Kinh Thánh nói gì về việc đặt mục tiêu?

Trong một thế giới đề cao sự thành công cá nhân và việc thiết lập mục tiêu (goal-setting) như một công cụ quản lý cuộc đời, một Cơ Đốc nhân cần tự hỏi: Quan điểm của Kinh Thánh về điều này là gì? Liệu việc đặt mục tiêu có phải là ích kỷ, hay đó là một phần trong sự quản lý khôn ngoan mà Chúa giao cho chúng ta? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Lời Chúa để khám phá những nguyên tắc đời đời về mục đích, kế hoạch và sự ưu tiên, giúp chúng ta xây dựng một nền tảng vững chắc để sống một cuộc đời có chủ đích, làm sáng danh Đức Chúa Trời.

Trước khi bàn đến mục tiêu của con người, chúng ta phải bắt đầu từ chính Đức Chúa Trời. Ngài không phải là một Đấng ngẫu nhiên, mà là Đấng có mục đích và kế hoạch rõ ràng. Tiếng Hê-bơ-rơ sử dụng từ ‘atsah (עָצָה) mang nghĩa "mưu định, kế hoạch, ý định" (Ê-sai 46:10). Kinh Thánh tuyên bố: "Nhưng ý định của Đức Giê-hô-va được lập lâu đời, còn mưu của lòng Ngài còn đời đời" (Thi Thiên 33:11). Từ trong cõi đời đời, Ba Ngôi Đức Chúa Trời đã có một kế hoạch cứu chuộc (Ê-phê-sô 1:4-5, 11). Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời, chính là hiện thân của mục đích đó: "Nầy, tôi đến; trong cuộn sách có chép về tôi: Tôi lấy làm vui mà làm theo ý muốn của Chúa, và luật pháp Chúa ở trong lòng tôi" (Thi Thiên 40:7-8; Hê-bơ-rơ 10:7).

Sáng Thế Ký chương 1 cho thấy công trình sáng tạo của Đức Chúa Trời được thực hiện một cách có trật tự, có mục tiêu, và cuối cùng dẫn đến đỉnh điểm là con người được tạo dựng theo hình ảnh Ngài với một sứ mạng rõ ràng: "Hãy sanh sản, thêm nhiều, làm cho đầy dẫy đất; hãy làm cho đất phục tùng, hãy quản trị... " (Sáng Thế Ký 1:28). Điều này thiết lập một nguyên tắc nền tảng: Đức Chúa Trời là Đấng có mục đích, và Ngài tạo dựng con người có năng lực để hiểu, lập kế hoạch và hành động hướng đến những mục tiêu trong phạm vi ý muốn tốt lành của Ngài.

Kinh Thánh không dạy một công thức "5 bước đặt mục tiêu thành công" theo kiểu thế gian, nhưng cung cấp những nguyên tắc sâu sắc định hướng cho mọi kế hoạch của chúng ta.

1. Tìm Kiếm Ý Muốn Chúa Trên Hết (Ưu Tiên Tối Thượng): Chúa Giê-xu dạy trong Ma-thi-ơ 6:33: "Nhưng trước hết, hãy tìm kiếm nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài, thì Ngài sẽ cho thêm các ngươi mọi điều ấy nữa." Động từ "tìm kiếm" (tiếng Hy Lạp: zēteō - ζητέω) mang ý tích cực, chủ động, liên tục. Mục tiêu tối thượng của đời sống Cơ Đốc nhân phải là vương quốc và sự công chính của Đức Chúa Trời. Mọi mục tiêu khác—tài chính, nghề nghiệp, gia đình, học vấn—phải được đặt dưới và phục vụ cho mục tiêu này. Sứ đồ Phao-lô là một gương mẫu: "Tôi cứ nhắm mục đích mà chạy" (Phi-líp 3:14). Từ "nhắm mục đích" (skopos - σκοπός) nghĩa là mục tiêu, đích đến mà người chạy đua hướng về. Mục tiêu của ông là "giải thưởng của sự kêu gọi trên trời" trong Đấng Christ.

2. Vinh Quang Chúa Là Cứu Cánh: Mọi việc chúng ta làm, kể cả việc ăn uống, đều phải nhằm mục đích tôn vinh Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 10:31). Đây là thước đo tối hậu cho bất kỳ mục tiêu nào. Chúng ta đặt mục tiêu kiếm tiền để làm gì? Để tích trữ, hưởng thụ, hay để có nhiều hơn mà dâng hiến, hỗ trợ công việc Chúa và giúp đỡ người khác? (Ê-phê-sô 4:28). Mục tiêu của chúng ta có đưa người khác đến gần Chúa hơn không?

