Lời Tiên Tri Vượt Qua Berisheet
Trong hành trình nghiên cứu Lời Chúa, có những mạch văn ẩn tàng, những sự song hành kỳ diệu xuyên suốt Kinh Thánh, từ Sáng Thế Ký đến Khải Huyền, đều tập trung làm chứng về Đấng Christ (Giăng 5:39). Một trong những mạch văn sâu sắc và đẹp đẽ nhất chính là mối liên hệ giữa Lễ Vượt Qua (Pesach) đầu tiên trong Xuất Ê-díp-tô Ký và câu chuyện Sáng Thế (Berisheet) trong Sáng Thế Ký. “Lời Tiên Tri Vượt Qua Berisheet” không phải là một thuật ngữ Kinh Thánh có sẵn, mà là một khái niệm nghiên cứu dùng để chỉ mẫu hình cứu chuộc được Đức Chúa Trời phác thảo ngay từ buổi đầu tạo dựng và được ứng nghiệm trọn vẹn trong Chúa Giê-xu Christ, Chiên Con lễ Vượt Qua của Đức Chúa Trời.
Phần I: Giải Nghĩa Khái Niệm "Berisheet" và Nền Tảng của Lời Tiên Tri
Để hiểu sâu sắc, chúng ta cần bắt đầu từ ngôn ngữ gốc. "Berisheet" (בְּרֵאשִׁית) là từ Hê-bơ-rơ đầu tiên của Kinh Thánh, thường được dịch là "Ban đầu" (Sáng Thế Ký 1:1). Từ này bắt nguồn từ gốc "rosh" (רֹאשׁ) nghĩa là "đầu", "khởi nguyên", hay "điều tốt nhất". Ngay từ từ đầu tiên, Đức Chúa Trời đã tuyên bố chủ quyền của Ngài trên sự khởi đầu mọi sự. Tuy nhiên, các nhà giải kinh Do Thái và Cơ Đốc từ lâu đã nhìn thấy trong cách hành văn của Môi-se một sự tiên tri về Đấng Mê-si. Một cách đọc nổi tiếng từ Talmud (kinh điển Do Thái) phân tích: "Berisheet" có thể được hiểu là "vì cớ Reshit (Đầu tiên/Tốt nhất)". Và Đấng ấy là ai? Chính là Đấng Christ, như sứ đồ Phao-lô xác nhận: "Ngài là trước muôn vật, và muôn vật đứng vững trong Ngài... Ngài là đầu của thân thể, tức là Hội thánh; Ngài là ban đầu, sanh trước nhứt từ trong kẻ chết, hầu cho trong mọi vật, Ngài đứng đầu hàng" (Cô-lô-se 1:17-18).
Vậy, "Lời Tiên Tri Vượt Qua Berisheet" là ý tưởng cho rằng ngay trong trình thuật Sáng Thế (Berisheet), Đức Chúa Trời đã gieo những hạt giống đầu tiên của kế hoạch cứu chuộc qua sự chết và sự sống lại của Chiên Con Ngài, một kế hoạch được bày tỏ rõ ràng qua hình bóng Lễ Vượt Qua. Nói cách khác, Lễ Vượh Qua không phải là một ý tưởng tình thế, mà là sự bày tỏ một chương trình vĩnh cửu đã có từ ban đầu (Khải Huyền 13:8).
Phần II: Sự Song Đối Giữa Sáng Thế Ký 1 và Xuất Ê-díp-tô Ký 1-15: Một Cuộc Sáng Tạo Mới
Khi so sánh kỹ lưỡng, chúng ta thấy những điểm song đối kinh ngạc giữa hai biến cố Sáng Tạo và Giải Cứu khỏi Ai Cập:
1. Tình Trạng Hỗn Mang và Tối Tăm:
Trước khi Đức Chúa Trời phán: "Phải có sự sáng" (Sáng Thế Ký 1:3), đất "vô hình và trống không, sự mờ tối ở trên mặt vực" (câu 2). Tương tự, trước khi Đức Chúa Trời giải cứu Y-sơ-ra-ên, họ đang trong tình trạng nô lệ, khổ sở dưới "sự mờ tối gớm ghê" của Ai Cập (Xuất Ê-díp-tô Ký 10:22) và sự áp bức của Pha-ra-ôn - hình bóng của Sa-tan. Cả hai đều mô tả một tình trạng cần sự can thiệp tạo dựng và cứu chuộc của Đức Chúa Trời.
