Cơ Đốc nhân nên nhìn nhận Disney như thế nào?

Trong thời đại toàn cầu hóa, các tập đoàn giải trí như Disney đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa đại chúng, đặc biệt là đời sống gia đình và tuổi thơ của nhiều thế hệ. Là những Cơ Đốc nhân sống trong thế gian nhưng không thuộc về thế gian (Giăng 17:14-16), chúng ta được kêu gọi phải “thử cho biết điều chi đẹp ý Chúa” (Ê-phê-sô 5:10) và “giữ lấy điều tốt lành” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:21) trong mọi lĩnh vực, kể cả giải trí. Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu cách người tin Chúa nên nhìn nhận và tương tác với thế giới Disney dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời.

Walt Disney, từ một xưởng phim hoạt hình nhỏ, đã phát triển thành một đế chế giải trí toàn cầu với ảnh hưởng sâu rộng. Disney không đơn thuần sản xuất phim ảnh; họ kiến tạo nên những câu chuyện, biểu tượng và thần tượng (idols) văn hóa. Mỗi câu chuyện, dù là cổ tích kinh điển hay sáng tạo hiện đại, đều mang trong mình một thế giới quan (worldview) nhất định – một hệ thống niềm tin về thực tại, đạo đức, bản chất con người và ý nghĩa cuộc sống.

Kinh Thánh cảnh báo: “Hãy giữ chính mình con, chớ quên những điều mắt con đã thấy… e chúng nó lìa khỏi lòng con chăng” (Phục truyền Luật lệ Ký 4:9). Những hình ảnh và thông điệp chúng ta tiếp nhận từ nhỏ có sức định hình tư tưởng mãnh liệt. Vì vậy, việc phân định nội dung của Disney không phải là sự bài trừ vô căn cứ, mà là sự vâng lời Chúa trong việc bảo vệ tấm lòng và tâm trí mình (Châm ngôn 4:23).

Trước khi đi vào phân tích cụ thể, chúng ta cần xác lập nền tảng Kinh Thánh để đánh giá mọi hình thức văn hóa và giải trí:

1. Nguyên Tắc Vinh Quang Đức Chúa Trời: “Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm” (1 Cô-rinh-tô 10:31). Mọi hoạt động, kể cả giải trí, phải quy hướng về việc tôn vinh Chúa. Liệu việc xem một bộ phim có giúp chúng ta hiểu biết Chúa hơn, yêu mến Ngài hơn, và sống đẹp ý Ngài hơn?

2. Nguyên Tắc Gây Vấp Phạm và Tự Do Cá Nhân: “Mọi sự đều có phép làm, nhưng chẳng phải mọi sều đều có ích… chẳng để sự gì bắt phục được mình” (1 Cô-rinh-tô 6:12). Sự tự do của chúng ta trong Đấng Christ phải được cân nhắc với hai yếu tố: (a) Điều đó có ích lợi thuộc linh không? (b) Điều đó có trở thành sự cai trị (bắt phục) chúng ta không? Đồng thời, phải xét đến anh em yếu đuối để không gây vấp phạm (Rô-ma 14:21).

3. Nguyên Tắc Gìn Giữ Tâm Trí: “Rốt lại, hỡi anh em, phàm điều chi chân thật… công bình… thánh sạch… đáng yêu chuộng… đáng khen ngợi, thì anh em phải nghĩ đến” (Phi-líp 4:8). Đây là tiêu chuẩn vàng để lọc lựa mọi nội dung. Chúng ta được kêu gọi chủ động suy nghĩ đến những điều tốt đẹp, chứ không thụ động tiếp nhận mọi thứ thế gian đổ vào.

4. Nguyên Tắc Phân Biệt Thần Linh: “Hỡi kẻ rất yêu dấu, chớ tin cậy mọi thần, nhưng hãy thử cho biết các thần có phải đến bởi Đức Chúa Trời chăng” (1 Giăng 4:1). Đằng sau mọi hệ tư tưởng đều có linh (spirit) dẫn dắt. Chúng ta cần cầu xin sự khôn ngoan từ Chúa để nhận ra tinh thần nào đang được truyền tải qua các tác phẩm giải trí: tinh thần của chân lý hay sự lừa dối?