3. Sự Phó Thác và Nhận Biết Chúa Quyền Tể Trị: Sách Châm Ngôn nhắc nhở chúng ta về giới hạn của sự lập kế hoạch con người: "Lòng người toan định đường lối mình; Song Đức Giê-hô-va chỉ dẫn các bước của người" (Châm Ngôn 16:9). Và Gia-cơ cảnh báo: "Hỡi anh em, anh em chẳng biết sự ngày mai đời mình sẽ ra thế nào... anh em nên nói rằng: Nếu Chúa muốn, chúng ta sẽ sống và làm việc nầy hay việc khác" (Gia-cơ 4:13-15). Trong tiếng Hy Lạp, cụm từ "nếu Chúa muốn" là theou thelontos (Θεοῦ θέλοντος), thể hiện thái độ khiêm nhường, phó thác mọi kế hoạch vào ý muốn chủ quyền của Đức Chúa Trời. Điều này không bài trừ việc lập kế hoạch, nhưng thanh luyện động cơ và sự cậy mình của chúng ta.

4. Tính Chất Phù Hợp Với Đạo Đức Của Mục Tiêu: Mục tiêu không bao giờ được biện minh cho phương tiện sai trái. Chúng ta không thể đặt mục tiêu thăng tiến bằng cách chà đạp người khác, hay mục tiêu giàu có bằng cách gian lận. Thi Thiên 37:5 khuyên: "Hãy phó thác đường lối mình cho Đức Giê-hô-va, và nhờ cậy nơi Ngài, thì Ngài sẽ làm thành việc ấy." "Đường lối" (derek - דֶּרֶךְ) chỉ về lối sống, hành động và kế hoạch của chúng ta. Chúng ta phó thác chúng cho Chúa, và Ngài sẽ hành động.

1. Nô-ê: Mục tiêu của ông là xây một chiếc tàu theo đúng mọi chi tiết Chúa phán dặn (Sáng Thế Ký 6:22). Đây là một mục tiêu dài hạn (có thể 120 năm), khổng lồ, và bị thế gian chế giễu. Nhưng ông "làm y theo mọi điều Đức Chúa Trời đã phán dặn," và sự vâng lời đó đã cứu cả gia đình ông. Mục tiêu của ông xuất phát trực tiếp từ mệnh lệnh của Đức Chúa Trời.

2. Nê-hê-mi: Ông là một nhà lãnh đạo và quản lý dự án xuất sắc. Khi nghe về tường thành Giê-ru-sa-lem bị đổ nát, ông đã: (1) Cầu nguyện và than khóc trước mặt Chúa (Nê-hê-mi 1:4). (2) Xác định mục tiêu rõ ràng: xây lại vách thành (Nê-hê-mi 2:5). (3) Đánh giá tình hình cách kín đáo (Nê-hê-mi 2:11-16). (4) Kêu gọi và phân công công việc cụ thể (Nê-hê-mi 3). (5) Kiên định đối mặt với chống đối và không bỏ cuộc (Nê-hê-mi 4, 6). Mục tiêu của Nê-hê-mi xuất phát từ lòng quan tâm đến vinh quang của Đức Chúa Trời và sự an nguy của dân sự Ngài (Nê-hê-mi 1:3-4; 2:17).

3. Sứ đồ Phao-lô: Ông có những mục tiêu truyền giáo rất chiến lược: tập trung vào các trung tâm đô thị, thành lập Hội Thánh, và quay lại thăm viếng để củng cố đức tin các tín hữu (Rô-ma 15:20, 23-24; Công vụ 19:21). Nhưng ông luôn sẵn sàng để Chúa Thánh Linh điều chỉnh kế hoạch (Công vụ 16:6-10). Mục tiêu lớn nhất của đời ông là "tôi đã đánh trận tốt lành, đã xong sự chạy, đã giữ được đức tin" (2 Ti-mô-thê 4:7).

Kinh Thánh cũng cảnh báo chúng ta về những mục tiêu sai lầm:

• Tính ích kỷ: Đặt mục tiêu chỉ để thỏa mãn dục vọng cá nhân (Gia-cơ 4:3).
• Sự kiêu ngạo: Tự hào về kế hoạch và thành tích của mình mà quên rằng mọi sự đều đến từ Chúa (Đa-ni-ên 4:30-31; 1 Cô-rinh-tô 4:7).
• Chủ nghĩa vật chất: Lấy của cải, danh vọng làm mục tiêu tối hậu. Chúa Giê-xu cảnh báo: "Vì sự sống của người ta không cốt tại của cải mình dư dật đâu" (Lu-ca 12:15). Ngài kể chuyện người giàu ngu dại chỉ biết lo tích trữ cho mình (Lu-ca 12:16-21).
• Sự vô tâm: Mải mê theo đuổi mục tiêu trần gian mà bỏ bê gia đình, Hội Thánh và đời sống thuộc linh (Ma-thi-ơ 6:19-21).

Dưới đây là một quy trình thực hành để đặt mục tiêu dựa trên các nguyên tắc Kinh Thánh:

Bước 1: Đánh Giá Động Cơ (Xét Lòng) & Cầu Nguyện. Trước khi viết ra bất kỳ mục tiêu nào, hãy tự hỏi: "Mục tiêu này có phục vụ cho vương quốc Đức Chúa Trời và làm sáng danh Ngài không? Nó có phù hợp với Lời Chúa không? Nó có xuất phát từ lòng tham hay sự vâng phục?" Hãy cầu xin Chúa Thánh Linh soi sáng và dẫn dắt (Thi Thiên 139:23-24).

