Giáo lý là gì?

Trong hành trình đức tin, thuật ngữ “giáo lý” thường được nhắc đến, nhưng không phải tất cả đều hiểu rõ bản chất, tầm quan trọng và nội hàm Kinh Thánh của nó. Đối với Cơ Đốc nhân, giáo lý không phải là một hệ thống lý thuyết khô khan hay những quy tắc tôn giáo cứng nhắc, mà là chính lẽ thật về Đức Chúa Trời được mặc khải, có quyền năng biến đổi đời sống. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa của giáo lý dưới ánh sáng của Kinh Thánh, xác lập nền tảng, mục đích và ứng dụng thiết thực của nó cho đời sống tin kính.

Trong Tân Ước, từ Hy Lạp được dịch là “giáo lý” là **didaskalia** (διδασκαλία), mang nghĩa “sự dạy dỗ”, “điều được dạy”, hoặc “sự chỉ dẫn”. Từ này xuất phát từ động từ *didaskō* (διδάσκω) – “dạy”. Như vậy, giáo lý trước hết là nội dung của sự dạy dỗ.

Sứ đồ Phao-lô nhấn mạnh tầm quan trọng sống còn của giáo lý đúng đắn: “Hãy giữ lấy mình và sự dạy dỗ của anh em” (1 Ti-mô-thê 4:16). Ở đây, “sự dạy dỗ” (*didaskalia*) song hành với chính đời sống cá nhân. Ông cũng khuyên Ti-tơ: “Còn về phần con, hãy dạy điều hiệp với đạo lành” (Tít 2:1). Cụm “điều hiệp với đạo lành” chính là giáo lý chân chính, lành mạnh, đối lập với “giáo lý sai lầm” (1 Ti-mô-thê 1:3).

Giáo lý Cơ Đốc, do đó, là hệ thống chân lý được Đức Chúa Trời mặc khải qua Kinh Thánh, xoay quanh nhân vật và công trình của Đức Chúa Jêsus Christ, nhằm dẫn dắt tín đồ vào mối quan hệ đúng đắn với Ngài và sống một đời sống đẹp ý Ngài.

Mọi giáo lý chân chính đều phải quy về Đấng Christ. Sứ đồ Phao-lô xác định rõ: “Vì chẳng có ai lập nền khác ngoài nền đã lập, là Đức Chúa Jêsus Christ” (1 Cô-rinh-tô 3:11). Chúa Jêsus không chỉ là Đấng dạy dỗ chân lý (Giăng 14:6), mà chính Ngài là hiện thân của chân lý và là nội dung tối cao của mọi sự dạy dỗ.

Trong thư Cô-lô-se, Phao-lô cảnh báo về những “lời dỗ dành” và “lý thuyết của loài người” (Cô-lô-se 2:4, 8), và ngay lập tức chỉ về sự đầy đủ của Đấng Christ: “Vì sự đầy đủ của bổn tánh Đức Chúa Trời thảy đều ở trong Đấng ấy như có hình” (Cô-lô-se 1:19). Giáo lý đúng đắn phải tôn cao và trình bày trọn vẹn về Đấng Christ – Ngôi Lời đã trở nên xác thịt (Giăng 1:14).

Dựa trên toàn bộ sự mặc khải của Kinh Thánh, giáo lý Cơ Đốc bao gồm những chân lý nền tảng sau:

1. Sự Mặc Khải Của Đức Chúa Trời: Giáo lý bắt đầu từ việc Đức Chúa Trời tự bày tỏ chính Ngài. Kinh Thánh là Lời được hà hơi (2 Ti-mô-thê 3:16), từ Hy Lạp *theopneustos* (θεόπνευστος), nghĩa đen là “Đức Chúa Trời thở ra”. Đây là tiêu chuẩn tối cao và đầy đủ cho mọi đức tin và hành vi (2 Phi-e-rơ 1:20-21).

2. Bản Chất và Công Việc Của Đức Chúa Trời Ba Ngôi: Giáo lý dạy về Một Đức Chúa Trời chân thần duy nhất hiện hữu trong Ba Ngôi: Cha, Con (Chúa Jêsus Christ) và Thánh Linh (Ma-thi-ơ 28:19). Mỗi Ngôi vị có chức năng riêng biệt nhưng hiệp một trong công cuộc sáng tạo, cứu chuộc và thánh hóa.

3. Tội Lỗi Và Sự Sa Ngã Của Con Người: Giáo lý trình bày thực trạng bi thảm của nhân loại: mọi người đều phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời (Rô-ma 3:23). Tội lỗi không chỉ là hành vi xấu mà là tình trạng hư hoại của bản chất (Ê-phê-sô 2:1-3).

4. Công Trình Cứu Chuộc Của Đấng Christ (Ơn Cứu Rỗi): Đây là trọng tâm của tin mừng. Chúa Jêsus Christ, Con Đức Chúa Trời, đã chết thế cho tội nhân, chịu hình phạt thay, đổ huyết chuộc tội (Rô-ma 5:8; 1 Phi-e-rơ 2:24). Sự sống lại của Ngài xác nhận chiến thắng trên tội lỗi và sự chết. Ơn cứu rỗi nhận được bởi đức tin mà thôi (Ê-phê-sô 2:8-9), không bởi việc làm. Từ “chuộc tội” trong Hy Lạp là *hilastērion* (ἱλαστήριον), chỉ về của lễ chuộc tội, nói lên bản chất thay thế và đền bù trong sự chết của Christ.

