Sự Hài Hòa Trong Sứ Điệp Cứu Rỗi: Các Sách Phúc Âm và Phần Còn Lại Của Tân Ước
Một nhận xét thường thấy trong quá trình nghiên cứu Kinh Thánh là các sách Phúc Âm (Ma-thi-ơ, Mác, Lu-ca, Giăng) dường như trình bày một sứ điệp cứu rỗi có phần "khác biệt" so với những giáo lý được khai triển dày đặc trong các thư tín của Phao-lô, Phi-e-rơ, Gia-cơ hay Giăng. Một số người đặt câu hỏi: Tại sao trong Phúc Âm, Chúa Giê-xu thường nói về "Nước Đức Chúa Trời", "sự ăn năn", và "làm theo ý Cha", trong khi ở thư Rô-ma, trọng tâm lại là "sự xưng công bình bởi đức tin", "ân điển", và "sự chết chuộc tội"? Bài viết này sẽ đi sâu phân tích vấn đề này, khẳng định rằng không hề có sự mâu thuẫn, mà chỉ có sự tiến triển trong mặc khải và sự nhấn mạnh khác nhau trong cùng một chân lý vĩnh cửu.
Điều đầu tiên cần hiểu là bối cảnh lịch sử cứu rỗi (Historia Salutis). Các sách Phúc Âm ghi lại giai đoạn Chúa Giê-xu Christ thi hành chức vụ trên đất. Ngài đang ở trong thời kỳ chuyển tiếp từ Giao Ước Cũ sang Giao Ước Mới. Lời rao giảng của Ngài, đặc biệt trong ba sách Phúc Âm Nhất Lãm, hướng đến dân Y-sơ-ra-ên, kêu gọi họ ăn năn và đón nhận Nước Trời đã đến gần. Sứ điệp này được trình bày trong bối cảnh của các lời tiên tri Cựu Ước. Chúa Giê-xu là Đấng Mê-si được hứa, và Ngài đang công bố sự thành tựu của các lời hứa đó. Tuy nhiên, mầu nhiệm trọn vẹn của sự cứu rỗi—cái chết đền tội và sự sống lại của Ngài—vẫn chưa được bày tỏ đầy đủ cho các môn đồ (Ma-thi-ơ 16:21-22; Lu-ca 18:31-34).
Trong khi đó, các thư tín Tân Ước được viết sau biến cố Phục Sinh và Thăng Thiên. Thánh Linh đã giáng xuống (Công vụ 2), Hội Thánh được thành lập, và các sứ đồ, dưới sự soi dẫn của Đức Thánh Linh (Giăng 16:13), có trách nhiệm giải thích ý nghĩa thần học trọn vẹn của những gì Đấng Christ đã hoàn thành. Phao-lô, được Chúa kêu gọi cách đặc biệt, đã được mặc khải về "sự mầu nhiệm của Đấng Christ" (Ê-phê-sô 3:4) mà trong các đời khác chưa từng bày tỏ. Do đó, các thư tín không trình bày một "tin lành khác", mà là sự khai triển, giải thích và áp dụng sâu sắc tin lành mà chính Chúa Giê-xu đã công bố và thực hiện.
Chúng ta hãy cùng xem xét một số chủ đề then chốt:
1. Nước Đức Chúa Trời vs. Sự Xưng Công Bình: Trong Phúc Âm, Chúa Giê-xu rao giảng: "Kỳ đã trọn, nước Đức Chúa Trời đã đến gần; các ngươi hãy ăn năn và tin đạo Tin Lành" (Mác 1:15). "Nước Đức Chúa Trời" (Βασιλεία τοῦ Θεοῦ - Basileia tou Theou) là khái niệm trung tâm. Tuy nhiên, vào nước đó bằng cách nào? Chính Chúa Giê-xu đã dạy về sự cần thiết của một sự công bình trổi hơn các thầy thông giáo và người Pha-ri-si (Ma-thi-ơ 5:20), và Ngài cũng nói về sự tha thứ cho kẻ có tội đức tin (Lu-ca 7:48-50). Phao-lô, trong thư Rô-ma, giải thích cơ chế để được vào nước đó: "Vì chúng ta kể rằng người ta được xưng công bình bởi đức tin, chớ không bởi việc làm theo luật pháp" (Rô-ma 3:28). Đây không phải là hai con đường, mà là một: đức tin vào Chúa Giê-xu chính là phương cách để được xưng công bình và từ đó, vào Nước Đức Chúa Trời.