Bước 2: Xác Định Các Lĩnh Vực Trọng Yếu. Dựa trên Lời Chúa, các lĩnh vực cần ưu tiên đặt mục tiêu bao gồm: - Đời sống thuộc linh: Mục tiêu về sự cầu nguyện, học Kinh Thánh, nhóm lại, làm chứng. - Nhân cách & Đạo đức: Phát triển trái Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23), chiến thắng một tật xấu. - Gia đình: Làm tròn bổn phận chồng/vợ/cha mẹ/con cái (Ê-phê-sô 5:22 - 6:4). - Chức vụ & Ân tứ: Phục vụ trong Hội Thánh, sử dụng ân tứ Chúa ban. - Công việc & Tài chính: Làm việc như cho Chúa (Cô-lô-se 3:23), quản lý tiền bạc cách trung tín, thoát nợ, dâng hiến. - Sức khỏe & Thân thể: Quản lý thân thể—đền thờ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 6:19-20).

Bước 3: Viết Mục Tiêu Cụ Thể, Có Thể Đo Lường & Có Thời Hạn (SMART Theo Kinh Thánh). - Cụ thể (Specific): Thay vì "đọc Kinh Thánh nhiều hơn," hãy viết "đọc hết Tân Ước trong 1 năm theo kế hoạch XYZ." - Có thể đo lường (Measurable): "Dành 15 phút mỗi ngày để cầu nguyện riêng tư." - Có thể đạt được (Achievable/Attainable): Đặt mục tiêu vừa sức, dựa trên ân điển Chúa, không phải sức riêng. - Thực tế & Liên quan (Relevant/Realistic): Mục tiêu đó có liên quan đến ơn gọi, hoàn cảnh và giai đoạn Chúa đặt bạn vào không? Nó có phục vụ mục tiêu lớn hơn là làm vinh hiển Chúa không? - Có thời hạn (Time-bound): "Mời 1 người bạn đến nhà thờ trước tháng 12."

Bước 4: Lập Kế Hoạch Hành Động Nhỏ & Bắt Đầu. Chia mục tiêu lớn thành những bước nhỏ hàng ngày, hàng tuần. "Sự chậm chạp thường khiến ước ao không được thành; Còn linh hồn siêng năng sẽ được no nê" (Châm Ngôn 13:4). Hãy bắt đầu với bước đầu tiên, dù nhỏ.

Bước 5: Phó Thác, Hành Động & Điều Chỉnh. Cầu nguyện phó thác kế hoạch cho Chúa mỗi ngày. Hãy hành động với tất cả năng lực Chúa ban, nhưng luôn giữ thái độ "nếu Chúa muốn". Sẵn sàng để Chúa điều chỉnh hoặc thay đổi hoàn toàn kế hoạch của bạn qua Lời Ngài, hoàn cảnh, hay sự dẫn dắt của Thánh Linh (Châm Ngôn 3:5-6).

Bước 6: Đánh Giá Định Kỳ & Tạ Ơn. Thường xuyên xem lại mục tiêu. Khi đạt được, hãy tạ ơn Chúa, vì mọi ơn lành đều đến từ Ngài (Gia-cơ 1:17). Khi thất bại, đừng nản lòng, hãy xin Chúa tha thứ nếu do sai phạm, hoặc học bài học về sự phó thác và kiên nhẫn.

Kinh Thánh không chống lại việc đặt mục tiêu, nhưng kêu gọi chúng ta đặt mục tiêu một cách khôn ngoan và thánh khiết. Một Cơ Đốc nhân không phải là người sống không mục đích, mà là người có một mục đích tối cao: biết Chúa, làm vinh hiển Ngài, và vui hưởng Ngài đời đời. Từ mục đích lớn lao đó, mọi mục tiêu nhỏ hơn trong đời sống hàng ngày được định hình, thanh lọc và tiếp sức.

Hãy can đảm lập kế hoạch, đặt mục tiêu với cả tấm lòng và khối óc. Hãy làm việc như thể mọi sự phụ thuộc vào chúng ta, và cầu nguyện, phó thác như thể mọi sự phụ thuộc vào Chúa. Hãy nhớ lời Chúa Giê-xu: "Vì ai muốn cứu sự sống mình thì sẽ mất; còn ai vì cớ Ta mà mất sự sống mình thì sẽ được lại" (Ma-thi-ơ 16:25). Khi chúng ta dâng những mục tiêu, ước mơ và kế hoạch của mình lên cho Chúa Cứu Thế Giê-xu, Ngài sẽ biến đổi và sử dụng chúng trong kế hoạch vĩ đại hơn của Ngài, đem lại cho chúng ta sự thỏa lòng sâu xa và kết quả còn lại đời đời.

Ước gì chúng ta có thể nói như Đa-vít: "Đức Giê-hô-va sẽ làm trọn việc Ngài cho tôi. Hỡi Đức Giê-hô-va, sự nhơn từ Ngài còn đến đời đời; xin chớ bỏ công việc của tay Ngài" (Thi Thiên 138:8).