A. Thế Giới Quan và Phép Màu: Nhiều phim Disney xây dựng thế giới quan xoay quanh “phép màu” (magic), thường được mô tả như một sức mạnh trung lập có thể dùng cho mục đích tốt hoặc xấu. Trong Kinh Thánh, phép thuật (từ Hy Lạp: pharmakeia – Ga-la-ti 5:20, Khải huyền 21:8) luôn bị lên án vì nó liên quan đến việc tìm kiếm quyền năng từ các nguồn khác ngoài Đức Chúa Trời. Các câu chuyện có thể vô tình dạy rằng sức mạnh nội tại hay phép thuật bên ngoài là giải pháp, thay vì sự nương cậy vào Đức Chúa Trời toàn năng (Châm ngôn 3:5-6).

B. Chủ Nghĩa Cá Nhân và “Theo Đuổi Giấc Mơ”: Chủ đề “hãy theo đuổi giấc mơ của bạn”, “hãy là chính mình”, và “trái tim mách bảo điều đúng đắn” xuất hiện dày đặc. Trong khi Kinh Thánh coi trọng ơn gọi và tài năng cá nhân (Thi thiên 139:13-16), tiêu chuẩn tối cao không phải là “trái tim” vốn “dối trá hơn mọi vật, và rất là xấu xa” (Giê-rê-mi 17:9), mà là ý muốn và Lời phán của Đức Chúa Trời. Thông điệp này, nếu không được cân bằng, có thể cổ vũ một chủ nghĩa cá nhân nổi loạn chống lại mọi thẩm quyền (kể cả thẩm quyền của cha mẹ và Đức Chúa Trời), đi ngược với tinh thần “hãy phó chính mình anh em cho Đức Chúa Trời” (Rô-ma 6:13).

C. Hình Mẫu Gia Đình và Quyền Bính: Cấu trúc gia đình trong nhiều phim Disney thường bị phá vỡ (mẹ kế độc ác, cha mẹ vắng mặt hoặc qua đời). Trong khi điều này tạo kịch tính, nó cũng làm mờ nhạt hình ảnh gia đình mà Đức Chúa Trời thiết lập. Hơn nữa, thẩm quyền của cha mẹ (Ê-phê-sô 6:1) thường bị miêu tả là lỗi thời, độc đoán, và nhân vật chính phải chống lại để tìm ra con đường riêng. Điều này cần được cha mẹ Cơ Đốc giải thích cẩn thận cho con cái về sự khác biệt giữa thẩm quyền yêu thương theo Kinh Thánh và sự độc tài.

D. Đạo Đức và Thiện-Ác: Disney có những câu chuyện dạy về lòng tốt, sự can đảm và hy sinh. Đây là điểm tích cực có thể đồng điển với các giá trị Kinh Thánh. Tuy nhiên, ranh giới thiện-ác đôi khi bị làm mờ, nơi kẻ xấu cũng có lý do “đáng thương” và cái ác chỉ là sự hiểu lầm. Kinh Thánh công nhận sự sa ngã của con người nhưng vẫn phân định rõ ràng giữa sự công bình và tội lỗi. Quan trọng hơn, giải pháp cho tội lỗi trong Disney thường là sự tự cải tạo hoặc tình yêu lãng mạn, trong khi Kinh Thánh chỉ ra rằng chỉ có sự chuộc tội qua huyết của Chúa Giê-xu Christ mới giải quyết tận gốc vấn đề tội lỗi (Hê-bơ-rơ 9:22).

E. Chủ Đề Tâm Linh và Thuyết Phiếm Thần (Pantheism): Một số phim gần đây (ví dụ: “Moana”, “Brave”, “Avatar”) khéo léo đưa vào các yếu tố tâm linh nơi thiên nhiên, tổ tiên, hay các vị thần, mang hơi hướng của thuyết phiếm thần (tin rằng thần linh hiện diện trong vạn vật) hoặc thuyết vật linh. Điều này trái ngược với giáo lý Kinh Thánh về Đức Chúa Trời siêu việt, là Đấng Tạo Hóa tách biệt khỏi vật chất Ngài dựng nên (Sáng thế ký 1:1, Giăng 4:24).