2. Lời Kêu Gọi Ăn Năn và Làm Theo Ý Cha vs. Ân Điển Bởi Đức Tin: Các câu như "Ví bằng các ngươi chẳng ăn năn, thì hết thảy cũng sẽ bị hư mất như vậy" (Lu-ca 13:3,5) hay "Chẳng phải hễ những kẻ nói cùng ta rằng: Lạy Chúa, lạy Chúa, thì đều được vào nước thiên đàng đâu; nhưng chỉ kẻ làm theo ý muốn của Cha ta ở trên trời mà thôi" (Ma-thi-ơ 7:21) thường bị hiểu lầm là "tin lành về việc làm". Tuy nhiên, cần hiểu rằng sự ăn năn (μετάνοια - metanoia) là sự thay đổi tâm trí, quay lưng khỏi tội lỗi để quay về với Đức Chúa Trời. Và "ý muốn của Cha" được Chúa Giê-xu định nghĩa rõ ràng trong Giăng 6:40: "Vì ý muốn của Cha ta, ấy là hễ ai nhìn Con và tin Con, thì được sự sống đời đời". Vậy, ý muốn của Cha chính là tin nơi Con Ngài. Sự ăn năn và đức tin là hai mặt của một đồng xu (Công vụ 20:21). Ân điển (χάρις - charis) trong thư tín chính là nguồn động lực và năng lực để chúng ta có thể thật sự ă năn và tin. Phao-lô không phủ nhận việc làm, nhưng ông xác định rõ thứ tự: chúng ta được cứu bởi ân điển, qua đức tin, để rồi sinh ra việc lành (Ê-phê-sô 2:8-10).
Sách Phúc Âm Giăng, được viết sau cùng, đóng vai trò như một cây cầu nối tuyệt vời giữa lời giảng dạy của Chúa Giê-xu và giáo lý trong các thư tín. Ngay từ đầu, Giăng đã giới thiệu Chúa Giê-xu là Ngôi Lời (Λόγος - Logos), là nguồn sự sống và ánh sáng (Giăng 1:1-4). Ông trình bày rõ ràng mục đích của sách: "Các việc nầy đã chép, để cho các ngươi tin rằng Đức Chúa Jêsus là Đấng Christ, tức là Con Đức Chúa Trời, và để khi các ngươi tin, thì nhờ danh Ngài mà được sự sống" (Giăng 20:31). Đây chính là cốt lõi của sứ điệp cứu rỗi.
Chúa Giê-xu trong Giăng tuyên bố những lời rất gần với giáo lý "xưng công bình bởi đức tin": "Ai tin Con, thì được sự sống đời đời; ai không chịu tin Con, thì chẳng thấy sự sống đâu, nhưng cơn thạnh nộ của Đức Chúa Trời vẫn ở trên người đó" (Giăng 3:36). Ngài là con đường duy nhất (Giăng 14:6). Hình ảnh "Chiên Con của Đức Chúa Trời, là Đấng cất tội lỗi thế gian đi" (Giăng 1:29) trực tiếp chỉ về chức vụ chuộc tội của Ngài, được Phao-lô giải thích chi tiết là "của lễ chuộc tội" (Rô-ma 3:25). Lời hứa về Đức Thánh Linh (Giăng 14-16) cũng là nền tảng cho sự dạy dỗ về đời sống trong Thánh Linh trong các thư tín (Ga-la-ti 5:16-25).
