Chúa Có Cảm Xúc Không?
Một trong những câu hỏi thần học sâu sắc và gây kinh ngạc nhất mà Cơ Đốc nhân có thể đặt ra là: “Đức Chúa Trời có cảm xúc không?” Nếu có, Ngài cảm nhận như thế nào? Liệu những từ ngữ như “yêu”, “ghét”, “vui”, “buồn”, “ghen” dùng để mô tả Ngài có phải chỉ là cách nói ẩn dụ cho con người dễ hiểu, hay chúng mô tả một thực tại sâu xa về chính bản tính của Đấng Tạo Hóa? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh, khảo sát ngôn ngữ gốc và bối cảnh, để làm sáng tỏ chân lý tuyệt vời: Đức Chúa Trời của Kinh Thánh là một Đấng có cảm xúc thần thánh, hoàn hảo, thánh khiết và là nguồn cội của mọi cảm xúc đích thực nơi con người.
Trước khi vào phân tích Kinh Thánh, chúng ta cần giải quyết một sự căng thẳng thần học. Một mặt, Kinh Thánh dạy về sự bất biến (immutability) của Đức Chúa Trời: “Vì ta là Đức Giê-hô-va, ta không hề thay đổi” (Ma-la-chi 3:6). “Đức Chúa Jesus Christ hôm qua, ngày nay, và cho đến đời đời không hề thay đổi” (Hê-bơ-rơ 13:8). Sự bất biến này nói đến bản tính, mục đích cứu rỗi, và các thuộc tính thánh khiết của Ngài. Ngài không dao động, không bấp bênh, không bị chi phối bởi những cơn bốc đồng như con người.
Mặt khác, Kinh Thánh đầy rẫy những câu mô tả Đức Chúa Trời với những trạng thái cảm xúc sống động. Làm sao dung hòa hai điều này? Chìa khóa nằm ở việc hiểu rằng: Đức Chúa Trời bất biến trong chính Ngài, nhưng Ngài có mối quan hệ biến đổi với thế giới tạo vật của Ngài. Cảm xúc của Ngài không phải là những phản ứng bất ổn, bị kích động từ bên ngoài, mà là những biểu hiện hoàn hảo, thánh khiết và có chủ đích của bản tính Ngài trước những hành động của con người. Ngài luôn ghét tội lỗi một cách thánh khiết. Ngài luôn yêu thế gian một cách trọn vẹn. Cách Ngài biểu lộ tình yêu hay cơn thịnh nộ đó có thể “thay đổi” tùy theo cách con người đáp lại giao ước của Ngài.
Cựu Ước, đặc biệt là Ngũ Kinh và các sách tiên tri, cho chúng ta một bức tranh vô cùng sống động về cảm xúc của Đức Giê-hô-va.
1. Sự Buồn Rầu và Đau Lòng (Sorrow):
Trong câu chuyện về nạn lụt, Kinh Thánh chép: “Đức Giê-hô-va hối hận vì đã làm nên loài người trên mặt đất, và Ngài buồn rầu trong lòng” (Sáng Thế Ký 6:6). Từ “hối hận” ở đây (tiếng Hê-bơ-rơ: nacham) không có nghĩa là Đức Chúa Trời thấy mình đã sai, mà diễn tả một sự đổi thay trong cách đối xử do hành động của con người. Từ “buồn rầu” (atsab) cho thấy một nỗi đau thực sự trong tâm hồn của Đấng Tạo Hóa trước sự bại hoại của tạo vật Ngài yêu thương. Đây là nỗi đau của tình yêu bị khước từ.
2. Sự Ghen Tương (Zeal/Jealousy):
“Ngươi chớ quì lạy trước các thần khác, vì Đức Giê-hô-va tên là Ghen, tánh Ngài vốn ghen” (Xuất Ê-díp-tô Ký 34:14). Từ “ghen” (qanna) diễn tả lòng nhiệt thành mãnh liệt của Đức Chúa Trời cho sự thờ phượng độc thần và trung tín trong giao ước. Đây không phải là sự ghen tỵ nhỏ nhen của con người, mà là sự bảo vệ thánh khiết cho mối quan hệ đặc biệt giữa Ngài và dân sự Ngài. Nó xuất phát từ tình yêu nồng cháy và mong muốn điều tốt nhất cho đối tượng được yêu.