5. Sự Sống Lại Và Sự Phán Xét Tương Lai: Giáo lý tuyên bố niềm hy vọng chắc chắn về sự sống lại của thân thể cho cả người công bình lẫn kẻ ác (Giăng 5:28-29), và sự trở lại trong vinh hiển của Đấng Christ để phán xét thế gian (Công vụ 1:11; Khải huyền 20:11-15).

6. Hội Thánh Và Đời Sống Mới Trong Đấng Christ: Giáo lý dạy về Hội Thánh là thân thể của Đấng Christ (Ê-phê-sô 1:22-23), nơi các tín đồ được kêu gọi sống thánh khiết, yêu thương và làm chứng nhân. Đời sống mới là kết quả của Thánh Linh ngự trị (Ga-la-ti 5:22-23) và sự vâng phục Lời Chúa.

Mục tiêu tối thượng của giáo lý Kinh Thánh không phải là làm đầy trí óc bằng thông tin, mà là **biến đổi đời sống** để trở nên giống như hình ảnh của Đấng Christ. Sứ đồ Phao-lô viết: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành” (2 Ti-mô-thê 3:16-17).

Giáo lý lành mạnh dẫn đến:
Sự Trưởng Thành Thuộc Linh: “Ấy vậy chúng ta không phải là trẻ con nữa… mà vâng theo lời dối trá” (Ê-phê-sô 4:14). Giáo lý giúp tín đồ phân biệt chân giả và lớn lên trong đức tin.
Đời Sống Công Chính Và Yêu Thương: Giáo lý thực sự luôn kết trái trong hành vi. “Nhưng con hãy dạy những điều hiệp với đạo lành” (Tít 2:1) được tiếp nối bằng những chỉ dẫn cụ thể cho từng nhóm người trong Hội thánh về cách cư xử (Tít 2:2-10).
Sự Bảo Vệ Chống Lại Tà Giáo: Giáo lý đúng đắn là “thuốc giải” hữu hiệu nhất cho các giáo lý sai lầm (Cô-lô-se 2:6-8; 1 Giăng 4:1-3).

Làm thế nào để giáo lý không chỉ ở trong sách vở mà trở thành hơi thở của đời sống đức tin?

1. Trong Sự Thờ Phượng Cá Nhân Và Gia Đình: Dùng giáo lý làm khuôn khổ cho sự cầu nguyện và suy gẫm. Khi hiểu biết về bản tính Đức Chúa Trời (thánh khiết, yêu thương, công bình), sự thờ phượng của chúng ta sẽ sâu sắc và đúng trọng tâm hơn.

2. Trong Việc Dạy Dỗ Và Môn Đồ Hóa: Chúa Jêsus truyền lệnh: “Hãy đi… dạy họ giữ hết cả mọi điều mà ta đã truyền cho các ngươi” (Ma-thi-ơ 28:19-20). Mỗi tín đồ được kêu gọi am hiểu giá lý đủ để giải thích và truyền đạt lại cho người khác, đặc biệt là cho thế hệ sau (Phục truyền 6:6-7).

3. Trong Sự Đối Diện Với Thử Thách Và Ra Quyết Định: Giáo lý về sự quan phòng và tình yêu của Đức Chúa Trời (Rô-ma 8:28) an ủi chúng ta trong hoạn nạn. Giáo lý về sự thánh khiết giúp chúng ta đưa ra lựa chọn đạo đức trong công việc, tài chính và các mối quan hệ.

4. Trong Việc Xây Dựng Hội Thánh Địa Phương: Hội thánh cần được xây dựng trên nền tảng giáo lý vững chắc. Các buổi nhóm, lớp học Kinh Thánh, sự giảng dạy đều phải nhằm tuyên truyền giáo lý lành mạnh, giúp các tín đồ gắn bó với Đấng Christ và với nhau (Ê-phê-sô 4:11-16).

Giáo lý Cơ Đốh chân chính là báu vật quý giá mà Hội thánh đã được giao phó qua các thế hệ (Giu-đe 1:3). Nó không phải là gánh nặng, mà là **kim chỉ nam dẫn đến sự sống và sự tin kính**. Trong một thời đại đầy dẫy những “tiếng lạ” và “giáo lý khác nhau” (Hê-bơ-rơ 13:9), lời kêu gọi cho mỗi chúng ta là:

“Hỡi kẻ rất yêu dấu, về phần chúng ta, đã hết lòng tin cậy như vậy, thì chúng ta được bởi đức tin đến gần Đức Chúa Trời, là Đấng đã dự bị sẵn cho chúng ta những sự đó. Vậy nên, hãy cố hết sức giữ cho mình trong sự yêu mến Đức Chúa Trời, và nhờ Đức Thánh Linh, là Đấng ở trong anh em, để giữ lấy mình” (Giu-đe 1:20-21).

Hãy siêng năng học hỏi Lời Chúa, yêu mến lẽ thật, và sống ra giá lý mà chúng ta tuyên xưng. Bởi chính giáo lý lành mạnh ấy sẽ gìn giữ chúng ta trong ân điển của Chúa Jêsus Christ cho đến ngày vinh hiển.