Thế nào là một học giả Kinh Thánh?

Trong cộng đồng Cơ Đốc, cụm từ “học giả Kinh Thánh” thường gợi lên hình ảnh về một người uyên bác, với những giáo sư thần học hay những tác giả của các bộ chú giải đồ sộ. Tuy nhiên, Kinh Thánh lại trình bày một bức tranh rộng hơn và thiết thực hơn về việc “nghiên cứu” Lời Đức Chúa Trời. Bài viết này sẽ khám phá ý nghĩa thần học và thực tiễn của một học giả Kinh Thánh dưới ánh sáng của Lời Chúa, nhấn mạnh rằng đây không chỉ là chức danh cho một số ít người được đào tạo chuyên môn, mà là một lời mời gọi và trách nhiệm dành cho mọi tín hữu chân chính.

Kinh Thánh không sử dụng thuật ngữ “học giả” theo nghĩa hiện đại, nhưng lại mô tả rõ ràng về thái độ và hành động của một người “học đạo”, “tra khảo”, “nghiên cứu” và “giữ gìn” Lời Chúa. Trọng tâm không nằm ở bằng cấp hay danh hiệu, mà nằm ở mối quan hệ sống động giữa người nghiên cứu với chính Đức Chúa Trời, Đấng đã phán qua Lời của Ngài.

Một hình mẫu kinh điển được tìm thấy trong sách Công Vụ: “Vả, người thành Bê-rê có lòng cao thượng hơn người thành Tê-sa-lô-ni-ca, đều sẵn lòng chịu lấy đạo, ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xét lời giảng có thật chăng.” (Công Vụ 17:11). Từ “tra xem” trong nguyên ngữ Hy Lạp là anakrinō (ἀνακρίνω), mang nghĩa khảo sát kỹ lưỡng, thẩm tra, chất vấn như một thẩm phán. Người Bê-rê không thụ động tiếp nhận lời giảng từ sứ đồ Phao-lô, mà chủ động, hằng ngày đối chiếu nó với Kinh Thánh Cựu Ước là tiêu chuẩn tối cao. Hành động này biến họ thành những “học giả” thực thụ – những người kiểm chứng mọi giáo lý dựa trên thẩm quyền duy nhất của Lời Đức Chúa Trời.

Sứ đồ Phao-lô cũng khuyên con mình trong đức tin là Ti-mô-thê: “Hãy chuyên tâm cho được đẹp lòng Đức Chúa Trời như người làm công không chỗ trách được, lấy lòng ngay thẳng giảng dạy lời của lẽ thật.” (2 Ti-mô-thê 2:15). Từ “chuyên tâm” trong bản gốc là spoudazō (σπουδάζω), có nghĩa là nỗ lực hết mình, dốc sức, cấp tốc thực hiện. Công việc của một người giảng dạy Lời Chúa là phải “dốc sức” để “trình bày mình” trước mặt Đức Chúa Trời như một người thợ không hổ thẹn. Điều này đòi hỏi một quá trình nghiên cứu nghiêm túc, công phu, không thể qua loa.

Để nghiên cứu Kinh Thánh cách hiệu quả và trung thực, một số phẩm chất nền tảng là không thể thiếu:

1. Đức Tin và Sự Khiêm Nhường: Nghiên cứu Kinh Thánh không phải là một hoạt động thuần túy trí tuệ. Tác giả Hê-bơ-rơ viết: “Vả, không có đức tin, thì chẳng hề có thế nào ở cho đẹp ý Ngài; vì kẻ đến gần Đức Chúa Trời phải tin rằng có Đức Chúa Trời, và Ngài là Đấng hay thưởng cho kẻ tìm kiếm Ngài.” (Hê-bơ-rơ 11:6). Người nghiên cứu phải tiếp cận Lời Chúa với đức tin nơi sự hiện hữu và tể trị của Đức Chúa Trời. Đồng thời, sự khiêm nhường nhận biết giới hạn của mình và cần đến sự dạy dỗ của Đức Thánh Linh là chìa khóa. Chính Đức Thánh Linh là Đấng dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13).

2. Tấm Lòng Yêu Mến Lẽ Thật: Đức Chúa Trời tìm kiếm những người thờ phượng Ngài bằng tâm thần và lẽ thật (Giăng 4:24). Sứ đồ Phao-lô cảnh báo về những người “không chịu tin nhận lẽ thật, mà đem lòng vui thích về sự không công bình.” (2 Tê-sa-lô-ni-ca 2:12). Một học giả chân chính phải khao khát lẽ thật của Đức Chúa Trời hơn mọi xu hướng văn hóa hay ý kiến cá nhân.

3. Sự Trung Thực và Cần Mẫn: Như người thợ trong 2 Ti-mô-thê 2:15, công việc nghiên cứu đòi hỏi sự trung thực trong việc xử lý văn bản, không xoắn vặn ý nghĩa để phục vụ mục đích riêng. Sứ đồ Phi-e-rơ cảnh báo về việc xuyên tạc Kinh Thánh: “Ấy cũng như vậy, trong các bức thơ của Phao-lô, có sự khó hiểu, kẻ dốt nát và tin không quyết xuyên tạc ý nghĩa, cũng như xuyên tạc các Kinh Thánh khác, chuốc lấy sự hư mất riêng về mình.” (2 Phi-e-rơ 3:16). Sự cần mẫn thể hiện qua việc đọc đi đọc lại, suy ngẫm, tra cứu và đối chiếu.