3. Sự Thương Xót và Tình Yêu Thương (Compassion and Love):
“Đức Giê-hô-va là Đức Chúa Trời nhân từ, thương xót, chậm nóng giận, đầy ân huệ và thành thực” (Xuất Ê-díp-tô Ký 34:6). Từ “thương xót” (rachum) bắt nguồn từ từ chỉ “lòng dạ” (rechem), gợi lên tình yêu thương của người mẹ dành cho con mình. Tiên tri Ô-sê đã mô tả cách tuyệt vời: “Ta sẽ lấy lòng thương xót mà dẫn dắt chúng nó… Ta đã kéo chúng nó bằng những dây nhân loại, bằng những dây thương yêu” (Ô-sê 11:4,8). Tình yêu (chesed) của Đức Chúa Trời là tình yêu giao ước, bền vững, và đầy ân điển.
4. Cơn Thịnh Nộ (Wrath):
Cơn thịnh nộ của Đức Chúa Trời không phải là cơn giận mất kiểm soát, mà là sự phản ứng thánh khiết và công bình của Ngài trước tội lỗi và sự bất công. “Vì cơn giận của Đức Chúa Trời từ trên trời tỏ ra nghịch cùng mọi sự không tin kính và mọi sự không công bình của những người dùng sự không công bình mà bắt hiếp lẽ thật” (Rô-ma 1:18). Cơn thịnh nộ này là mặt đối lập cần thiết của tình yêu thánh khiết của Ngài; Ngài phải ghét điều hủy diệt những gì Ngài yêu.
Nếu có bất kỳ nghi ngờ nào về việc Đức Chúa Trời có cảm xúc, sự nhập thể của Chúa Giê-xu Christ chính là câu trả lời dứt khoát và đầy đủ nhất. Ngôi Lời đã trở nên xác thịt (Giăng 1:14), mang lấy trọn vẹn nhân tính (mà không hề mất thần tính), và bày tỏ cho chúng ta thấy Đức Chúa Trời là Đấng như thế nào.
1. Chúa Giê-xu Khóc (Sự Buồn Bã và Đồng Cảm):
“Đức Chúa Jesus khóc” (Giăng 11:35). Đây là câu ngắn nhất trong Kinh Thánh nhưng lại chứa đựng sự thật vĩ đại. Trước mộ La-xa-rơ, Chúa Giê-xu không chỉ bày tỏ quyền năng phục sinh, mà trước đó Ngài đã bày tỏ sự đồng cảm sâu sắc với nỗi đau của con người (Ma-ri, Mác-ta). Tác giả Hê-bơ-rơ xác nhận: “Vì chúng ta không có thầy tế lễ thượng phẩm không có thể cảm thương sự yếu đuối chúng ta, bèn có một thầy tế lễ bị thử thách trong mọi việc cũng như chúng ta, song chẳng phạm tội” (Hê-bơ-rơ 4:15). Ngài cảm thương (sympatheo trong tiếng Hy Lạp) – cùng chịu đau đớn với chúng ta.
2. Chúa Giê-xu Nổi Giận (Sự Phẫn Nộ Thánh Khiết):
“Ngài bèn lấy dây làm roi mà đuổi hết thảy khỏi đền thờ, cùng chiên, bò; vải tiền những người đổi bạc, và lật nhào bàn của họ… Ngài phán cùng kẻ bán bò câu rằng: Hãy cất bỏ đồ đó khỏi đây, đừng làm cho nhà Cha ta thành ra cái chợ” (Giăng 2:15-16). Sự phẫn nộ của Chúa Giê-xu ở đây hướng về sự xúc phạm đến sự thánh khiết của Đức Chúa Trời và sự lợi dụng những người thờ phượng. Đó là cơn giận thánh khiết.
3. Chúa Giê-xu Vui Mừng (Niềm Vui Thánh):
“Chính giờ đó, Đức Chúa Jesus nức lòng bởi Đức Thánh Linh, bèn nói rằng: Lạy Cha, là Chúa của trời đất, tôi ngợi khen Cha…” (Lu-ca 10:21). Niềm vui của Ngài tràn đầy khi thấy các môn đồ nhận biết lẽ thật. Tác giả Hê-bơ-rơ cũng nói về “sự vui mừng đã đặt trước mặt Ngài” mà vì đó Ngài chịu lấy thập tự giá (Hê-bơ-rơ 12:2).
4. Sự Đau Đớn Tột Cùng trong Vườn Ghết-sê-ma-nê:
“Ngài bèn khởi sự kinh hãi và sầu não. Ngài phán cùng môn đồ rằng: Linh hồn ta buồn rầu lắm cho đến chết” (Mác 14:33-34). Đây là cảm xúc đau đớn tột cùng trước gánh nặng tội lỗi của nhân loại mà Ngài sắp gánh. Chúa Giê-xu đã kinh nghiệm trọn vẹn mọi cung bậc cảm xúc của con người để trở nên Đấng Cứu Chuộc trọn vẹn.
