Thuyết Bổ Trợ
Trong thế giới hiện đại, các cuộc thảo luận về vai trò của nam và nữ thường xoay quanh hai cực: chủ nghĩa bình quyền triệt để (egalitarianism) và chủ nghĩa gia trưởng cực đoan (patriarchalism). Tuy nhiên, có một lập trường thần học Tin Lành, bắt nguồn từ sự giải nghĩa Kinh Thánh một cách trung thực và tôn trọng, cung cấp một cái nhìn vừa đẹp đẽ vừa có trật tự về thiết kế của Đức Chúa Trời. Đó là Thuyết Bổ Trợ (Complementarianism). Bài viết nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá nền tảng Kinh Thánh, các khái niệm then chốt, và những ứng dụng thực tiễn của thuyết này trong đời sống Hội Thánh và gia đình Cơ Đốc.
Thuyết Bổ Trợ (từ tiếng Anh "Complementarianism", gốc từ "complement" - bổ sung) là quan điểm thần học cho rằng nam giới và nữ giới được Đức Chúa Trời tạo dựng với phẩm giá, giá trị và hình ảnh Đức Chúa Trời ngang nhau, nhưng Ngài ban cho họ những vai trò khác biệt và bổ sung cho nhau trong hôn nhân và chức vụ Hội Thánh. Sự khác biệt này không phải là kết quả của sự sa ngã, mà là một phần của thiết kế tốt lành ban đầu của Đấng Tạo Hóa.
Nền tảng của thuyết này bắt nguồn từ chính những trang đầu tiên của Kinh Thánh. Trong Sáng-thế Ký 1:26-27 chép: "Đức Chúa Trời phán rằng: Chúng ta hãy làm nên loài người như hình Ta và theo tượng Ta... Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời; Ngài dựng nên người nam cùng người nữ." Cả nam và nữ đều mang hình ảnh Đức Chúa Trời (tiếng Hê-bơ-rơ: tselem Elohim צלם אלהים) một cách trọn vẹn và bình đẳng về phẩm giá.
Tuy nhiên, sự bình đẳng về phẩm giá không loại trừ sự khác biệt về chức năng. Sáng-thế Ký 2:18 cho thấy mục đích của sự tạo dựng người nữ: "Giê-hô-va Đức Chúa Trời phán rằng: Loài người ở một mình thì không tốt; ta sẽ làm nên một kẻ giúp đỡ giống như nó." Từ "giúp đỡ" trong tiếng Hê-bơ-rơ là `ezer עזר. Đây không phải là một từ chỉ vị trí thấp kém, vì chính Đức Chúa Trời cũng thường xuyên được mô tả là `ezer của dân Y-sơ-ra-ên (ví dụ: Thi-thiên 33:20). `Ezer mang nghĩa một "sự trợ giúp mạnh mẽ", "người giải cứu", hay "người nâng đỡ". Người nữ được tạo dựng để bổ sung, hoàn thiện, và cùng người nam thực hiện mạng lệnh cai quản của Đức Chúa Trời.
Thuyết Bổ Trợ dựa trên ba trụ cột Kinh Thánh chính: Sự Tạo Dựng, Sự Sa Ngã, và Sự Cứu Chuộc.
1. Trật Tự trong Sự Tạo Dựng (Sáng-thế Ký 1-2): Như đã phân tích, nam và nữ bình đẳng về hình ảnh Đức Chúa Trời nhưng có sự phân biệt vai trò. Sáng-thế Ký 2:15-25 mô tả A-đam được đặt trong vườn để "trồng và giữ", và ông được giao nhiệm vụ đặt tên cho muôn loài (hành động thể hiện thẩm quyền). Ê-va được tạo ra từ A-đam và vì A-đam (1 Cô-rinh-tô 11:8-9), để cùng ông bổ trợ. Sự lãnh đạo của người nam (headship) được thiết lập trước khi tội lỗi xâm nhập thế gian, vì thế nó là một phần của thiết kế tốt lành, chứ không phải là sự nguyền rủa.