2. Sự Phân Rẽ và Tạo Dựng Dân Mới:
Trong Sáng Thế, Đức Chúa Trời phân rẽ ánh sáng khỏi tối tăm (Sáng 1:4), nước khỏi nước (câu 6), đất khỏi biển (câu 9). Trong Xuất Ê-díp-tô, Ngài thực hiện một cuộc phân rẽ vĩ đại: phân rẽ dân Ngài (con đầu lòng của Ngài - Xuất 4:22) khỏi dân Ai Cập qua huyết của chiên con (Xuất 12:13). Biển Đỏ bị phân rẽ để tạo một con đường cứu rỗi (Xuất 14:21). Đây chính là một cuộc "sáng tạo mới" – tạo dựng một dân tộc thuộc riêng về Đức Chúa Trời từ trong sự hỗn mang của thế giới.
3. Quyền Năng Phán Xét và Lời Phán Sáng Tạo:
Mười tai vạ, đặc biệt tai vạ thứ chín – sự tối tăm dày đặc – và tai vạ thứ mười – sự chết của con đầu lòng, là sự phán xét trực tiếp của Đức Chúa Trời trên các thần của Ai Cập (Dân Số Ký 33:4) và trên sự sáng tạo giả mạo của Pha-ra-ôn. Chúng song song với uy quyền phán xét và phân rẽ của Đức Chúa Trời trong Sáng Thế. Lời phán "Ta sẽ đi qua xứ Ê-díp-tô... Ta sẽ đoán phạt các thần" (Xuất 12:12) vang vọng quyền năng của Đấng Tạo Hóa.
Phần III: Chiên Con Vượt Qua - Trung Tâm của Mẫu Hình và Sự Ứng Nghiệm trong Christ
Điểm then chốt kết nối mọi sự lại là Chiên Con. Trong Lễ Vượt Qua, chiên con phải "không tì vít, chiên đực giữa một năm" (Xuất 12:5), được giữ bốn ngày để xem xét (câu 6), bị giết lúc chạng vạng, và huyết của nó được bôi lên mày cửa để làm dấu hiệu cứu chuộc (câu 7, 13). Đây là hình bóng hoàn hảo về Chúa Giê-xu Christ:
• Không tì vít: Chúa Giê-xu là Chiên Con "không tì, không vít", "chẳng hề biết tội" (1 Phi-e-rơ 1:19; 2 Cô-rinh-tô 5:21). Ngài hoàn toàn thánh khiết.
• Giữa một năm (trọn vẹn): Ngài là Con Đức Chúa Trời trọn vẹn, đến đúng thời điểm (Ga-la-ti 4:4).
• Bị xem xét bốn ngày: Trong tuần lễ cuối, Chúa Giê-xu đã vào thành Giê-ru-sa-lem và bị các nhà lãnh đạo Do Thái chất vấn, thử nghiệm, nhưng không tìm thấy lỗi gì (Ma-thi-ơ 21-23, Lu-ca 20:20-26).
• Bị giết lúc chạng vạng: Chúa Giê-xu chịu chết vào giờ thứ chín (khoảng 3 giờ chiều), là giờ giết sinh tế trong đền thờ (Ma-thi-ơ 27:45-50; Mác 15:34-37).
• Huyết bôi trên mày cửa: Huyết của Chiên Con Christ không bôi trên cửa nhà, mà trên lòng và lương tâm chúng ta. Sứ đồ Phao-lô tuyên bố: "Đức Chúa Jesus Christ... làm nên sự sạch tội chúng ta" (Hê-bơ-rơ 1:3). Chính huyết Ngài rửa sạch chúng ta khỏi mọi tội lỗi (1 Giăng 1:7).
Quan trọng hơn, sứ đồ Giăng trong sách Khải Huyền đã nhìn thấy Chúa Giê-xu là "Chiên Con như đã bị giết" (Khải Huyền 5:6), và xác nhận Ngài là "Chiên Con đã bị giết từ buổi sáng thế" (Khải Huyền 13:8). Điều này khẳng định rằng kế hoạch cứu chuộc qua sự chết của Chiên Con không phải là kế hoạch dự bị, mà là kế hoạch nguyên thủy, đã có trong trí Đức Chúa Trời từ Berisheet – ban đầu.
