Lòng Thương Xót và Sự Công Chính của Đức Chúa Trời trong Sự Cứu Rỗi
Trong hành trình đức tin, một trong những câu hỏi thần học sâu sắc và thiết thực nhất mà Cơ Đốc nhân thường đối diện là: Làm thế nào Đức Chúa Trời vừa có thể là Đấng Công Chính tuyệt đối, đòi hỏi sự trừng phạt cho tội lỗi, lại vừa là Đấng đầy lòng thương xót, muốn tha thứ và cứu vớt con người? Sự tưởng chừng như mâu thuẫn này không phải là điểm yếu trong bản tính của Ngài, mà chính là trung tâm của Phúc Âm vinh hiển. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để khám phá cách hai thuộc tính thiêng liêng này không những không loại trừ nhau, mà còn hòa hợp một cách trọn vẹn và vinh quang trong kế hoạch cứu rỗi của Đức Chúa Trời qua Chúa Cứu Thế Giê-xu.
Trước hết, chúng ta phải hiểu rằng sự công chính (dikaiosynē trong tiếng Hy Lạp, צֶדֶק tsedeq trong tiếng Hê-bơ-rơ) của Đức Chúa Trời bắt nguồn từ chính bản tính thánh khiết tuyệt đối của Ngài. Đấng Tạo Hóa không chỉ hành động công chính; Ngài chính là sự Công Chính. Ha-ba-cúc 1:13a chép: "Mắt Chúa thánh sạch chẳng nhìn sự dữ, chẳng có thể nhìn được sự trái ngược." Sự thánh khiết này khiến Ngài hoàn toàn tách biệt khỏi tội lỗi. Vì thế, luật pháp của Ngài phản ánh chính bản tính đó: "Các giới răn của Đức Giê-hô-va là chánh trực" (Thi Thiên 19:8).
Tội lỗi (hamartia trong tiếng Hy Lạp, nghĩa đen là "trật mục tiêu") không đơn thuần là một lỗi lầm đạo đức, mà là sự phản nghịch chống lại chính Đức Chúa Trời thánh khiết, phá vỡ mối tương giao và xúc phạm đến vinh quang của Ngài (Rô-ma 3:23). Tiêu chuẩn hình phạt cho tội lỗi được Kinh Thánh xác định rõ: "Tiền công của tội lỗi là sự chết" (Rô-ma 6:23a). Sự công chính của Đức Chúa Trời buộc phải đòi hỏi sự trả giá này; nếu Ngài bỏ qua mà không đòi hỏi sự thỏa đáng, thì Ngài sẽ không còn là Đấng Công Chính, và nền tảng đạo đức của vũ trụ sẽ sụp đổ.
Tuy nhiên, song song với sự công chính, Kinh Thánh cũng mặc khải liên tục rằng Đức Chúa Trời là Đấng đầy lòng thương xót (eleos) và nhân từ (chesed trong tiếng Hê-bơ-rơ, thường được dịch là "sự nhân từ thương xót" hay "ân điển vững bền"). Xuất Ê-díp-tô Ký 34:6-7 là lời tuyên bố nền tảng: "Đức Giê-hô-va! Đức Giê-hô-va! là Đức Chúa Trời nhân từ, thương xót, chậm giận, đầy dẫy ân huệ và thành thực... hay làm ơn đến ngàn đời, và tha thứ sự gian ác, sự phạm pháp cùng tội lỗi." Lòng thương xót của Ngài thôi thúc Ngài không muốn một người nào chết mất nhưng muốn mọi người đều ăn năn (2 Phi-e-rơ 3:9).
Tại đây, chúng ta thấy một sự căng thẳng thần học: Một bên là sự công chính đòi hỏi sự chết, một bên là lòng thương xót khao khát sự sống. Đây không phải là sự phân rẽ trong Đức Chúa Trời, mà là hai sợi chỉ vàng xuyên suốt lịch sử cứu chuộc, và chúng hội tụ một cách hoàn hảo nơi một nhân vật: Chúa Giê-xu Christ.