Hiểu được sự hài hòa này mang lại nhiều ích lợi thiết thực:
- Đọc Kinh Thánh Cách Toàn Diện: Chúng ta không nên đóng khung đức tin mình chỉ trong "thư tín" hay chỉ trong "Phúc Âm". Một Cơ Đốc nhân trưởng thành cần đắm mình trong toàn bộ lời Chúa. Phúc Âm cho chúng ta thấy Chúa Giê-xu là ai, Ngài đã làm gì và dạy gì. Các thư tín giúp chúng ta hiểu sâu sắc ý nghĩa của những điều đó và áp dụng vào Hội Thánh và đời sống cá nhân.
- Giữ Cân Bằng Giữa Chân Lý và Sự Sống: Chân lý cứu rỗi (sự chết chuộc tội, ân điển, đức tin) phải luôn gắn liền với nhân vật lịch sử là Chúa Giê-xu của Na-xa-rét. Đức tin của chúng ta không phải là một hệ thống triết học trừu tượng, mà là tin vào một Con Người đã sống, chết và sống lại. Điều này giữ cho đức tin chúng ta sống động và cá nhân.
- Truyền Giáo Cách Hiệu Quả: Khi chia sẻ Phúc Âm, chúng ta có thể học theo mẫu mực của Chúa Giê-xu: bắt đầu từ những nhu cầu, bối cảnh và sự hiểu biết của người nghe (như Ngài đã làm với người đàn bà Sa-ma-ri, Ni-cô-đem...), rồi dẫn dắt họ đến với chân lý trọn vẹn về thân vị và công tác của Ngài. Sau đó, chúng ta có thể sử dụng những giải thích rõ ràng từ các thư tín để giúp họ hiểu sâu hơn.
- Tránh Các Thái Cực Sai Lầm: Hiểu sự hài hòa giúp chúng ta tránh thái cực chỉ nhấn mạnh "việc làm" mà quên đi ân điển, hoặc ngược lại, dùng "ân điển" như một cái cớ cho đời sống buông thả (Giu-đe 1:4). Đức tin chân thật luôn sinh ra đời sống biến đổi, vâng phục Chúa (Gia-cơ 2:14-26) – điều này được dạy cả trong Phúc Âm (Giăng 14:15) lẫn thư tín.
Sứ điệp cứu rỗi trong Kinh Thánh là một sợi chỉ đỏ xuyên suốt, hoàn toàn nhất quán. Các sách Phúc Âm trình bày nguồn cội và nền tảng lịch sử của sự cứu rỗi: Đấng Christ đến, chịu chết và sống lại. Các thư tín Tân Ước cung cấp sự giải thích thần học được Đức Thánh Linh soi dẫn về ý nghĩa của các biến cố đó. Sự khác biệt chúng ta nhận thấy thực chất là sự khác biệt về giai đoạn mặc khải, bối cảnh lịch sử và trọng tâm văn học, chứ không phải về nội dung chân lý.
Hãy tiếp tục nghiên cứu Lời Chúa với tấm lòng tin kính, cầu xin Đức Thánh Linh – Đấng đã soi dẫn để viết nên toàn bộ Kinh Thánh (II Ti-mô-thê 3:16) – mở mắt chúng ta để thấy được sự vinh hiển của Đấng Christ trong mọi phần của Lời Ngài. Từ sách Sáng Thế Ký đến sách Khải Huyền, đó là một câu chuyện duy nhất về ân điển cứu rỗi của Đức Chúa Trời dành cho nhân loại qua Chúa Giê-xu Christ, Con Ngài.
"Đức Chúa Jêsus Christ hôm qua, ngày nay, và cho đến đời đời không hề thay đổi." (Hê-bơ-rơ 13:8). Ngài là trung tâm điểm của cả bốn sách Phúc Âm lẫn mọi thư tín trong Tân Ước. A-men.