Phần IV: Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Hiểu biết về Lời Tiên Tri Vượt Qua Berisheet không chỉ là kiến thức thần học, mà phải biến đổi đời sống chúng ta.
1. Sống Với Tư Cách Là Người Được Cứu Chuộc Bởi Huyết:
Mỗi ngày, chúng ta cần nhớ rằng mình được tự do khỏi ách nô lệ tội lỗi và sự chết không phải vì công đức mình, mà vì huyết Chiên Con. Điều này đem đến sự khiêm nhường, biết ơn và thờ phượng. "Hãy dâng thân thể mình cho Đức Chúa Trời... ấy là sự thờ phượng phải lẽ của anh em" (Rô-ma 12:1).
2. Ăn Chiên Con: Sự Nuôi Dưỡng Thuộc Linh:
Dân Y-sơ-ra-ên không chỉ được cứu bởi huyết, mà còn được lệnh phải ăn thịt chiên con với bánh không men và rau đắng (Xuất 12:8). Điều này ứng dụng vào đời sống chúng ta qua:
- Lời Chúa (bánh không men): Cần được nuôi dưỡng hằng ngày bằng Lời Chúa, là bánh hằng sống (Giăng 6:35).
- Sự thông công (cùng ăn): Không ai ăn một mình; đây là hình ảnh của sự thông công Hội Thánh.
- Rau đắng (sự ăn năn): Nhắc nhở về sự cay đắng của tội lỗi và nô lệ, giúp chúng ta giữ mình trong sự thánh khiết.
3. Sẵn Sàng Lên Đường: Tư Thế Của Khách Lữ Hành:
Dân Y-sơ-ra-ên ăn Lễ Vượt Qua trong tư thế "lưng thắt gối, chân mang giày, tay cầm gậy" (Xuất 12:11). Đời sống Cơ Đốc nhân là một cuộc hành trình. Chúng ta không thuộc về thế gian này (Ai Cập), mà là công dân Nước Trời. Chúng ta phải sẵn sàng vâng lời Chúa, lên đường bất cứ lúc nào, không bám víu vào những điều thuộc về xứ nô lệ.
4. Truyền Thông Di Sản Đức Tin Cho Thế Hệ Sau:
Đức Chúa Trời truyền lệnh rằng Lễ Vượt Qua phải được giải thích cho con cháu (Xuất 12:26-27). Chúng ta có trách nhiệm kể lại cho thế hệ tiếp theo về công việc kỳ diệu của Đức Chúa Trời trong đời sống mình, về ý nghĩa của thập tự giá và sự phục sinh. Đức tin phải được truyền lại qua câu chuyện cá nhân và lời chứng.
Kết Luận: Từ Berisheet Đến Sự Sáng Tạo Mới Trong Christ
Lời Tiên Tri Vượt Qua Berisheet dẫn chúng ta vào một sự hiểu biết sâu sắc về sự thống nhất kỳ diệu của Kinh Thánh. Từ trong câu chuyện Sáng Thế, hạt giống của sự cứu chuộc đã được gieo. Toàn bộ lịch sử sau đó là sự mặc khải tiệm tiến về Chiên Con sẽ đến. Khi Chúa Giê-xu Christ, Chiên Con của Đức Chúa Trời, chịu chết trên thập tự giá vào đúng thời điểm Lễ Vượt Qua, Ngài đã ứng nghiệm trọn vẹn mọi hình bóng và lời tiên tri.
Ngài chính là "Lời... ban đầu" (Giăng 1:1), là "Khởi nguyên của sự sáng tạo của Đức Chúa Trời" (Khải Huyền 3:14). Trong Ngài, chúng ta trở nên "một tạo vật mới" (2 Cô-rinh-tô 5:17). Sự giải cứu khỏi Ai Cập là hình bóng, còn sự giải cứu khỏi tội lỗi và sự chết trong Christ là thực tại. Hãy sống mỗi ngày trong sự tự do của con cái Đức Chúa Trời, với lòng biết ơn sâu xa về huyết Chiên Con đã rửa sạch chúng ta, và với niềm hy vọng trọn vẹn về ngày chúng ta sẽ dự Lễ Vượt Qua mới trong nước của Cha (Lu-ca 22:16). A-men.