ 3:16-17; 28:19), cả Ba Ngôi cùng hiện diện và hoạt động. Phao-lô chúc phước trong danh cả ba (2 Cô-rinh-tô 13:14).

Vậy, Cơ Đốc nhân thờ Đức Chúa Trời Ba Ngôi. Người Do Thái (không tin Chúa Giê-xu) thờ Đức Chúa Trời là Cha, nhưng chưa nhận biết Ngôi Con và mối quan hệ đầy đủ qua Ngôi Con. Họ kính sợ Đức Chúa Trời và giữ luật pháp, nhưng chưa đón nhận sự cứu rỗi trọn vẹn Ngài đã chuẩn bị.

IV. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Hiểu biết này không chỉ để tranh luận, mà phải dẫn đến thái độ và hành động đúng đắn:

1. Thái Độ Kính Trọng và Yêu Thương: Chúng ta không có quyền khinh dể hay thù ghét người Do Thái. Họ là “anh cả” trong đức tin (Rô-ma 11:18), là dân tộc được Đức Chúa Trời giao lời phán và lời hứa (Rô-ma 3:1-2). Chúng ta được cứu bởi ân điển, bởi đức tin nơi Chúa Giê-xu, là Đấng Mết-si-a của chính họ. Thái độ phải là sự khiêm nhường, cảm tạ và tình yêu thương (Rô-ma 11:30-32).
2. Nỗ Lực Truyền Giáo với Sự Khôn Ngoan: Phúc Âm là “quyền phép của Đức Chúa Trời để cứu mọi kẻ tin, người Giu-đa trước” (Rô-ma 1:16). Chúng ta có trách nhiệm chia sẻ Chúa Giê-xu với họ, nhưng phải làm cách nhạy cảm, hiểu biết Kinh Thánh Cựu Ước của họ, và trên hết, bằng tình yêu và sự cầu nguyện. Hãy bắt đầu từ những lời tiên tri về Đấng Mết-si-a.
3. Giữ Vững Chân Lý Căn Bản: Trong môi trường đối thoại đa thần, chúng ta phải rõ ràng rằng Đức Chúa Trời chúng ta thờ không phải là một “thần chung” mơ hồ, mà là Đức Giê-hô-va đã bày tỏ chính Ngài trong lịch sử Y-sơ-ra-ên và cuối cùng trong Chúa Cứu Thế Giê-xu. Sự độc tôn của Chúa Giê-xu là không thể thương lượng (Công vụ 4:12).
4. Học Hỏi Cựu Ước Sâu Hơn: Hiểu biết về Đức Chúa Trời của chúng ta sẽ phong phú hơn khi chúng ta nghiên cứu Cựu Ước cách nghiêm túc, thấy được sự chuẩn bị kỳ diệu cho sự giáng sinh của Chúa Cứu Thế, và thấu hiểu hơn lòng thương xót, sự công bình và sự thành tín của Ngài.

Kết Luận

Người Do Thái (theo Do Thái giáo) và Cơ Đốc nhân cùng hướng về một Đức Chúa Trời chân thật duy nhất – Đức Giê-hô-va, Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, Y-sác và Gia-cốp. Tuy nhiên, Cơ Đốc nhân, dựa trên sự mặc khải trọn vẹn của Tân Ước, tin rằng Đức Chúa Trời ấy đã bày tỏ chính Ngài là Cha, Con và Thánh Linh, và Ngài đã thực hiện công cuộc cứu chuộc nhân loại qua sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ, Ngôi Con nhập thể.

Do đó, mối quan hệ với Đức Chúa Trời của Cơ Đốc nhân được thiết lập trên Giao Ước Mới trong huyết Chúa Giê-xu (Lu-ca 22:20), mang đến sự tha tội và Thánh Linh ngự trị, mà Giao Ước Cũ (qua Môi-se) chỉ là hình bóng (Hê-bơ-rơ 8:6-13). Sự hiệp một trong Đức Chúa Trời là nền tảng, và sự nhận biết Chúa Giê-xu là Con Đức Chúa Trời, là Chúa và là Đấng Cứu Thế, là cánh cửa dẫn đến sự sống đời đời (Giăng 17:3).

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi để vừa giữ vững chân lý cao quý này, vừa sống với người Do Thái bằng tình yêu thương, sự cầu nguyện và khát khao họ cũng nhận biết Đấng Mết-si-a của chính mình – là Chúa Giê-xu, Đấng hòa giải cả hai (người Do Thái và Dân Ngoại) lại với Đức Chúa Trời bằng thập tự giá (Ê-phê-sô 2:14-18).