Vậy, với tư cách là Cơ Đốc nhân, chúng ta nên ứng xử thế nào? Sự từ bỏ hoàn toàn hay tiếp nhận vô điều kiện đều không phải là câu trả lời khôn ngoan. Dưới đây là một số hướng dẫn thực tiễn:

1. Trở Thành Người Phân Biệt Sáng Suốt, Không Phải Người Tiêu Thụ Thụ Động: Đừng chỉ “xem”. Hãy “đánh giá” và “suy ngẫm”. Trước khi xem, hãy tìm hiểu đánh giá về nội dung từ các nguồn Cơ Đốc đáng tin cậy. Sau khi xem, hãy thảo luận với gia đình hoặc bạn bè: “Điều gì trong phim phù hợp với Kinh Thánh? Điều gì mâu thuẫn? Nhân vật tìm kiếm giải pháp ở đâu? Bài học đạo đức ở đây là gì và nó có đầy đủ so với chân lý của Chúa không?”.

2. Sử Dụng Như Công Cụ Dạy Dỗ: Những điểm mâu thuẫn với Kinh Thánh trong phim là cơ hội vàng để dạy con cái về chân lý của Đức Chúa Trời. Khi nhân vật nói “hãy tin vào trái tim bạn”, cha mẹ có thể dẫn con đến câu Kinh Thánh Giê-rê-mi 17:9 và giải thích tại sao chúng ta cần tin cậy Chúa. Điều này biến việc giải trí thành một bài học đức tin sống động.

3. Cân Bằng Với Nội Dữ Liệu Lành Mạnh: Đảm bảo chế độ “ăn uống” thuộc linh của gia đình bạn phong phú với Kinh Thánh, âm nhạc thờ phượng, sách và phim có nội dung Cơ Đốc lành mạnh. Disney không nên là nguồn cung cấp câu chuyện duy nhất. Hãy để Lời Chúa chiếm lĩnh tâm trí nhiều hơn (Cô-lô-se 3:16).

4. Quản Trị Thời Gian và Sự Ràng Buộc: Đặt ra giới hạn. Liệu việc đam mê thế giới Disney (sưu tập, xem đi xem lại, đến công viên) có đang chiếm chỗ của Chúa và Hội Thánh không? “Mọi sự tôi có phép làm, nhưng chẳng phải mọi sự đều có ích…” (1 Cô-rinh-tô 6:12).

5. Cầu Nguyện Và Nhạy Bén Thuộc Linh: Hãy cầu xin Chúa ban sự khôn ngoan để phân biệt (Gia-cơ 1:5). Dạy con cái biết cầu nguyện trước khi xem bất cứ thứ gì, xin Chúa giúp chúng giữ được tấm lòng trong sạch và nhận ra điều gì không đẹp ý Ngài.

Không có câu trả lời đơn giản “có” hay “không” cho việc một Cơ Đốc nhân có nên xem Disney. Vấn đề cốt lõi nằm ở thái độ của chúng ta. Chúng ta được kêu gọi không phải để rút lui khỏi văn hóa, mà để trở nên muối của đất và sự sáng cho thế gian (Ma-thi-ơ 5:13-16). Điều này đòi hỏi sự dạn dĩ, hiểu biết Kinh Thánh sâu sắc, và một tấm lòng luôn tìm kiếm để tôn vinh Chúa trong mọi sự.

Hãy tiếp cận Disney và mọi hình thức giải trí với tấm lòng tỉnh thức và cầu nguyện. Hãy tận dụng những điểm tốt để củng cố các giá trị tin kính, và dùng những điểm sai lệch như bàn đạp để đào sâu hơn vào sự khôn ngoan vô hạn của Đức Chúa Trời. Cuối cùng, hãy nhớ rằng niềm vui trọn vẹn, câu chuyện cứu chuộc vĩ đại nhất, và nhân vật anh hùng hoàn hảo đều đã được tìm thấy trong Chúa Giê-xu Christ – Ngài là trung tâm của mọi câu chuyện thật sự có ý nghĩa.

“Hỡi anh em, vậy thì, tôi lấy sự thương xót của Đức Chúa Trời khuyên anh em dâng thân thể mình làm của lễ sống và thánh, đẹp lòng Đức Chúa Trời, ấy là sự thờ phượng phải lẽ của anh em. Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình, để thử cho biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời là thể nào.” (Rô-ma 12:1-2)