Nhận Biết Những Lời Tiên Tri Về Đấng Mê-si Trong Cựu Ước
Kinh Thánh Cựu Ước không phải là một tập hợp những câu chuyện rời rạc, mà là một bản giao hưởng thiên thượng được soạn bởi Đức Chúa Trời, với chủ đề chính xuyên suốt là lời hứa về một Đấng Giải Cứu – Đấng Mê-si. Đối với Cơ Đốc nhân, việc nhận biết và hiểu những lời tiên tri này không chỉ là một nghiên cứu lịch sử hay thần học, mà là một hành trình khám phá sự trung tín kỳ diệu của Đức Chúa Trời, Đấng đã phác thảo kế hoạch cứu chuộc từ buổi sáng thế và hoàn tất nó một cách trọn vẹn trong Chúa Giê-xu Christ. Bài viết này sẽ đi sâu vào các phương pháp, chủ đề và bằng chứng Kinh Thánh giúp chúng ta nhận diện những lời tiên tri Mê-si quan trọng trong Cựu Ước.
Mọi lời tiên tri về Đấng Mê-si đều bắt nguồn từ các giao ước và lời hứa long trọng của Đức Chúa Trời. Việc nhận biết phải bắt đầu từ đây:
- Lời Hứa Nguyên Thủy (Sáng 3:15): Ngay sau khi con người sa ngã, Đức Chúa Trời tuyên bố sự thù nghịch giữa "dòng dõi người nữ" và "dòng dõi con rắn". Từ "dòng dõi" (Hê-bơ-rơ: zerac) ở đây mang nghĩa tập thể nhưng cũng chỉ về một cá nhân tối hậu – Đấng sẽ giày đạp đầu con rắn (Sa-tan) dù chính Ngài bị thương nơi gót chân. Đây là prot-evangelium (tin lành đầu tiên), khởi điểm của mọi lời tiên tri Mê-si.
- Giao Ước Với Áp-ra-ham (Sáng 12:3, 22:18): Đức Chúa Trời hứa rằng qua "dòng dõi" của Áp-ra-ham, mọi dân tộc trên đất sẽ được phước. Từ "dòng dõi" (Hê-bơ-rơ: zerac) lại xuất hiện, mà Sứ đồ Phao-lô sau này giải thích rõ: "Vả, các lời hứa đã phán cho Áp-ra-ham và cho dòng dõi người. Không phải nói: Và cho các dòng dõi người, như chỉ về nhiều người; nhưng nói: Và cho dòng dõi ngươi, tức là Đấng Christ" (Ga-la-ti 3:16).
- Giao Ước Với Đa-vít (2 Sa-mu-ên 7:12-16): Đức Chúa Trời hứa lập một vương quốc đời đời cho dòng dõi Đa-vít. Ngôi vua sẽ vững bền mãi mãi. Điều này hướng đến một Vua thuộc dòng Đa-vít, trị vì vĩnh cửu – một đặc điểm then chốt của Đấng Mê-si (xem Lu-ca 1:32-33).
Các lời tiên tri về Đấng Mê-si không chỉ tồn tại dưới dạng những tuyên bố trực tiếp, mà còn qua các hình bóng, biểu tượng, và những nhân vật mang tính tiên tri.
1. Lời Tiên Tri Trực Tiếp (Chính Lời): Là những câu Kinh Thánh công khai tiên báo về thân thế, chức vụ, sự chết và sự phục sinh của Đấng Mê-si.
Ví dụ điển hình là Ê-sai 53. Chương này mô tả chi tiết kinh khủng về "tôi tớ chịu khốn" của Đức Giê-hô-va:
- "Người đã bị người ta khinh dể và chán bỏ, từng trải sự buồn bực, biết sự đau ốm" (câu 3).
- "Nhưng người đã vì tội lỗi chúng ta mà bị vết, vì sự gian ác chúng ta mà bị thương" (câu 5).
- "Người đã bị hiếp đáp, nhưng khi chịu sự hiếp đáp thì cam lòng, chẳng hề mở miệng" (câu 7).
- "Người đã bị đổ ra cho đến chết, bị kể vào hàng kẻ dữ" (câu 12).
Bản văn Hê-bơ-rơ sử dụng các từ ngữ mạnh mẽ: "choliy" (bệnh tật, đau ốm), "musar" (sự sửa phạt), và đặc biệt là từ "asham" (của lễ chuộc tội, tội lỗi) trong câu 10, trực tiếp liên kết sự chịu khổ của Tôi Tớ với chức năng chuộc tội.
2. Các Hình Bóng và Biểu Tượng (Types): Đây là những con người, sự kiện, hay nghi lễ trong Cựu Ước được Đức Chúa Trời định trước để mô hình và báo trước về Đấng Mê-si.
- A-đam: Là "hình bóng của Đấng phải đến" (Rô-ma 5:14). A-đam thứ nhất mang sự chết, A-đam thứ hai (Christ) ban sự sống.