Đức Thánh Linh, là Ngôi Ba trong Ba Ngôi, cũng được Kinh Thánh mô tả với những cảm xúc. Điều này nhấn mạnh rằng cảm xúc không chỉ thuộc về nhân tính của Chúa Giê-xu, mà là thuộc tính của chính bản thể Đức Chúa Trời.
“Chớ làm buồn Đức Thánh Linh của Đức Chúa Trời” (Ê-phê-sô 4:30). Từ “làm buồn” (lypeite) là một động từ chỉ cảm xúc. Khi Cơ Đốc nhân phạm tội, sống giả hình, hoặc từ chối vâng lời, chúng ta có thể khiến Đấng Thánh Linh đang ngự trong mình cảm thấy buồn rầu. Ngược lại, đời sống thánh khiết, vâng lời và thờ phượng đem đến sự vui thích cho Ngài.
Chân lý về cảm xúc của Đức Chúa Trời không phải chỉ để suy ngẫm thần học, mà phải biến đổi cách chúng ta sống và liên hệ với Ngài cùng với người khác.
1. Cầu Nguyện với Một Đức Chúa Trời Gần Gũi:
Chúng ta có thể đến gần Ngài với mọi cảm xúc thật của mình – nỗi buồn, sự tức giận, niềm vui, sự thất vọng – vì biết rằng Ngài hiểu và cảm thông. Chúng ta không cầu nguyện với một cỗ máy vô tri, mà với một Người Cha đầy lòng thương xót, Đấng đã từng khóc và đau khổ. Hãy “xin Đức Thánh Linh… vì chúng ta, theo ý Đức Chúa Trời mà cầu khẩn” với những tiếng than thở không thể nói ra (Rô-ma 8:26-27).
2. Phản Chiếu Cảm Xúc Của Chúa Trong Đời Sống:
- Yêu điều Chúa yêu, ghét điều Chúa ghét: Phát triển lòng thương xót với người hư mất, người đau khổ (như Chúa Giê-xu thương xót đám đông). Đồng thời, có thái độ ghét tội lỗi ngay trong chính đời sống mình.
- Sống vui mừng trong Chúa: Niềm vui của chúng ta không tùy thuộc hoàn cảnh, mà bắt nguồn từ chính Đấng là nguồn vui (Nê-hê-mi 8:10). Chúng ta có thể vui mừng vì được làm con cái của một Đức Chúa Trời vui mừng.
- Đừng làm buồn Đức Thánh Linh: Ý thức rằng đời sống tội lỗi, cay đắng, phàn nàn không chỉ là vi phạm luật lệ, mà là làm tổn thương đến Đấng đang ngự trong ta. Điều này thúc giục chúng ta sống thánh khiết bởi động cơ của tình yêu.
3. Chữa Lành Những Quan Niệm Sai Lầm về Chúa:
Nhiều người lớn lên với hình ảnh một Đức Chúa Trời xa cách, lạnh lùng, hay giận dữ. Sự mặc khải về một Đức Chúa Trời đầy cảm xúc thánh khiết – yêu thương nồng cháy, đau buồn vì tội lỗi, vui mừng với con cái Ngài – có sức mạnh chữa lành những tổn thương tâm linh và thu hút chúng ta vào mối tương giao thân mật với Ngài.
Kinh Thánh trình bày cho chúng ta một Đức Chúa Trời không phải là một “Năng Lực” vô hình hay một “Nguyên Lý” trừu tượng. Ngài là một Thân Vị (Person) với trí tuệ, ý chí và cảm xúc. Cảm xúc của Ngài là thánh khiết, trọn vẹn, công bình và đầy tình yêu. Chúa Giê-xu Christ là hình ảnh trọn vẹn của Đức Chúa Trời không thấy được ấy, và qua đời sống, sự chết và sự sống lại của Ngài, chúng ta thấy được trái tim của Đức Chúa Trời dành cho nhân loại.
Vì vậy, chúng ta có thể tin cậy và yêu mến Ngài cách trọn vẹn. Chúng ta có thể chạy đến với Ngài trong mọi nỗi niềm của cuộc sống. Và chúng ta được kêu gọi để ngày càng được biến đổi nên giống hình ảnh của Con Ngài, để phản chiếu những cảm xúc thánh khiết của Đức Chúa Trời vào trong thế giới đầy thương tích và vô cảm này. Hãy an nghỉ trong chân lý: Bạn được yêu bởi một Đức Chúa Trời có trái tim.