2. Sự Bẻ Cong do Sa Ngã (Sáng-thế Ký 3): Hậu quả của tội lỗi đã làm méo mó và đầu độc mối quan hệ bổ trợ nguyên thủy. Lời phán trong Sáng-thế Ký 3:16 cho thấy sự biến dạng: "Ngươi sẽ dục vọng chồng ngươi, và chồng sẽ cai trị ngươi." Sự "cai trị" (tiếng Hê-bơ-rơ: mashal משל) ở đây mang sắc thái của sự thống trị độc tài, lạm dụng, và sự "dục vọng" nói đến xu hướng kiểm soát hoặc phản kháng. Tội lỗi đã biến sự lãnh đạo yêu thương, hy sinh thành sự thống trị ích kỷ, và biến sự thuận phục vui lòng thành sự phản loạn cay đắng hoặc thao túng.
3. Sự Phục Hồi qua Đấng Christ (Tân Ước): Phúc Âm không xóa bỏ các vai trò được thiết lập trong sự sáng tạo, nhưng phục hồi chúng về đúng vẻ đẹp ban đầu qua ân điển. Ê-phê-sô 5:22-33 là phân đoạn then chốt. Người chồng được kêu gọi yêu vợ "như chính mình" và "như Đấng Christ đã yêu Hội thánh" – một tình yêu hy sinh đến nỗi phó chính mình. Người vợ được kêu gọi "phải kính chồng" và vâng phục chồng "như vâng phục Chúa". Mô hình này phản chiếu mối quan hệ giữa Đấng Christ (đầu, người lãnh đạo hy sinh) và Hội Thánh (thân thể, vâng phục với lòng yêu mến). Từ Hy Lạp cho "đầu" ở đây là kephalē (κεφαλή), trong ngữ cảnh này hàm ý "nguồn" và "người lãnh đạo có trách nhiệm".
Thuyết Bổ Trợ tìm thấy sự biểu hiện rõ ràng và thực tế nhất trong gia đình.
Vai Trò của Người Chồng/Người Cha: Người chồng được kêu gọi thực hiện sự lãnh đạo tôi tớ (servant leadership). Điều này bao gồm:
- Yêu thương Hy Sinh (Ê-phê-sô 5:25): Đặt nhu cầu và sự an lành của vợ con lên trên chính mình.
- Dẫn Dắt Thuộc Linh (Ê-phê-sô 6:4): Chịu trách nhiệm chính trong việc nuôi dạy con cái "...về sự khuyên bảo và sự sửa dạy của Chúa" và không "chọc cho con cái mình giận dữ".
- Cung Ứng và Bảo Vệ (1 Ti-mô-thê 5:8): Quan tâm đến nhu cầu vật chất và tình cảm của gia đình.
Vai Trò của Người Vợ/Người Mẹ: Người vỹ được kêu gọi hỗ trợ và thuận phục trong tình yêu.
- Sự Thuận Phục Tự Nguyện (Ê-phê-sô 5:22, 1 Phi-e-rơ 3:1-6): Đây không phải là sự phục tùng mù quáng, nô lệ, hay thấp kém, mà là sự quy phục trọn vẹn, khôn ngoan, và tự nguyện đối với sự lãnh đạo của chồng, như một phương cách làm đẹp lòng Chúa. Tít 2:4-5 khuyên các phụ nữ lớn tuổi dạy "...đàn bà trẻ... ở vâng phục chồng mình".
- Làm Trọn Chức Năng "Người Giúp Đỡ" (Tit 2:5): Quản lý gia đình cách khôn ngoan (Châm-ngôn 31), nuôi dạy con cái, và tạo dựng một mái ấm yêu thương, nơi chồng và con cái được nâng đỡ.
Cả hai vai trò đều cao quý và không thể thiếu. Sự thuận phục của người vợ chỉ an toàn và đẹp lòng Chúa khi nó được đặt dưới sự lãnh đạo yêu thương, Christ-like của người chồng.