- Mên-chi-xê-đéc: Vừa là vua, vừa là thầy tế lễ (Sáng 14:18). Chúa Giê-xu là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm đời đời theo ban Mên-chi-xê-đéc (Thi thiên 110:4, Hê-bơ-rơ 7).
- Giô-sép & Môi-se: Những người giải cứu dân Chúa, bị anh em chối bỏ rồi được tôn cao, hình bóng về Đấng Cứu Chuộc.
- Các Của Lễ: Hệ thống tế lễ (con sinh không tì vết, huyết đổ ra) là "cái bóng của những sự tốt lành ngày sau" (Hê-bơ-rơ 10:1), chỉ về sự chết chuộc tội trọn vẹn của Christ, Chiên Con của Đức Chúa Trời (Giăng 1:29).
3. Các Thi Thiên Mê-si: Sách Thi thiên chứa đựng nhiều lời tiên tri sống động, thường được Chúa Giê-xu và các sứ đồ trích dẫn.
- Thi thiên 22: Mô tả sự thống khổ của Đấng bị bỏ: "Đức Chúa Trời tôi ôi! Đức Chúa Trời tôi ôi! Sao Ngài lìa bỏ tôi?" (câu 1, Ma-thi-ơ 27:46). "Chúng nó đâm thủng tay chân tôi" (câu 16). "Chúng chia nhau áo xống tôi" (câu 18). Đây là một bản tường thuật bằng lời về sự đóng đinh từ nhiều thế kỷ trước khi hình phạt này được người La Mã sử dụng.
- Thi thiên 110:1: "Đức Giê-hô-va phán cùng Chúa tôi rằng: Hãy ngồi bên hữu ta, Cho đến chừng nào ta đặt kẻ thù nghịch ngươi làm bệ chân ngươi." Chúa Giê-xu đã dùng chính câu này để chứng minh thần tính của Ngài (Ma-thi-ơ 22:41-46).
Khi đọc Cựu Ước, chúng ta có thể nhận biết các lời tiên tri về Đấng Mê-si qua việc tìm kiếm những chủ đề sau:
1. Thân Thế và Nguồn Gốc:
- Dòng Dõi Người Nữ: (Sáng 3:15).
- Dòng Dõi Áp-ra-ham, Y-sác, Gia-cốp: (Sáng 12:3, Dân số 24:17).
- Chi Phái Giu-đa: "Cây phủ việt chẳng hề dời khỏi Giu-đa... cho đến chừng Đấng Si-lô hiện tới" (Sáng 49:10). Shiloh (nghĩa là "được sai đến" hoặc "bình an") được hiểu là danh hiệu của Đấng Mê-si.
- Dòng Dõi Vua Đa-vít: "Một ngôi sao từ Gia-cốp sẽ mọc lên, một vương trượng từ Y-sơ-ra-ên sẽ trồi lên" (Dân số 24:17). Lời tiên tri rõ ràng hơn nơi Ê-sai 11:1: "Một chồi sẽ nứt lên từ gốc Y-sai, một nhánh từ rễ nó sẽ ra trái." Chồi (Hê-bơ-rơ: netzer) này chính là Đấng Mê-si.
- Được Sinh Bởi Nữ Đồng Trinh: "Nầy, một gái đồng trinh sẽ chịu thai, và sanh một con trai, đặt tên là Em-ma-nu-ên" (Ê-sai 7:14). Từ "almah" (thiếu nữ đồng trinh) được dùng ở đây, và bản Bảy Mươi (Septuagint) dịch sang tiếng Hy Lạp là "parthenos" – rõ ràng chỉ về trinh nữ.
2. Nơi Chào Đời:
"Hỡi Bết-lê-hem Ép-ra-ta... từ nơi ngươi sẽ ra cho ta một Đấng cai trị trong Y-sơ-ra-ên; gốc tích của Ngài bởi từ đời xưa, từ trước vô cùng" (Mi-chê 5:2). Lời tiên tri chính xác về địa danh nhỏ bé này được ứng nghiệm cách kỳ diệu trong Lu-ca 2:4-7.
3. Chức Vụ và Sứ Mạng:
- Tiên Tri: "Đức Giê-hô-va, Đức Chúa Trời ngươi, sẽ lấy giữa anh em ngươi, lập lên một đấng tiên tri như ta; các ngươi khá nghe theo" (Phục truyền 18:15). Chúa Giê-xu chính là Đấng Tiên Tri đó (Công vụ 3:22).
- Thầy Tế Lễ: Theo ban Mên-chi-xê-đéc (Thi thiên 110:4).
