Tâm lý học biến đổi là gì?

Trong thế giới hiện đại, thuật ngữ "tâm lý học biến đổi" (Transformational Psychology) thường được hiểu là một nhánh tâm lý học tập trung vào tiềm năng thay đổi sâu sắc, phát triển cá nhân và đạt đến một trạng thái lành mạnh và viên mãn hơn. Tuy nhiên, với tư cách là Cơ Đốc nhân, chúng ta tìm thấy một định nghĩa, một nền tảng và một sức mạnh cho sự biến đổi vượt xa mọi lý thuyết nhân bản. Sự biến đổi thật sự, triệt để và vĩnh cửu chỉ có thể tìm thấy trong mối liên hệ với Đức Chúa Trời hằng sống, qua công việc của Đức Thánh Linh và Lời của Ngài. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá khái niệm "tâm lý học biến đổi" dưới lăng kính Kinh Thánh, tìm hiểu quá trình Đức Chúa Trời tái tạo và biến đổi tâm trí, tình cảm, ý chí và toàn bộ nhân cách của một con người trở nên giống hình ảnh Con Ngài là Đức Chúa Giê-xu Christ.

Trọng tâm của thần học biến đổi trong Kinh Thánh được tóm gọn trong phân đoạn then chốt Rô-ma 12:1-2: “Vậy, hỡi anh em, tôi lấy sự thương xót của Đức Chúa Trời khuyên anh em dâng thân thể mình làm của lễ sống và thánh, đẹp lòng Đức Chúa Trời, ấy là sự thờ phượng phải lẽ của anh em. Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình, để thử cho biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời là thể nào.”

Tại đây, sứ đồ Phao-lô sử dụng từ Hy Lạp “μεταμορφόω” (metamorphoō) được dịch là “biến hóa” hay “biến đổi”. Từ này mang ý nghĩa thay đổi hình dạng từ bên trong ra bên ngoài, giống như một con sâu biến thành bướm. Điều thú vị là từ này cũng được dùng để mô tả sự biến hình của Chúa Giê-xu trên núi (Ma-thi-ơ 17:2; Mác 9:2), cho thấy đây là một sự biến đổi thuộc linh, siêu nhiên, bày tỏ vinh quang thật.

Sự biến đổi này không phải do nỗ lực tự cải thiện bản thân, mà là “bởi sự đổi mới của tâm thần”. “Tâm thần” ở đây trong nguyên văn là “νοῦς” (nous), chỉ đến tâm trí, lý trí, khả năng hiểu biết và suy xét. Sự đổi mới này là công việc của Đức Thánh Linh (Tít 3:5). Khi một người tin nhận Chúa Giê-xu Christ, họ nhận lãnh sự sống mới (2 Cô-rinh-tô 5:17), và Đức Thánh Linh bắt đầu công việc tái tạo và thánh hóa, bắt đầu từ chính trung tâm điều khiển của con người: tâm trí.

Kinh Thánh vẽ nên một bức tranh rõ ràng về cách thức Đức Chúa Trời thực hiện sự biến đổi trong chúng ta:

1. Công Việc Của Đức Thánh Linh: Đức Thánh Linh là Đấng trực tiếp hành động trong lòng tín đồ. 2 Cô-rinh-tô 3:18 chép: “Chúng ta ai nấy đều để mặt trần mà nhìn xem vinh hiển Chúa như trong gương, thì hóa nên cũng một ảnh tượng Ngài, từ vinh hiển qua vinh hiển, như bởi Chúa, là Thánh Linh.” Sự biến đổi này là một tiến trình liên tục (“từ vinh hiển qua vinh hiển”) khi chúng ta chiêm ngưỡng Chúa, và Đấng thực hiện chính là Thánh Linh. Ngài sản sinh trong chúng ta “bông trái của Thánh Linh” (Ga-la-ti 5:22-23) – những phẩm tính của chính Chúa Christ như yêu thương, vui mừng, bình an – đây chính là những dấu hiệu của một tâm lý, một nhân cách đã được biến đổi.

2. Quyền Năng Của Lời Chúa: Lời Chúa là công cụ chính để Đức Thánh Linh dùng để đổi mới tâm trí. Hê-bơ-rơ 4:12 mô tả Lời Chúa “sắc hơn gươm hai lưỡi... phán đoán tư tưởng và ý định trong lòng.” Lời Chúa có quyền năng xuyên thấu, chẩn đoán và phẫu thuật tấm lòng. Giăng 17:17 cho thấy Chúa Giê-xu cầu nguyện: “Xin lấy lẽ thật khiến họ nên thánh; lời Chúa tức là lẽ thật.” Sự thánh hóa (một khía cạnh của biến đổi) đến từ việc được Lẽ Thật (Lời Chúa) thấm nhuần và điều chỉnh.