Sứ đồ Phao-lô, dưới sự cảm thúc của Đức Thánh Linh, đã đưa ra lời giải đáp vĩ đại nhất trong Rô-ma 3:21-26, một phân đoạn được xem là trái tim của Phúc Âm:
"Nhưng hiện bây giờ, sự công bình của Đức Chúa Trời... đã được bày tỏ... tức là sự công bình của Đức Chúa Trời bởi sự tin đến Đức Chúa Jêsus Christ, cho mọi người nào tin... Vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời, và họ nhờ ân điển Ngài mà được xưng công bình nhưng không, bởi sự chuộc tội đã làm trọn trong Đức Chúa Jêsus Christ, là Đấng Đức Chúa Trời đã lập làm của lễ chuộc tội, bởi đức tin trong huyết Đấng ấy." (Rô-ma 3:21-25, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).
Từ ngữ then chốt ở đây là "của lễ chuộc tội". Trong nguyên văn Hy Lạp, từ này là hilastērion, có thể dịch là "vật chuộc tội", "nơi chuộc tội" hoặc "lễ chuộc tội". Từ này liên hệ trực tiếp đến Nắp Thi Ân (mercy seat) trên Hòm Giao Ước trong Cựu Ước (Xuất Ê-díp-tô Ký 25:17-22), nơi mà huyết của sinh tế được rảy lên mỗi năm một lần trong Ngày Chuộc Tội (Yom Kippur) để tạm thời che đậy tội lỗi của dân sự. Phao-lô khẳng định Chúa Giê-xu chính là hilastērion cuối cùng và trọn vẹn.
Tại thập tự giá, sự công chính và lòng thương xót của Đức Chúa Trời được bày tỏ trọn vẹn:
1. Sự Công Chính được thỏa mãn: Sự trừng phạt mà tội lỗi chúng ta đáng phải chịu đã không bị bỏ qua. Nó đã được đổ trọn lên Chúa Giê-xu, Con Độc Sanh của Đức Chúa Trời. Ngài là Chiên Con không tì vết, gánh lấy tội lỗi của thế gian (Giăng 1:29). Ê-sai 53:5-6 tiên tri cách sống động: "Nhưng người đã vì tội lỗi chúng ta mà bị vết, vì sự gian ác chúng ta mà bị thương. Bởi sự sửa phạt người chịu chúng ta được bình an, bởi lằn roi người chúng ta được lành bịnh... Đức Giê-hô-va đã làm cho tội lỗi của hết thảy chúng ta đều chất trên người." Tại đây, sự công chính thánh khiết của Đức Chúa Trời đã được thực thi một cách đầy đủ và khốc liệt nhất.
2. Lòng Thương Xót được tuôn đổ: Cũng chính tại thập tự giá ấy, lòng thương xót vô bờ của Đức Chúa Trời được bày tỏ trọn vẹn nhất. Thay vì để chúng ta – những tội nhân đáng chết – phải gánh chịu hình phạt đời đời, Đức Chúa Trời trong tình yêu thương vô hạn (agapē) đã ban chính Con Ngài làm sinh tế thay thế (Rô-ma 5:8). Ân điển (charis) – tức là ơn Ngài ban cho kẻ không đáng – được ban cho cách nhưng không. Chúa Giê-xu không chỉ là Đấng chịu hình phạt thay, mà còn là Đấng Trung Bảo (mesitēs), Đấng đứng giữa Đức Chúa Trời thánh khiết và con người tội lỗi, để kết nối chúng ta lại với Ngài (1 Ti-mô-thê 2:5).
Kết quả của công trình cứu chuộc này là sự xưng công bình (dikaiōsis). Đây không phải là Đức Chúa Trời "coi như" chúng ta công bình trong khi thực chất vẫn tội lỗi. Đây là một hành động pháp lý của Đấng Thẩm Phán tối cao. Khi một người tin nhận Chúa Giê-xu, tội lỗi của người ấy được kể vào tài khoản của Đấng Christ và chịu hình phạt nơi Ngài; ngược lại, sự công bình trọn vẹn của Đấng Christ (dikaiosynē Theou) được kể vào tài khoản của người tin (2 Cô-rinh-tô 5:21). Chúng ta được "mặc lấy" Chúa Giê-xu Christ (Ga-la-ti 3:27).
Ân điển không dừng lại ở sự tha tội (lòng thương xót), mà còn ban cho chúng ta địa vị mới là con cái Đức Chúa Trời (sự công chính được phục hồi) (Giăng 1:12). Và Đức Thánh Linh được ban cho để thánh hóa chúng ta, giúp chúng ta ngày càng trở nên giống Chúa Christ trong thực tế đời sống, biến đổi từ bên trong (Rô-ma 8:29). Như vậy, cả lòng thương xót (tha thứ) và sự công chính (phục hồi địa vị và bản chất) đều hoạt động trong tiến trình cứu rỗi.