Sự bổ trợ cũng được phản ánh trong cơ cấu chức vụ của Hội Thánh. 1 Ti-mô-thê 2:11-14 và 1 Cô-rinh-tô 14:34-35 trình bày nguyên tắc về việc người nữ không nên dạy dỗ hay nắm lấy thẩm quyền trên người nam trong Hội Thánh. Sứ đồ Phao-lô lập luận dựa trên trật tự trong sự sáng tạo (A-đam được dựng nên trước) và hoàn cảnh của sự sa ngã (Ê-va bị mắc lừa trước).
Điều này có nghĩa là chức vụ trưởng lão/chấp sự (với thẩm quyền giảng dạy và cai quản toàn thể Hội Thánh) được dành riêng cho những người nam đủ tiêu chuẩn (1 Ti-mô-thê 3:1-7, Tít 1:5-9). Tuy nhiên, điều này không hề giới hạn hay đánh giá thấp sự phục vụ rộng rãi và thiết yếu của các tín hữu nữ trong Hội Thánh. Kinh Thánh đầy dẫy những gương mẫu:
- Phao-lô khen ngợi và hợp tác với nhiều chị em như Bê-rít-sin, Sê-cơ (Công vụ 18:26), Phê-bê (người đầy tớ/chấp sự của Hội Thánh, Rô-ma 16:1), Bà Phi-líp (Công vụ 21:9).
- Phụ nữ tham gia vào công tác cầu nguyện, tiên tri (1 Cô-rinh-tô 11:5) (nói lời khích lệ, an ủi, xây dựng), dạy dỗ phụ nữ và trẻ em (Tít 2:3-4), thực hiện các công việc từ thiện (1 Ti-mô-thê 5:10), và nhiều hình thức phục vụ khác.
Thuyết Bổ Trợ trong Hội Thánh thừa nhận món quà thuộc linh mà Đức Thánh Linh ban cho mọi tín hữu, nam và nữ (1 Cô-rinh-tô 12:7), đồng thời vẫn gìn giữ trật tự về thẩm quyền giảng dạy và cai quản mà Chúa đã lập.
Không phải là Chủ Nghĩa Gia Trưởng Độc Đoán: Thuyết Bổ Trợ lên án mọi hình thức lạm dụng, thống trị, hoặc coi thường phụ nữ. Nó đề cao sự lãnh đạo bằng tình yêu thương và sự phục vụ, chứ không phải quyền lực cứng nhắc.
Không phủ nhận tài năng hay đóng góp của phụ nữ: Ngược lại, nó tìm cách giải phóng và khuyến khích phụ nữ phục vụ trong mọi lĩnh vực mà Kinh Thánh không giới hạn, để họ sử dụng tất cả ân tứ Chúa ban một cách tự do và trọn vẹn.
Không biện minh cho sự bất công trong xã hội: Thuyết Bổ Trợ nói về trật tự trong gia đình và Hội Thánh, không nhất thiết áp đặt trực tiếp lên mọi lĩnh vực xã hội (như chính trị, kinh doanh). Nó công nhận phẩm giá bình đẳng của mọi người trước pháp luật và trong xã hội.
Thuyết Bổ Trợ không phải là một lý thuyết khô khan, mà là một lời mời gọi bước vào một vũ điệu thiêng liêng do chính Đấng Tạo Hóa đạo diễn. Nó chỉ cho chúng ta thấy rằng sự bình đẳng và sự khác biệt có thể cùng tồn tại một cách hài hòa. Khi người nam từ bỏ quyền lợi ích kỷ để yêu thương và dẫn dắt bằng sự hy sinh, và khi người nữ tin cậy Chúa mà thuận phục và hỗ trợ với sự khôn ngoan, thì gia đình và Hội Thánh trở nên một bức tranh sống động về mối tương quan giữa Đấng Christ và Hội Thánh. Đây là một chân lý vừa thách thức vừa giải phóng, vừa đòi hỏi sự khiêm nhường vừa hứa hẹn sự vinh hiển. Ước mong mỗi chúng ta, dù là nam hay nữ, đều tìm thấy niềm vui và sự thỏa lòng sâu sắc trong việc sống đúng với thiết kế tốt lành mà Đức Chúa Trời đã dành cho mình, hướng về Chúa Giê-xu Christ, là Đầu của mọi sự và là gương mẫu trọn vẹn của tình yêu và sự vâng phục.