Một học giả Kinh Thánh chân chính cần có phương pháp nghiêm túc. Điều này bao gồm:

1. Nghiên Cứu Văn Bản Gốc: Dù không phải ai cũng thông thạo tiếng Hê-bơ-rơ và Hy Lạp, nhưng nhờ các công cụ từ điển, sách chú giải, người nghiên cứu vẫn có thể hiểu được sắc thái của ngôn ngữ gốc. Ví dụ, trong Giăng 21:15-17, Chúa Giê-xu hỏi Phi-e-rơ: “Ngươi yêu ta chăng?”. Từ “yêu” ở đây sử dụng hai từ Hy Lạp khác nhau: agapaō (tình yêu thương hy sinh, tuyệt đối) và phileō (tình yêu thương như bạn hữu). Việc tra xét điều này giúp chúng ta thấy được chiều sâu trong cuộc đối thoại đầy ý nghĩa giữa Chúa và Phi-e-rơ.

2. Nguyên Tắc Giải Kinh (Hermeneutics) Lành Mạnh: Đây là nghệ thuật và khoa học giải thích Kinh Thánh. Một nguyên tắc vàng là “Kinh Thánh giải nghĩa Kinh Thánh” (Scriptura Scripturae interpres). Chúng ta phải giải nghĩa một phân đoạn trong bối cảnh trực tiếp của nó (câu, đoạn, sách), rồi đến toàn bộ Kinh Thánh. Không được tách một câu ra khỏi bối cảnh để gán cho nó một ý nghĩa riêng. Phải phân biệt giữa nghĩa đen và văn phong ẩn dụ, giữa luật lệ thời Cựu Ước và ân điển thời Tân Ước dưới sự dẫn dắt của toàn bộ Kinh điển.

3. Áp Dụng Thực Hành: Mục đích tối thượng của việc nghiên cứu Kinh Thánh không phải là tích lũy kiến thức, mà là sự vâng phục và biến đổi. Gia-cơ viết: “Hãy làm theo lời, chớ lấy nghe làm đủ mà lừa dối mình.” (Gia-cơ 1:22). Một học giả thực sự là người để Lời Chúa phán xét, uốn nắn và hướng dẫn mọi khía cạnh đời sống mình.

Mỗi tín hữu đều có thể và nên trở thành một “học giả Kinh Thánh” theo nghĩa Kinh Thánh. Dưới đây là những bước thực tiễn:

1. Thiết Lập Thói Quen Đọc Và Suy Ngẫm Hằng Ngày: Như người Bê-rê, hãy dành thời gian mỗi ngày để đọc Kinh Thánh một cách có hệ thống, không chỉ đọc thoáng qua. Sử dụng phương pháp S.O.A.P (Scripture - Ghi chép câu Kinh Thánh, Observation - Quan sát, Application - Áp dụng, Prayer - Cầu nguyện) có thể rất hữu ích.

2. Trang Bị Công Cụ Cơ Bản: Mỗi tín hữu nên có một bản Kinh Thanh tốt (như bản Truyền Thống 1925), một cuốn tự điển Kinh Thánh, một sách dẫn đề mục Kinh Thánh (Concordance), và một bộ sách chú giải đáng tin cậy của các học giả Tin Lành để tham khảo khi cần.

3. Học Trong Cộng Đồng: Đức Chúa Trời ban các giáo sư và mục sư cho Hội Thánh (Ê-phê-sô 4:11-12). Việc học hỏi dưới sự dạy dỗ lành mạnh và thảo luận trong các nhóm nhỏ là vô cùng quan trọng. Nó giúp chúng ta tránh được những cách giải nghĩa lệch lạc cá nhân.

4. Cầu Nguyện Trước, Trong Và Sau Khi Nghiên Cứu: Luôn mời Đức Thánh Linh – Tác giả tối cao của Kinh Thánh – mở mắt tâm linh để hiểu Lời Ngài (Thi Thiên 119:18).

5. Sẵn Sàng Vâng Theo Điều Đã Học: Mỗi lần đọc Kinh Thánh, hãy tự hỏi: “Đức Chúa Trời đang phán gì với tôi qua phân đoạn này? Tôi cần phải thay đổi, tin cậy hay hành động điều gì?”.

Cuối cùng, một học giả Kinh Thánh thực thụ, theo tiêu chuẩn của chính Kinh Thánh, là một môn đồ của Chúa Giê-xu Christ, người yêu mến, tra khảo, giữ gìn và sống theo Lời của Đức Chúa Trời. Đó không phải là một vị trí xa vời, mà là lời kêu gọi dành cho mọi người tin Chúa: hãy nỗ lực hết mình để được tán thưởng như người thợ không hổ thẹn, giữ vững lời của sự sống (Phi-líp 2:16).

Chúng ta được khích lệ bởi lời hứa trong sách Giô-suê: “Quyển sách luật pháp này chớ xa miệng ngươi, hãy suy ngẫm ngày và đêm, hầu cho cẩn thận làm theo mọi điều đã chép ở trong; vì như vậy ngươi mới được may mắn trong con đường mình, và mới được phước.” (Giô-suê 1:8). Phước lành đó không chỉ là sự hiểu biết sâu sắc, mà là một đời sống vững vàng, kết quả và vinh hiển Chúa. Hãy bắt đầu hoặc tiếp tục hành trình trở thành một “học giả” của Lời Hằng Sống ngay hôm nay.