Hiểu biết sâu sắc về sự hòa hợp giữa lòng thương xót và sự công chính của Đức Chúa Trời sẽ đem lại những biến đổi thiết thực trong đời sống chúng ta:
1. Sự Bình An và Tự Do Thật: Chúng ta không còn sống trong sợ hãi về sự phán xét, vì biết rằng sự công chính của Đức Chúa Trời đã được thỏa mãn trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu. Chúng ta có thể đến gần Ngài với "lòng đầy dẫy tin chắc" (Hê-bơ-rơ 10:22). Sự kết án đã hết (Rô-ma 8:1).
2. Nếp Sống Biết Ơn và Thờ Phượng: Khi nhận ra rằng sự cứu rỗi không phải là sự thỏa hiệp rẻ tiền giữa hai thuộc tính của Đức Chúa Trời, mà là kế hoạch tốn kém nhất – cái giá là sinh mạng của Con Một Ngài – lòng chúng ta sẽ tràn ngập sự biết ơn sâu xa. Điều này thúc đẩy chúng ta dâng lên sự thờ phượng bằng cả đời sống (Rô-ma 12:1).
3. Động Lực Sống Thánh Khiết: Ân điển không cho phép chúng ta tiếp tục sống trong tội lỗi (Rô-ma 6:1-2). Trái lại, chính vì đã nhận được lòng thương xót vô điều kiện và được xưng công bình, chúng ta có động lực mạnh mẽ để sống đẹp lòng Đấng đã yêu thương và cứu chuộc chúng ta. Chúng ta sống thánh khiết không phải để được cứu, mà là vì đã được cứu.
4. Sự Tự Tin Trong Sứ Điệp Rao Truyền: Khi chia sẻ Phúc Âm, chúng ta có thể trình bày cách mạch lạc rằng Đức Chúa Trời không bỏ qua tội lỗi, Ngài cũng không bỏ rơi tội nhân. Ngài đã cung ứng một giải pháp vừa thỏa mãn sự thánh khiết của Ngài, vừa thể hiện tình yêu thương vô hạn của Ngài. Đây là "Tin Lành" thật sự – tin mừng trọn vẹn.
5. Thái Độ Đối Với Người Khác: Nhận biết mình đã được đối xử bằng lòng thương xót nhưng không, chúng ta được kêu gọi để biểu lộ lòng thương xót đó cho người khác (Ma-thi-ơ 18:21-35). Đồng thời, hiểu về sự công chính của Đức Chúa Trời giúp chúng ta có cái nhìn nghiêm túc về tội lỗi và khao khát thấy người khác cũng được giải cứu khỏi án phạt ấy.
Thập tự giá của Chúa Giê-xu Christ là minh chứng vĩ đại nhất, là tâm điểm của lịch sử nơi lòng thương xót và sự công chính của Đức Chúa Trời gặp nhau trong một sự ôm ấp thánh thiện. Tại đó, "sự thương xót và lẽ thật gặp nhau; sự công bình và sự hòa bình hôn nhau" (Thi Thiên 85:10). Sự công chính của Đức Chúa Trời không bị gạt sang một bên, nhưng được thực thi trọn vẹn trên Con Ngài. Lòng thương xót của Đức Chúa Trời không bị chống đối, nhưng được tuôn đổ dư dật trên những ai tin cậy. Đây không phải là một công thức toán học lạnh lùng, mà là câu chuyện tình yêu vĩ đại nhất từng được kể.
Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được mời gọi đứng trong sự ngợi khen và kinh ngạc trước mầu nhiệm này, để sống một cuộc đời được định hình bởi ân điển và được hướng dẫn bởi lẽ thật. Khi chúng ta thực sự hiểu được giá của sự cứu chuộc, chúng ta sẽ không bao giờ xem thường tội lỗi, cũng không bao giờ nghi ngờ tình yêu của Cha Thiên Thượng. Chúng ta được tự do để yêu mến, vâng phục và phục vụ Đấng đã hòa giải chúng ta với chính Ngài bằng huyết quý báu của Con Ngài.
“Vả, ấy là nhờ ân điển, bởi đức tin, mà anh em được cứu, điều đó không phải đến từ anh em, bèn là sự ban cho của Đức Chúa Trời. Ấy chẳng phải bởi việc làm đâu, hầu cho không ai khoe mình.” (Ê-phê-sô 2:8-9). A-men.