- Vua: "Có một con trẻ sanh cho chúng ta, tức là một con trai ban cho chúng ta... quyền cai trị sẽ nặng trên vai Ngài. Ngài sẽ được xưng là... Chúa Bình An" (Ê-sai 9:6). Các danh hiệu được ban (Pele Yoetz El Gibbor Avi Ad Sar Shalom) đều là những danh xưng thuộc về Đức Chúa Trời, bày tỏ thần tính của Đấng Mê-si.
4. Sự Chịu Khổ, Chết Chuộc Tội và Sự Phục Sinh: (Đã phân tích trong Ê-sai 53, Thi thiên 22). Thêm vào đó, lời tiên tri về sự phục sinh được thấy trong Thi thiên 16:10: "Vì Chúa sẽ chẳng bỏ linh hồn tôi trong âm phủ, cũng không để cho người thánh Chúa thấy sự hư nát." Sứ đồ Phi-e-rơ đã trích dẫn câu này để giảng về sự sống lại của Chúa Giê-xu (Công vụ 2:25-31).
Việc nghiên cứu các lời tiên tri Mê-si không chỉ để thỏa mãn tri thức, mà phải biến đổi đời sống chúng ta:
1. Củng Cố Đức Tin và Sự Tin Cậy: Khi thấy hàng trăm lời tiên tri chi tiết được ứng nghiệm trọn vẹn trong một con người là Chúa Giê-xu Nazareth, đức tin chúng ta được đặt trên nền tảng vững chắc. Nó không dựa trên cảm xúc hay truyền thống, mà trên bằng chứng lịch sử và lời tiên tri đáng tin cậy của Đức Chúa Trời (2 Phi-e-rơ 1:19).
2. Thúc Đẩy Sự Thờ Phượng và Kính Sợ: Kế hoạch cứu rỗi được bày tỏ từ nghìn xưa cho thấy Đức Chúa Trời của chúng ta là Đấng Chủ Tể, thông suốt mọi sự. Điều này đáng để chúng ta cúi đầu thờ phượng, tin cậy Ngài trong mọi hoàn cảnh của đời sống.
3. Công Cụ Hữu Hiệu Để Truyền Giáo và Làm Chứng: Chúng ta có thể sử dụng chính Cựu Ước để giới thiệu Chúa Giê-xu cho những người tìm kiếm, đặc biệt là với những người trân trọng Kinh Thánh Hê-bơ-rơ. Chúa Giê-xu đã dùng phương pháp này với hai môn đồ trên đường Em-ma-út: "Ngài bắt đầu từ Môi-se và hết thảy các đấng tiên tri mà cắt nghĩa cho hai người đó những lời chỉ về Ngài trong cả Kinh Thánh" (Lu-ca 24:27).
4. Khuôn Mẫu Để Học và Giải Nghĩa Kinh Thánh: Nghiên cứu này dạy chúng ta nhìn Kinh Thánh như một chỉnh thể, với Chúa Cứu Thế là trung tâm điểm. Mọi sách, mọi câu chuyện đều hướng về Ngài. Điều này thay đổi cách chúng ta đọc và hiểu Lời Chúa mỗi ngày.
5. Nuôi Dưỡng Niềm Hy Vọng Về Sự Tái Lâm: Nếu những lời tiên tri về sự đến lần thứ nhất của Đấng Mê-si đã được ứng nghiệm chính xác, chúng ta càng có thể tin chắc vào những lời tiên tri về sự tái lâm và thiết lập vương quốc vĩnh cửu của Ngài. Điều này cho chúng ta hy vọng và sự kiên nhẫn trong những ngày cuối cùng.
Các lời tiên tri về Đấng Mê-si trong Cựu Ước không phải là những điều bí ẩn mơ hồ, mà là những dấu chỉ rõ ràng được Đức Chúa Trời ban tặng để dẫn dắt dân sự Ngài nhận biết Đấng Giải Cứu của họ. Từ lời hứa trong vườn Ê-đen cho đến những lời tiên tri chi tiết về sự sinh ra, chức vụ, sự chết và phục sinh, toàn bộ Cựu Ước vang vọng một lời hứa: Một Đấng sẽ đến. Chúa Giê-xu Christ chính là sự ứng nghiệm trọn vẹn, sống động và có thật của lời hứa ấy. Khi chúng ta học biết và nhận ra những dấu chỉ này, chúng ta không chỉ hiểu thêm về Kinh Thánh, mà còn nhìn xem Chúa Giê-xu cách rõ ràng hơn, yêu mến Ngài sâu nhiệm hơn, và hết lòng tin cậy vào Đức Chúa Trời thành tín, Đấng "chẳng tiếc chính Con mình, nhưng vì chúng ta hết thảy phó Con ấy cho" (Rô-ma 8:32) đúng như kế hoạch vĩnh cửu của Ngài.
Hãy xem Ta đã tỏ ra cho ngươi mọi sự nầy, vì có lời tiên tri về sự đau đớn của Đấng Christ, và về sự vinh hiển sẽ theo sau. (1 Phi-e-rơ 1:11)