3. Mô Hình “Cởi Bỏ” và “Mặc Lấy”: Ê-phê-sô 4:22-24 trình bày một mô hình biến đổi rất thực tiễn: “Ngươi phải cởi bỏ người cũ... phải đổi mới trong tâm thần mình, và mặc lấy người mới.” Từ Hy Lạp cho “người cũ” (“παλαιὸς ἄνθρωπος”) chỉ về bản chất tội lỗi cũ, với những thói quen, khuôn mẫu suy nghĩ và hành vi đã hư hoại. “Cởi bỏ” là một hành động quyết định khước từ, từ bỏ. “Mặc lấy người mới” (“καινὸς ἄνθρωπος”) là đón nhận và sống theo bản chất mới trong Chúa Christ. Đây là một quá trình chủ động, có ý thức, trong sự năng lực của Thánh Linh.

Làm thế nào để chúng ta áp dụng các nguyên tắc này một cách cụ thể? Dưới đây là một số thực hành dựa trên Kinh Thánh:

1. Suy Gẫm Và Làm Đầy Dẫy Lời Chúa: Thay vì để tâm trí bị lấp đầy bởi những lo lâu, sợ hãi, hay các giá trị thế gian (Phi-líp 4:6), chúng ta được kêu gọi suy gẫm Lời Chúa ngày và đêm (Thi-thiên 1:2). Cô-lô-se 3:16 dạy: “Nguyền xin lời của Đấng Christ ở đầy trong lòng anh em.” Hãy đọc Kinh Thánh có suy ngẫm, ghi nhớ, và áp dụng. Khi Lời Chúa đầy dẫy, nó sẽ tự nhiên lọc sạch và thay thế những tư tưởng sai lầm.

2. Cầu Nguyện Trong Sự Nhận Biết Sự Hiện Diện Của Chúa: Phi-líp 4:6-7 liên kết sự cầu nguyện, thưa trình với sự bình an của Chúa, “vượt quá mọi sự hiểu biết,” sẽ giữ gìn lòng và trí của chúng ta trong Chúa Christ. Sự cầu nguyện không phải là liệu pháp tự trấn an, mà là giao tiếp với Đấng Toàn Năng, Đấng có quyền thay đổi tình huống và thay đổi chính tấm lòng chúng ta.

3. Đầu Phục Trong Sự Vâng Lời Có Ý Thức: Sự biến đổi không chỉ là cảm xúc hay nhận thức; nó phải được thể hiện qua hành động vâng lời. Gia-cơ 1:22 cảnh báo chúng ta đừng tự lừa dối mình chỉ nghe mà không làm. Mỗi hành động vâng theo Lời Chúa, dù nhỏ, là một bước “mặc lấy người mới”, củng cố sự biến đổi trong tâm trí và củng cố các đường dẫn thần kinh mới theo ý muốn Chúa.

4. Sống Trong Sự Thông Công Của Hội Thánh: Sự biến đổi không xảy ra trong sự cô lập. Chúng ta cần “sự cảm thông của thánh đồ” (như trong Bài Tín Điều Các Sứ Đồ). Hê-bơ-rơ 10:24-25 khích lệ chúng ta cùng nhau khơi dậy tình yêu và việc lành, khuyên bảo nhau. Một Hội Thánh lành mạnh là môi trường nuôi dưỡng cho sự biến đổi, nơi chúng ta được khích lệ, sửa dạy và nhìn thấy gương mẫu của đời sống Christ.

Quá trình biến đổi thuộc linh mà chúng ta kinh nghiệm hôm nay vẫn còn ở trong thân thể hay hư nát và tâm trí còn bị giới hạn. Nhưng Kinh Thánh hứa về một sự biến đổi trọn vẹn, cuối cùng. Phi-líp 3:20-21 tuyên bố: “Còn chúng ta, quê hương ở trên trời... Ngài sẽ biến hóa thân thể hèn mạt chúng ta ra giống như thân thể vinh hiển Ngài.” Từ “biến hóa” ở đây cũng chính là “μεταμορφόω” (metamorphoō). Cùng một quyền năng biến đổi tâm linh hiện nay, sẽ hoàn tất công việc biến đổi thân thể chúng ta trong sự phục sinh.

Đây là niềm hy vọọ trọn vẹn của “tâm lý học biến đổi” theo Kinh Thánh: Một sự biến đổi toàn diện, từ tâm linh, tâm lý, cho đến thể chất, để chúng ta hoàn toàn giống như Chúa Giê-xu Christ, hầu cho Đức Chúa Trời được vinh hiển đời đời.

Kết luận: Tâm lý học biến đổi theo quan điểm Kinh Thánh không phải là một hệ thống kỹ thuật tự giúp mình, mà là học biết về quy trình siêu nhiên của Đức Chúa Trời trong đời sống tín đồ. Đó là công việc của Đức Thánh Linh qua Lời Chúa, nhằm đổi mới tâm trí chúng ta, khiến chúng ta ngày càng phản chiếu vinh quang của Chúa Christ. Sứ mạng của chúng ta là dâng đời sống mình lên cho Chúa, chủ động cởi bỏ những khuôn mẫu tội lỗi cũ, mặc lấy những phẩm tính của Ngài, và tin cậy vào lời hứa về sự biến đổi trọn vẹn trong tương lai. Hãy bước vào hành trình biến đổi kỳ diệu này mỗi ngày, với lòng tin quyết rằng “Đấng đã sanh lòng tốt trong anh em, cũng sẽ làm trọn việc ấy cho đến ngày của Đức Chúa Jêsus Christ” (Phi-líp 1:6).